DOI Artikel:
Murawska-Muthesius, Katarzyna: Turris Sapientiae
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13597#0089
TURRIS SAPIENTIAE
85
12. Turris Ecclesiae, ок. 1175 г., miniatura w: Hildegarda z Bingen, Liber Scivias (III, 9),
Wiesbaden, Landesbibliothek, Ruppertsberger Kodex
— przyrównywana do zamku lub Turris Davidica — niepokonaną twierdzą cnót. Poprzez osobę Marii,
Najświętszej Dziewicy, obdarzonej Łaską i darami Ducha Świętego, najdoskonalej ucieleśniającej zarów-
no cnoty teologiczne jak i kardynalne, najpełniej symbolizującą Humilitas, Caritas, promieniejącą Cas-
titas i reprezentującą Fortitudo a wreszcie Sapientię — dokonać się mogło połączenie obu tych wątków:
Mądrości opartej na cnotach i żarliwej wierze z architektonicznym motywem niezwyciężonej twierdzy,
turris fortitudinis.
4. TURRIS SAPIENTIAE I IKONOGRAFIA MARYJNA
Maria jako Sedes Sapientiae a. później Domus Sapientiae jest ucieleśnieniem Boskiej Mądrości. Tego
rodzaju porównania wcześnie pojawiają się w sztuce bizantyńskiej57, a w łonie kościoła zachodniego
przynoszą je XII-wieczne teksty mistyków58, zwłaszcza św. Bernarda. W jednym ze swych kazań
utożsamia on z Marią Dom, jaki zbudowała sobie salomonowa Mądrość:
Ta przeto mądrość, która była Boża, a Bóg przychodził do nas z mocy Ojca, zbudowała sobie dom, samą mianowicie matkę swoją
dziewicę Marię, w której wyciosała kolumn siedem59.
Owe siedem kolumn interpretuje św. Bernard jako symbol Trójcy Świętej oraz czterech cnót kardynal-
nych, dla których najdoskonalszym wcieleniem jest Najświętsza Maria Panna.
A zatem błogosławiona Dziewica Maria ukazuje się silna w swych zamiarach, powściągliwa w swym milczeniu, roztropna w swych
pytaniach, sprawiedliwa w swym wyznaniu. To na czterech kolumnach cnót kardynalnych i trzech wiary [...] niebiańska mądrość
wzniosła sobie w niej mieszkanie60.
57 Gra bar, op. cit.
58 Aelredus, De Beata Maria, [w:] Sermones de tempore et de sanctis, XXV, PL, 195, szp. 353, 354.
59 Sanctus Bernardus, De domo divinae Sapientiae, id est Virgine Maria, [w:] Sermones de diversis, LII, PL, 183, szp. 674:
„Haec itaque sapientia, quae Dei erat et Deus erat de sinu Patris ad nos veniens, aedificavit sibi domum, ipsam scilicet matrem suam
virginem Mariam, in qua septem columnas excidit".
60 Ibid., szp. 675: „Fuit igitur beata virgo Maria fortis in proposito, temperans in silentio, prudens in interrogatione, justa in
confessione. His itaque quatuor morum columnis et tribus fidei praedictis exstruit in ea sibi domum Sapientia coelestis".
85
12. Turris Ecclesiae, ок. 1175 г., miniatura w: Hildegarda z Bingen, Liber Scivias (III, 9),
Wiesbaden, Landesbibliothek, Ruppertsberger Kodex
— przyrównywana do zamku lub Turris Davidica — niepokonaną twierdzą cnót. Poprzez osobę Marii,
Najświętszej Dziewicy, obdarzonej Łaską i darami Ducha Świętego, najdoskonalej ucieleśniającej zarów-
no cnoty teologiczne jak i kardynalne, najpełniej symbolizującą Humilitas, Caritas, promieniejącą Cas-
titas i reprezentującą Fortitudo a wreszcie Sapientię — dokonać się mogło połączenie obu tych wątków:
Mądrości opartej na cnotach i żarliwej wierze z architektonicznym motywem niezwyciężonej twierdzy,
turris fortitudinis.
4. TURRIS SAPIENTIAE I IKONOGRAFIA MARYJNA
Maria jako Sedes Sapientiae a. później Domus Sapientiae jest ucieleśnieniem Boskiej Mądrości. Tego
rodzaju porównania wcześnie pojawiają się w sztuce bizantyńskiej57, a w łonie kościoła zachodniego
przynoszą je XII-wieczne teksty mistyków58, zwłaszcza św. Bernarda. W jednym ze swych kazań
utożsamia on z Marią Dom, jaki zbudowała sobie salomonowa Mądrość:
Ta przeto mądrość, która była Boża, a Bóg przychodził do nas z mocy Ojca, zbudowała sobie dom, samą mianowicie matkę swoją
dziewicę Marię, w której wyciosała kolumn siedem59.
Owe siedem kolumn interpretuje św. Bernard jako symbol Trójcy Świętej oraz czterech cnót kardynal-
nych, dla których najdoskonalszym wcieleniem jest Najświętsza Maria Panna.
A zatem błogosławiona Dziewica Maria ukazuje się silna w swych zamiarach, powściągliwa w swym milczeniu, roztropna w swych
pytaniach, sprawiedliwa w swym wyznaniu. To na czterech kolumnach cnót kardynalnych i trzech wiary [...] niebiańska mądrość
wzniosła sobie w niej mieszkanie60.
57 Gra bar, op. cit.
58 Aelredus, De Beata Maria, [w:] Sermones de tempore et de sanctis, XXV, PL, 195, szp. 353, 354.
59 Sanctus Bernardus, De domo divinae Sapientiae, id est Virgine Maria, [w:] Sermones de diversis, LII, PL, 183, szp. 674:
„Haec itaque sapientia, quae Dei erat et Deus erat de sinu Patris ad nos veniens, aedificavit sibi domum, ipsam scilicet matrem suam
virginem Mariam, in qua septem columnas excidit".
60 Ibid., szp. 675: „Fuit igitur beata virgo Maria fortis in proposito, temperans in silentio, prudens in interrogatione, justa in
confessione. His itaque quatuor morum columnis et tribus fidei praedictis exstruit in ea sibi domum Sapientia coelestis".