DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Kołodziejczyk, Kamila: Problem ceramiki chrześcijańskiej z Nubii
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19551#0088
W oparciu o ten zespół dokonać można względnie dokładnej klasyfikacji ceramiki z terenu
Nubii chrześcijańskiej. Zasadniczymi kryteriami podziału naczyń są wg. W. Y. Adams'a3:
a) struktura gliny, na którą składają się kolor, budowa lub gatunek tj. cechy funkcjonalne.
b) forma naczynia obejmująca kształt i wielkość, podlegające częstym zmianom4.
c) styl, na który składa się powłoczka, ornament malowany i różne przekształcenia po-
wierzchni, jak polerowanie, wytłaczanie, stemplowanie tj. wszystko, cokolwiek wiąże
się z estetyczną, a nie użytkową funkcją naczynia.
W. Y. Adams w klasyfikacji ceramiki z terenu Nubii wyróżnia 5 rodzajów gliny, której
cechy uzależnione są od składników5. W naszym zespole, biorąc pod uwagę ten podział, domi-
nują głównie fragmenty naczyń o glinie:
a) ciemnobrązowej, miękkiej i porowatej. Z domieszek występuje kwarc, mika oraz bia-
ła, opalizująca substancja, która, jak przypuszcza W. Y. Adams, może stanowić do-
mieszkę muszli6.
b) czerwonobrązowej. Charakteryzuje je zbita masa. Konsystencja zróżnicowana podobnie
jak i kolor składników. Z domieszek wymienia się mikę oraz białe cząsteczki.
W odróżnieniu od pozostałych rodzajów struktur masy glinianej, jakie wyróżnia w/w, przy-
jęto przez nas przy określaniu surowca z terenu wykopalisk w Faras grupy gliny o barwie
a) jasnożółtej i b) bardzo ciemnej, prawie czarnej.
Różnice te wynikać mogą z obrania innego kryterium barw w pewnych grupach naczyń,
bądź też stanowią warianty powstałe w skutek odmiennego doboru składników, względnie
różnych warunków produkcji.
KRÓTKA CHRONOLOGIA CERAMIKI Z TERENÓW NUBII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
Ceramika pochodząca z wykopalisk polskich w Faras reprezentuje 3 zasadnicze okresy
wydzielone przez W. Y. Adams'a w chronologii7:
a) okres wczesnochrześcijański,
b) okres klasyczny,
c) okres późny.
Jak wiemy, Faras w okresie wczesnochrześcijańskim, tj. w 2 połowie VI w., było ośrodkiem
produkcji naczyń. Ich cechę charakterystyczną stanowiła cienkość ścianek, gruba warstwa
3 Adams, jw., s. 247—248.
1 Zachowanych w całości naczyń w naszej kolekcji jest zaledwie kilkanaście.
5 Adams, jw., s. 249.
c Adams, jw., s. 245—288.
7 Przykładów wyrobów ceramiki z tego okresu mamy jednak niewiele, w stosunku do licznych późniejszych.
84
Nubii chrześcijańskiej. Zasadniczymi kryteriami podziału naczyń są wg. W. Y. Adams'a3:
a) struktura gliny, na którą składają się kolor, budowa lub gatunek tj. cechy funkcjonalne.
b) forma naczynia obejmująca kształt i wielkość, podlegające częstym zmianom4.
c) styl, na który składa się powłoczka, ornament malowany i różne przekształcenia po-
wierzchni, jak polerowanie, wytłaczanie, stemplowanie tj. wszystko, cokolwiek wiąże
się z estetyczną, a nie użytkową funkcją naczynia.
W. Y. Adams w klasyfikacji ceramiki z terenu Nubii wyróżnia 5 rodzajów gliny, której
cechy uzależnione są od składników5. W naszym zespole, biorąc pod uwagę ten podział, domi-
nują głównie fragmenty naczyń o glinie:
a) ciemnobrązowej, miękkiej i porowatej. Z domieszek występuje kwarc, mika oraz bia-
ła, opalizująca substancja, która, jak przypuszcza W. Y. Adams, może stanowić do-
mieszkę muszli6.
b) czerwonobrązowej. Charakteryzuje je zbita masa. Konsystencja zróżnicowana podobnie
jak i kolor składników. Z domieszek wymienia się mikę oraz białe cząsteczki.
W odróżnieniu od pozostałych rodzajów struktur masy glinianej, jakie wyróżnia w/w, przy-
jęto przez nas przy określaniu surowca z terenu wykopalisk w Faras grupy gliny o barwie
a) jasnożółtej i b) bardzo ciemnej, prawie czarnej.
Różnice te wynikać mogą z obrania innego kryterium barw w pewnych grupach naczyń,
bądź też stanowią warianty powstałe w skutek odmiennego doboru składników, względnie
różnych warunków produkcji.
KRÓTKA CHRONOLOGIA CERAMIKI Z TERENÓW NUBII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
Ceramika pochodząca z wykopalisk polskich w Faras reprezentuje 3 zasadnicze okresy
wydzielone przez W. Y. Adams'a w chronologii7:
a) okres wczesnochrześcijański,
b) okres klasyczny,
c) okres późny.
Jak wiemy, Faras w okresie wczesnochrześcijańskim, tj. w 2 połowie VI w., było ośrodkiem
produkcji naczyń. Ich cechę charakterystyczną stanowiła cienkość ścianek, gruba warstwa
3 Adams, jw., s. 247—248.
1 Zachowanych w całości naczyń w naszej kolekcji jest zaledwie kilkanaście.
5 Adams, jw., s. 249.
c Adams, jw., s. 245—288.
7 Przykładów wyrobów ceramiki z tego okresu mamy jednak niewiele, w stosunku do licznych późniejszych.
84