DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Figurki Minerwy, Fortuny i Wenus w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19551#0039
Statuetki te są bądź odlewami pełnymi, bądź też wykonane zostały techniką odlewu na wy-
suwany rdzeń, a więc taką samą jak figurka warszawska. Wysokość tej ostatniej wynosi 9,6 cm,
co zgodne jest z przeciętną wysokością obiektów należących do tego samego typu, wahającą
się w granicach ok. 7—9 cm. Stąd wniosek, że omawiany obiekt może się mieścić w zespole rzym-
skich wyobrażeń Minerwy.
Przedstawienia te wywodzą się najczęściej z Ateny Parthenos, czerpią jednak i z innych wzo-
rów, jak np. brązowa figurka z British Museum10, która nawiązuje do Ateny Lemnia. Warszaw-
ska statuetka jest bardzo dalekim przetworzeniem wzoru. Takie szczegóły, jak układ ręki trzy-
mającej włócznię, proporcje poszczególnych elementów twarzy zbliżają ją do Ateny Lemnia,
zas ustawienie nóg oraz opracowanie ubioru łączą z Ateną Parthenos.
Obok wymienionych wyżej cech typu powstałego w V w.p.n.e. w opisanej figurce zasługuje
na uwagę płynny układ torsu z wysunięciem prawego biodra i skręceniem tułowia w talii oraz
■ukrycie ciała w szatach, harmonizujących z jego ruchami, a wreszcie drobne rysy twarzy,
co przypomina twórczość kręgu Praksytelesa17. Takie połączenie cech typowych dla dwóch
rożnych mistrzów nie jest zjawiskiem odosobnionym. W zbiorach Muzeum Watykańskiego
znajduje się marmurowy posąg Ateny z 1 poł. II w.n.e. będący repliką łączącą cechy Ateny
Parthenos i posągu z kręgu Praksytelesa18. To samo można powiedzieć o brązowej statuetce
Ateny z okresu późnohellenistycznego (130—90 r.p.n.e.) w kolekcji berlińskiego Antiąuarium19
i mnej brązowej figurce z British Museum20.
Wydaje się słuszna hipoteza, że cała wyliczona grupa obiektów miała wspólny model. Bez
wątpienia szukać go należy w okresie hellenistycznym, kiedy to plastyka zaczęła nawiązywać
do dzieł mistrzów klasycznych, w związku z czym powstawały najrozmaitsze kompilacje. Przy-
kładem ich jest m.in. cytowana figurka berlińska. Nie znaczy to, by rzymska wytwórczość rze-
mieślnicza, którą reprezentuje statuetka warszawska, sięgała bezpośrednio do modeli greckich.
Być może wpływy sztuki greckiej docierały do warsztatów brązowniczych za pośrednictwem
rzymskich replik marmurowych takich, jak np. wspomniana replika watykańska.
Omawiana figurka, nawiązująca niewątpliwie do hellenizmu, wykazuje zwartość i prostotę
w kompozycji. Jest to cecha typowa dla wczesnohellenistycznych postaci kobiecych w peplo-
sach, jak np. posąg Ateny z dawnego Muzeum Mussoliniego (obecnie Muzeum w Pałacu We-
neckim) i figura Temidy z Muzeum Narodowego w Atenach21. Taka sama zwarta, prosta kom-
16 W. Aniel ung, Athena des Phidias. ÓJh, XI, 1908, s. 169-211, ii. 88, 89; H. B. Walters,
Catalogue of Bronzes in the British Museum. London 1899, s. 188, nr 1051, tabl. XXVIII.
17 Por. Hamann, jw., s. 680 i nast. oraz s. 743.
18 G. Kaschnitz-Weinberg, Sculture del Magazzino del Museo Vaticano. Vaticano 1936, s. 50,
51, tabl. XXV, nr 88.
