DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Ruszczyc, Janina; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]; Krasiński [Ill.]: Portrety Krasińskich w Muzeum Norodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19551#0214
Brodowskiemu14 (il. 1). Przedstawia ono duchownego w ujęciu po pas, zwróconego nieco wprawo.
Strój jego składa się z obszytej koronkami rokiety z białym kołnierzem. Natomiast wierzchnia
szata ze względu na brak koloru trudna jest do określenia. Obnażona głowa ukazuje ciemne
włosy i takiż bujny zarost brody. Oczy spoglądają uważnie przed siebie. W prawym górnym rogu
obrazu jest umieszczona ozdobna tarcza z herbem Ślepowron z zatkniętym za nią pastorałem
i zwieńczona infułą biskupią. Dokoła tarczy litery: R G i E C, a niżej napis AEtat: El.| A° 1576.
Portret ten nie był dotąd reprodukowany i dlatego zapewne uszedł uwagi historyków sztuki15.
Z tego względu oraz ponieważ posłużył on prawdopodobnie za wzór do obrazu malowanego
przez Brodowskiego dla generała Krasińskiego, warto się nim zająć w sposób bardziej szczegó-
łowy.
Widoczna na zachowanym zdjęciu gładkość powierzchni obrazu nasuwa obawy, czy nie jest
to późniejsza kopia oryginału namalowanego w XVI w. W każdym razie można przyjąć, jak to
już dostrzegł Gostyński, że pierwotna powierzchnia obrazu została przemalowana i że z tego
okresu pochodzą pewne błędy, jakie się wkradły do napisu przy tarczy. Zapewne pierwsza litera
R powstała z przeróbki pierwotnego F oznaczającego imię biskupa — Franciscus, a następna
dawna litera C została upodobniona do G. Również do napisu pod tarczą wkradł się błąd,
kiedy cyfrę LI zamieniono na nieuzasadnione tutaj El. Twarz biskupa jest znacznie młodsza
niż w znanym portrecie wiszącym w krużgankach klasztoru Franciszkanów w Krakowie.
Inwentarz Muzeum Ordynacji Krasińskich wymienia trzy portrety biskupa, z których jeden
trzeba uznać za zaginiony16. Czy miał on jakiś związek z wyżej omówionym portretem z Krasnego,
nie można dziś ustalić.
Portret biskupa ofiarowany do Muzeum Ordynacji ze zbiorów radziejowickich17 posiada
w inwentarzu określenie, że jest „współczesny", a więc z XVI w. (il. 2). Sztywność rysunku i tępy
koloryt karnacji twarzy, otoczonej ciemnym zarostem, oraz seledynowej, podbitej jaskrawą czer-
14 MNW Dział Dokumentacji nr 34662, ze zb. TOnZP; pod zajęciem napis: „Franciszek Krasiński — Biskup
Krak. | Vicecancellarius regni— 1572 — leży w Bodzentynie | (Portret ten w Krasnem)"; T. Gostyński, Fran-
ciszek Krasiński polityk Złotego Wieku (rozprawa doktorska na Uniwersytecie Warszawskim 1937), Studia Hi-
storico-Ecclesiastica (4), Warszawa 1938, s. 169, przyp. 54 „Portret olejny, popiersie, roboty nieznanego malarza
z roku 1576. Uszkodzony bardzo przez nałożenie farby przy późniejszym odnowieniu. Własność ks. Ludwiki
z Krasińskich Czartoryskiej. Znajduje się w pałacu w Krasnem", oraz s. 170, przyp. 1.
15 B. Miodońska, Renesansowe portrety biskupów krakowskich w klasztorze Franciszkanów w Kra-
kowie. Rocznik Krakowski, XXXV, Wrocław — Kiaków 1961, s. 27, przyp. 91 —nie wymienia tego portretu
Wśród znanych sobie wizerunków biskupa.
16 MOK nr inw. 1284 — „Krasiński Franciszek, biskup, popiersie, ol. na pł., r. złocona, 72x58,5"; Go-
styński, jw., s. 169, przyp. 55 — „późniejsza kopia", oraz s. 170, przyp. 1.
17 MOK nr inw. 1167, „Krasiński Franciszek, biskup krakowski, po pas, Współczesny, ol., temp. [?] na pł.,
r. złocona, 86,5x70, ze zb. radziejowickich, ofiarował Edw. hr. Krasiński", MNW nr inw. 183185; na odwr.
napis czarną farbą; „Franciszek Krasiński | Biskup Krakowski | Zmarł 1577"; wymienia i reprodukuje ten
obraz Gostyński, jw., s. 169, przyp. 53 i tabl.
