DOI Artikel:
Paszkiewicz, Mieczysław: Tematyka polska w twórczości Stefano della Belli, Część II
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.12455#0062
58
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
musieli z artystą, znać go, obu zawdzięczać mógł rekomendację. Obu, jak zresztą i samemu
Opalińskiemu, pomysł zachowania w plastyce pamięci tej uroczystości wydał się chyba celowy
i godny poparcia.
W każdym razie wjazd upamiętniony został przez delia Bellę ogromnym rysunkiem, czy raczej
serią rysunków na czternastu arkuszach pt. Wjazd posłów polskich do Paryża w 1645 r. (cyt.
w skrócie: Wjazd do Paryża). Należą one dziś do zbiorów British Muséum w Londynie. Ich
charakter i szczegóły układu świadczą wyraźnie, że stanowiły przygotowanie do akwafort, które
jednak nigdy nie zostały wykonane.
b. Opis rysunków
Rysunki stanowią zwartą całość, przedstawiającą uroczystą kawalkadę posuwającą się w prawo.
Opisy podawać więc wypadnie nietypowo: od prawej ku lewej. Arkusze numerowane są od czoła
pochodu, tak że każdy następny stanowi ciąg dalszy lewej strony poprzedniego. Wymiary arkuszy,
w milimetrach, są następujące: I - 229 x474; II - 236 x485; III - 233 x483; IV - 235 x481;
V - 232 x480; VI - 232 x483; VII - 235 x484; VIII - 233 x230; IX - 229 x478; X - 230 x485;
XI - 228 x474; XII ■- 230 x484; XIII - 231 x484; XIV - 234 x483. Długość całej kompozycji,
jeśli ułożyć arkusze obok siebie, wynosi sześć i pół metra, a całkowita powierzchnia przeszło
15 metrów kwadratowych. Rysunki przechowywane są w Department of Prints and Drawings
British Muséum, skatalogowane tam pod numerami: od 1895-6-17-387 do 1895-6-17-400. Pierwsza
część numeru określa datę włączenia rysunków do zbioru: 17 czerwca 1895 r.
Z wyjątkiem pierwszego i ostatniego arkusza rysunki zajmują mniej niż połowę szerokości
arkuszy. U dołu, pomiędzy dwiema liniami artysta umieścił nazwiska oraz informacje o osobach
biorących we wjeździe udział, naśladujących niejako rozwiązanie zastosowane w akwafortach przed-
stawiających uroczysty wjazd rzymski.
Rysunki, naszkicowane ołówkiem, zostały wykończone w ogromnej większości piórem i atramentem,
a na dwóch arkuszach (pierwszym i dziewiątym) podkolorowane akwarelą. Szereg postaci oraz
panorama Paryża z Bramą św. Antoniego i Bastylią naszkicowane są tak lekko, że niekiedy
ledwie widocznie. Każdy arkusz posiada w prawym górnym rogu kolejny numer napisany atramentem.
Napisy, przeważnie zamknięte między dwiema dolnymi liniami, powtarzają ten sam tekst w dwóch
odmiennych wersjach. Górna, pisana ołówkiem, jest trudniejsza do odczytania, ale dużo poprąwniej-
sza, jeśli chodzi o polskie nazwiska. Na niej też głównie opieram identyfikacje osób, poprawiając
jednak wyraźne błędy. Na przykład pod postacią wyobrażającą biskupa Leszczyńskiego artysta
napisał: „Zamoyski", gdy tymczasem ten ostatni — jak wynika z porównania rysunku i opisów
wjazdu — jechał zapewne w ostatniej grupie (na arkuszu trzynastym). Napisy wykonane atramentem
są bardzo wyraźne i czytelne, ale przekręcają nazwiska nieraz nie do poznania. Tak choćby
Oświęcim stał się „Onaiceimskim,\ a Stanisław Kostka, hrabia na Stembergu — „Cemberskim".
Rysunki przedstawiają 230 postaci — w czym 61 podpisanych, a więc niejako „portretów", oraz
kilkadziesiąt figur lekko tylko zaznaczonych. Przedstawione postacie podzielić można na cztery
grupy. Pierwsza — obejmuje osoby wymienione z nazwiska, przeważnie przedstawicieli zamożnych
i znanych rodów szlacheckich. Druga — oddziały piechoty i lekkiej jazdy polskiej, oczywiście nie
z wojsk królewskich, ale z prywatnych oddziałów obu posłów. Trzecia — to Francuzi, którzy
stanowili niejako asystę wjeżdżających — młodzież z różnych „akademii", tj. szkół jazdy, prowadzonych
przez panów: del Campo, Arnolfiniego, de Vaux. Czwarta — to ciekawi obserwatorzy: kobiety,
dzieci, gawiedź paryska.
Grupa pierwsza reprezentowana jest głównie na arkuszach 10-13, druga na 1-7. Zwarte grupy
francuskich jeźdźców występują na arkuszach 3, 6 i 8, a widzowie zgrupowani są na początku
arkusza pierwszego.
Zachowało się szereg opisów wjazdu. Jego ogólny porządek podał Krzysztof Opaliński w cytowa-
nym już liście do brata Łukasza180. Mme Françoise Longlois de Motteville (1621-1689) poświęciła
mu wiele stron swego pamiętnika, w słowach pełnych entuzjazmu, a czasami uszczypliwości, nie
zawsze usprawiedliwionych. Opowiedziała wszystko barwnie i po plotkarsku. nie bardzo szczegółowo
■ no Listy.... s. 304. List z St. Denis 29 X 1645.