19 Horn, jw., s. 82, tabl. XXXIV, 2.
20 Por. przypis 16.
21 Horn, jw., s. 8, tabl. II, 2 i s. 19, tabl. VI, 3.
3*
35
suwany rdzeń, a więc taką samą jak figurka warszawska. Wysokość tej ostatniej wynosi 9,6 cm,
co zgodne jest z przeciętną wysokością obiektów należących do tego samego typu, wahającą
się w granicach ok. 7—9 cm. Stąd wniosek, że omawiany obiekt może się mieścić w zespole rzym-
skich wyobrażeń Minerwy.
Przedstawienia te wywodzą się najczęściej z Ateny Parthenos, czerpią jednak i z innych wzo-
rów, jak np. brązowa figurka z British Museum10, która nawiązuje do Ateny Lemnia. Warszaw-
ska statuetka jest bardzo dalekim przetworzeniem wzoru. Takie szczegóły, jak układ ręki trzy-
mającej włócznię, proporcje poszczególnych elementów twarzy zbliżają ją do Ateny Lemnia,
zas ustawienie nóg oraz opracowanie ubioru łączą z Ateną Parthenos.
Obok wymienionych wyżej cech typu powstałego w V w.p.n.e. w opisanej figurce zasługuje
na uwagę płynny układ torsu z wysunięciem prawego biodra i skręceniem tułowia w talii oraz
■ukrycie ciała w szatach, harmonizujących z jego ruchami, a wreszcie drobne rysy twarzy,
co przypomina twórczość kręgu Praksytelesa17. Takie połączenie cech typowych dla dwóch
rożnych mistrzów nie jest zjawiskiem odosobnionym. W zbiorach Muzeum Watykańskiego
znajduje się marmurowy posąg Ateny z 1 poł. II w.n.e. będący repliką łączącą cechy Ateny
Parthenos i posągu z kręgu Praksytelesa18. To samo można powiedzieć o brązowej statuetce
Ateny z okresu późnohellenistycznego (130—90 r.p.n.e.) w kolekcji berlińskiego Antiąuarium19
i mnej brązowej figurce z British Museum20.
Wydaje się słuszna hipoteza, że cała wyliczona grupa obiektów miała wspólny model. Bez
wątpienia szukać go należy w okresie hellenistycznym, kiedy to plastyka zaczęła nawiązywać
do dzieł mistrzów klasycznych, w związku z czym powstawały najrozmaitsze kompilacje. Przy-
kładem ich jest m.in. cytowana figurka berlińska. Nie znaczy to, by rzymska wytwórczość rze-
mieślnicza, którą reprezentuje statuetka warszawska, sięgała bezpośrednio do modeli greckich.
Być może wpływy sztuki greckiej docierały do warsztatów brązowniczych za pośrednictwem
rzymskich replik marmurowych takich, jak np. wspomniana replika watykańska.
Omawiana figurka, nawiązująca niewątpliwie do hellenizmu, wykazuje zwartość i prostotę
w kompozycji. Jest to cecha typowa dla wczesnohellenistycznych postaci kobiecych w peplo-
sach, jak np. posąg Ateny z dawnego Muzeum Mussoliniego (obecnie Muzeum w Pałacu We-
neckim) i figura Temidy z Muzeum Narodowego w Atenach21. Taka sama zwarta, prosta kom-
16 W. Aniel ung, Athena des Phidias. ÓJh, XI, 1908, s. 169-211, ii. 88, 89; H. B. Walters,
Catalogue of Bronzes in the British Museum. London 1899, s. 188, nr 1051, tabl. XXVIII.
17 Por. Hamann, jw., s. 680 i nast. oraz s. 743.
18 G. Kaschnitz-Weinberg, Sculture del Magazzino del Museo Vaticano. Vaticano 1936, s. 50,
51, tabl. XXV, nr 88.
19 Horn, jw., s. 82, tabl. XXXIV, 2.
20 Por. przypis 16.
21 Horn, jw., s. 8, tabl. II, 2 i s. 19, tabl. VI, 3.
3*
35