210
Strój jego składa się z obszytej koronkami rokiety z białym kołnierzem. Natomiast wierzchnia
szata ze względu na brak koloru trudna jest do określenia. Obnażona głowa ukazuje ciemne
włosy i takiż bujny zarost brody. Oczy spoglądają uważnie przed siebie. W prawym górnym rogu
obrazu jest umieszczona ozdobna tarcza z herbem Ślepowron z zatkniętym za nią pastorałem
i zwieńczona infułą biskupią. Dokoła tarczy litery: R G i E C, a niżej napis AEtat: El.| A° 1576.
Portret ten nie był dotąd reprodukowany i dlatego zapewne uszedł uwagi historyków sztuki15.
Z tego względu oraz ponieważ posłużył on prawdopodobnie za wzór do obrazu malowanego
przez Brodowskiego dla generała Krasińskiego, warto się nim zająć w sposób bardziej szczegó-
łowy.
Widoczna na zachowanym zdjęciu gładkość powierzchni obrazu nasuwa obawy, czy nie jest
to późniejsza kopia oryginału namalowanego w XVI w. W każdym razie można przyjąć, jak to
już dostrzegł Gostyński, że pierwotna powierzchnia obrazu została przemalowana i że z tego
okresu pochodzą pewne błędy, jakie się wkradły do napisu przy tarczy. Zapewne pierwsza litera
R powstała z przeróbki pierwotnego F oznaczającego imię biskupa — Franciscus, a następna
dawna litera C została upodobniona do G. Również do napisu pod tarczą wkradł się błąd,
kiedy cyfrę LI zamieniono na nieuzasadnione tutaj El. Twarz biskupa jest znacznie młodsza
niż w znanym portrecie wiszącym w krużgankach klasztoru Franciszkanów w Krakowie.
Inwentarz Muzeum Ordynacji Krasińskich wymienia trzy portrety biskupa, z których jeden
trzeba uznać za zaginiony16. Czy miał on jakiś związek z wyżej omówionym portretem z Krasnego,
nie można dziś ustalić.
Portret biskupa ofiarowany do Muzeum Ordynacji ze zbiorów radziejowickich17 posiada
w inwentarzu określenie, że jest „współczesny", a więc z XVI w. (il. 2). Sztywność rysunku i tępy
koloryt karnacji twarzy, otoczonej ciemnym zarostem, oraz seledynowej, podbitej jaskrawą czer-
14 MNW Dział Dokumentacji nr 34662, ze zb. TOnZP; pod zajęciem napis: „Franciszek Krasiński — Biskup
Krak. | Vicecancellarius regni— 1572 — leży w Bodzentynie | (Portret ten w Krasnem)"; T. Gostyński, Fran-
ciszek Krasiński polityk Złotego Wieku (rozprawa doktorska na Uniwersytecie Warszawskim 1937), Studia Hi-
storico-Ecclesiastica (4), Warszawa 1938, s. 169, przyp. 54 „Portret olejny, popiersie, roboty nieznanego malarza
z roku 1576. Uszkodzony bardzo przez nałożenie farby przy późniejszym odnowieniu. Własność ks. Ludwiki
z Krasińskich Czartoryskiej. Znajduje się w pałacu w Krasnem", oraz s. 170, przyp. 1.
15 B. Miodońska, Renesansowe portrety biskupów krakowskich w klasztorze Franciszkanów w Kra-
kowie. Rocznik Krakowski, XXXV, Wrocław — Kiaków 1961, s. 27, przyp. 91 —nie wymienia tego portretu
Wśród znanych sobie wizerunków biskupa.
16 MOK nr inw. 1284 — „Krasiński Franciszek, biskup, popiersie, ol. na pł., r. złocona, 72x58,5"; Go-
styński, jw., s. 169, przyp. 55 — „późniejsza kopia", oraz s. 170, przyp. 1.
17 MOK nr inw. 1167, „Krasiński Franciszek, biskup krakowski, po pas, Współczesny, ol., temp. [?] na pł.,
r. złocona, 86,5x70, ze zb. radziejowickich, ofiarował Edw. hr. Krasiński", MNW nr inw. 183185; na odwr.
napis czarną farbą; „Franciszek Krasiński | Biskup Krakowski | Zmarł 1577"; wymienia i reprodukuje ten
obraz Gostyński, jw., s. 169, przyp. 53 i tabl.
210