Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (10.1966)

Maria Mrozińska

WSPOMNIENIA Z CZASÓW OKUPACJI

W poprzednim tomie Rocznika dałam krótką notatkę o przygotowaniach najcenniejszych
zbiorów graficznych na wypadek ewakuacji1. Wobec błyskawicznego tempa działań wojennych

0 ewakuacji nie było mowy. Zapakowane zbiory pozostały na miejscu w podziemiach gmachu.
Wewnątrz każdej skrzyni znajdował się wykaz wypełniających ją tek, drugi egzemplarz prze-
chowywany był w archiwum. Po kapitulacji wykazy te rozszerzono, spisując numery inwentarza
obiektów znajdujących się w każdej tece. Wykonała je bardzo sumiennie asystentka Gabinetu
Rycin, Halina Ptaszycka (dziś mgr H. Chojnacka). Czynności techniczne spełniał długoletni
laborant Działu, Franciszek Hyckowski, w razie potrzeby mając do pomocy jednego lub kilku
woźnych. Skrzynie z podziemi wniesiono z powrotem na II piętro, niektóre, w miarę zapotrze-
bowania, wypakowywano. Teki z materiałem mniej cennym pozostały w szafach, kolejność
ich ratowania w razie pożaru oznaczono kolorami.

W lipcu 1941, w związku z wypowiedzeniem przez Niemcy wojny Związkowi Radzieckiemu,
przystąpiono ponownie do zabezpieczania grafiki, pozostawiając jednak zbiory w magazynie.
Tam, dnia 5 stycznia 1942, były one narażone na innego rodzaju niebezpieczeństwo. Wskutek
silnego mrozu w godzinach wieczornych pękła rura centralnego ogrzewania w introligatorni

1 woda przedostała się korytarzem do magazynu. Szczęśliwie przeciek na suficie I piętra zaalar-
mował pełniących dyżur nocny palacza F. Juszczaka i laboranta Gabinetu Rycin Hyckowskiego,
ich szybka pomoc zapobiegła większym stratom. Uszkodzeniu uległy wydawnictwa graficzne:
Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia, wydanie krakowskie i petersburskie oraz album
Pamiętniki Paska w akwafortach J. Lewickiego. W niektórych innych tekach stwierdzono zacieki
tylko na kartonach. Incydent ten był wskazówką, że skrzynie i paczki z grafiką należy zabezpie-
czać także przed zalewem, ustawiano je więc odtąd na podiach.

1 Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, IX, s. 382. Notatka ta miała być wkomponowana
w zbiorowe ujęcie dziejów Muzeum w czasie oblężenia Warszawy. Decyzja opublikowania ich w formie po-
szczególnych wspomnień zapadła w czasie mojej długiej choroby, po powrocie do zdrowia nie miałam już
możności notatki wycofać.

33

519