DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rodziewicz, Mieczysław: Grecko-rzymska rzeźba kobiety na tronie odkryta w Królikarni w 1964 roku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19551#0051
Mieczysław Rodziewicz
GRECKO-RZYMSKA RZEŹBA KOBIETY NA TRONIE
ODKRYTA W KRÓLIKARNI W 1964 ROKU
W,
związku z przebudową na muzeum Dunikowskiego pałacu na terenach dawnej Króli-
karni z czasów saskich, odkryto szereg fragmentów rzeźb, z których jedna przedstawia figurę sie-
dzącej na tronie kobiety w draperii1. Figura ta znajdowała się na terasie za pałacem wraz z licznymi
fragmentami architektonicznymi z pałacu oraz, jak stwierdzili pracownicy P.K.Z. tam pracujący,
również z fragmentami pochodzącymi z okolicznych budowli. Figura zatem w momencie jej
odkrycia była oderwana od zespołu i obecnie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, w jakiej części
pałacu była ona eksponowana. O pochodzeniu tego obiektu w zasadzie brak dotychczas wiado-
mości. Nieliczne opisy Królikarni nie wyjaśniają tej kwestii w dostatecznym stopniu. Ks. Elżbieta
Czartoryska była właścicielką terenów Królikarni zaledwie 3 lata od 1775 do 1778 roku2. Pałac
na tych terenach został zbudowany na zlecenie Włocha Karola de Thomatisa hr. de Valery
Pozostającego w służbie u króla Stanisława Augusta. Później: „Syn Thomatisa odprzedał spuś-
ciznę p0 ojcu ks. Michałowi Hieronimowi Radziwiłłowi, który nową siedzibę zamienił na małe
muzeum sztuki i archeologii"3. W związku z pożarem w Królikarni w 1879 roku czasopismo
„Kłosy" informowało: „Od r. 1849, hr. Xawery Pusłowski stał się właścicielem Królikarni
1 zgromadził w niej wiele dzieł znakomitej wartości, szacowny zbiór starych rycin, brązów,
marmurów, obrazów wreszcie bibliotekę ..."4 Do ostatniej wojny pałac znajdował się w posia-
daniu rodziny Pusłowskich. Nie jest wykluczone, że ten ostatni był nabywcą rzeźby, zwraca
jednak uwagę fakt, że autor wzmianki w „Kłosach" pisanej za życia Pusłowskiego nie używa
terminu „archeologia" dla określenia kierunku jego kolekcjonerskich zamiłowań, lecz przydaje
go dla określenia charakteru kolekcji Radziwiłła. Ze względu na to, że był również właścicielem
1 W tym miejscu należą się podziękowania Kustoszowi mgr. M. Kwiatkowskiemu oraz mgr. I. Grzelukowi,
dzięki staraniom których figura została odkryta i zabezpieczona w magazynie Galerii Sztuki Starożytnej dnia
26 maja 1964 roku.
2 Kłosy, nr 738, XXIX, 1879, s. 123.
3 Kłosy, jW.
4 Kłosy, jw.
47
GRECKO-RZYMSKA RZEŹBA KOBIETY NA TRONIE
ODKRYTA W KRÓLIKARNI W 1964 ROKU
W,
związku z przebudową na muzeum Dunikowskiego pałacu na terenach dawnej Króli-
karni z czasów saskich, odkryto szereg fragmentów rzeźb, z których jedna przedstawia figurę sie-
dzącej na tronie kobiety w draperii1. Figura ta znajdowała się na terasie za pałacem wraz z licznymi
fragmentami architektonicznymi z pałacu oraz, jak stwierdzili pracownicy P.K.Z. tam pracujący,
również z fragmentami pochodzącymi z okolicznych budowli. Figura zatem w momencie jej
odkrycia była oderwana od zespołu i obecnie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, w jakiej części
pałacu była ona eksponowana. O pochodzeniu tego obiektu w zasadzie brak dotychczas wiado-
mości. Nieliczne opisy Królikarni nie wyjaśniają tej kwestii w dostatecznym stopniu. Ks. Elżbieta
Czartoryska była właścicielką terenów Królikarni zaledwie 3 lata od 1775 do 1778 roku2. Pałac
na tych terenach został zbudowany na zlecenie Włocha Karola de Thomatisa hr. de Valery
Pozostającego w służbie u króla Stanisława Augusta. Później: „Syn Thomatisa odprzedał spuś-
ciznę p0 ojcu ks. Michałowi Hieronimowi Radziwiłłowi, który nową siedzibę zamienił na małe
muzeum sztuki i archeologii"3. W związku z pożarem w Królikarni w 1879 roku czasopismo
„Kłosy" informowało: „Od r. 1849, hr. Xawery Pusłowski stał się właścicielem Królikarni
1 zgromadził w niej wiele dzieł znakomitej wartości, szacowny zbiór starych rycin, brązów,
marmurów, obrazów wreszcie bibliotekę ..."4 Do ostatniej wojny pałac znajdował się w posia-
daniu rodziny Pusłowskich. Nie jest wykluczone, że ten ostatni był nabywcą rzeźby, zwraca
jednak uwagę fakt, że autor wzmianki w „Kłosach" pisanej za życia Pusłowskiego nie używa
terminu „archeologia" dla określenia kierunku jego kolekcjonerskich zamiłowań, lecz przydaje
go dla określenia charakteru kolekcji Radziwiłła. Ze względu na to, że był również właścicielem
1 W tym miejscu należą się podziękowania Kustoszowi mgr. M. Kwiatkowskiemu oraz mgr. I. Grzelukowi,
dzięki staraniom których figura została odkryta i zabezpieczona w magazynie Galerii Sztuki Starożytnej dnia
26 maja 1964 roku.
2 Kłosy, nr 738, XXIX, 1879, s. 123.
3 Kłosy, jW.
4 Kłosy, jw.
47