MIECZYSŁAW PASZKIEWICZ
musieli z artystą, znać go, obu zawdzięczać mógł rekomendację. Obu, jak zresztą i samemu
Opalińskiemu, pomysł zachowania w plastyce pamięci tej uroczystości wydał się chyba celowy
i godny poparcia.
W każdym razie wjazd upamiętniony został przez delia Bellę ogromnym rysunkiem, czy raczej
serią rysunków na czternastu arkuszach pt. Wjazd posłów polskich do Paryża w 1645 r. (cyt.
w skrócie: Wjazd do Paryża). Należą one dziś do zbiorów British Muséum w Londynie. Ich
charakter i szczegóły układu świadczą wyraźnie, że stanowiły przygotowanie do akwafort, które
jednak nigdy nie zostały wykonane.
b. Opis rysunków
Rysunki stanowią zwartą całość, przedstawiającą uroczystą kawalkadę posuwającą się w prawo.
Opisy podawać więc wypadnie nietypowo: od prawej ku lewej. Arkusze numerowane są od czoła
pochodu, tak że każdy następny stanowi ciąg dalszy lewej strony poprzedniego. Wymiary arkuszy,
w milimetrach, są następujące: I - 229 x474; II - 236 x485; III - 233 x483; IV - 235 x481;
V - 232 x480; VI - 232 x483; VII - 235 x484; VIII - 233 x230; IX - 229 x478; X - 230 x485;
XI - 228 x474; XII ■- 230 x484; XIII - 231 x484; XIV - 234 x483. Długość całej kompozycji,
jeśli ułożyć arkusze obok siebie, wynosi sześć i pół metra, a całkowita powierzchnia przeszło
15 metrów kwadratowych. Rysunki przechowywane są w Department of Prints and Drawings
British Muséum, skatalogowane tam pod numerami: od 1895-6-17-387 do 1895-6-17-400. Pierwsza
część numeru określa datę włączenia rysunków do zbioru: 17 czerwca 1895 r.
Z wyjątkiem pierwszego i ostatniego arkusza rysunki zajmują mniej niż połowę szerokości
arkuszy. U dołu, pomiędzy dwiema liniami artysta umieścił nazwiska oraz informacje o osobach
biorących we wjeździe udział, naśladujących niejako rozwiązanie zastosowane w akwafortach przed-
stawiających uroczysty wjazd rzymski.
Rysunki, naszkicowane ołówkiem, zostały wykończone w ogromnej większości piórem i atramentem,
a na dwóch arkuszach (pierwszym i dziewiątym) podkolorowane akwarelą. Szereg postaci oraz
panorama Paryża z Bramą św. Antoniego i Bastylią naszkicowane są tak lekko, że niekiedy
ledwie widocznie. Każdy arkusz posiada w prawym górnym rogu kolejny numer napisany atramentem.
Napisy, przeważnie zamknięte między dwiema dolnymi liniami, powtarzają ten sam tekst w dwóch
odmiennych wersjach. Górna, pisana ołówkiem, jest trudniejsza do odczytania, ale dużo poprąwniej-
sza, jeśli chodzi o polskie nazwiska. Na niej też głównie opieram identyfikacje osób, poprawiając
jednak wyraźne błędy. Na przykład pod postacią wyobrażającą biskupa Leszczyńskiego artysta
napisał: „Zamoyski", gdy tymczasem ten ostatni — jak wynika z porównania rysunku i opisów
wjazdu — jechał zapewne w ostatniej grupie (na arkuszu trzynastym). Napisy wykonane atramentem
są bardzo wyraźne i czytelne, ale przekręcają nazwiska nieraz nie do poznania. Tak choćby
Oświęcim stał się „Onaiceimskim,\ a Stanisław Kostka, hrabia na Stembergu — „Cemberskim".
Rysunki przedstawiają 230 postaci — w czym 61 podpisanych, a więc niejako „portretów", oraz
kilkadziesiąt figur lekko tylko zaznaczonych. Przedstawione postacie podzielić można na cztery
grupy. Pierwsza — obejmuje osoby wymienione z nazwiska, przeważnie przedstawicieli zamożnych
i znanych rodów szlacheckich. Druga — oddziały piechoty i lekkiej jazdy polskiej, oczywiście nie
z wojsk królewskich, ale z prywatnych oddziałów obu posłów. Trzecia — to Francuzi, którzy
stanowili niejako asystę wjeżdżających — młodzież z różnych „akademii", tj. szkół jazdy, prowadzonych
przez panów: del Campo, Arnolfiniego, de Vaux. Czwarta — to ciekawi obserwatorzy: kobiety,
dzieci, gawiedź paryska.
Grupa pierwsza reprezentowana jest głównie na arkuszach 10-13, druga na 1-7. Zwarte grupy
francuskich jeźdźców występują na arkuszach 3, 6 i 8, a widzowie zgrupowani są na początku
arkusza pierwszego.
Zachowało się szereg opisów wjazdu. Jego ogólny porządek podał Krzysztof Opaliński w cytowa-
nym już liście do brata Łukasza180. Mme Françoise Longlois de Motteville (1621-1689) poświęciła
mu wiele stron swego pamiętnika, w słowach pełnych entuzjazmu, a czasami uszczypliwości, nie
zawsze usprawiedliwionych. Opowiedziała wszystko barwnie i po plotkarsku. nie bardzo szczegółowo
■ no Listy.... s. 304. List z St. Denis 29 X 1645.