DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Jeszcze kilka słów o pałacu w Tulczynie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19631#0109
Tadeusz Stefan Jaroszewski
JESZCZE KILKA SŁÓW O PAŁACU W TULCZYNIE
W
T T tomie XXVI „Rocznika Muzeum Narodowego w Warszawie" ukazał się mój arty-
kuł pt. „Materiały do dziejów pałacu Potockich w Tulczynie" prezentujący wyniki wieloletnich
moich badań nad kresową siedzibą Pilawitów, którą uważam za jeden z najwybitniejszych pom-
ników klasycyzmu na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Analizując przekazy ikonograficzne
dotyczące tego obiektu porównałem sepię Józefa Richtera (1835) ze zbiorów Muzeum Naro-
dowego w Warszawie z akwarelą Napoleona Ordy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krako-
wie pochodzącą z początku lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia (il. 1—2). Oba te przekazy
nie są ze sobą zgodne. Na sepii Richtera oficyny boczne pałacu tulczyńskiego są siedemnasto-
osiowe, natomiast na akwareli Ordy widoczna na niej prawa oficyna liczy sobie aż dwadzieścia
siedem osi. Pisałem, że niesposób ustalić, który przekaz jest wiarygodny, nie rozporządzałem
bowiem wówczas innym widokiem pałacowych oficyn (bardziej jednak dowierzałem Richte-
rowi). Już po wydrukowaniu artykułu o pałacu w Tulczynie otrzymałem od p. Romana Aftana-
zego z Wrocławia fotografię przedstawiającą prawą oficynę, wykonaną w końcu XIX w., z któ-
rej wynika niezbicie, że oficyna ta miała 27 osi (il. 3). A więc rację miał Orda, a nie Richter!
Widoczny na tej fotografii dorycki portyk odsunięty jest od ściany, czego nie widać na obu
wspomnianych wyżej przekazach. Obie oficyny pałacowe skomponowane były identycznie.
Pan Roman Aftanazy, największy autorytet w zakresie architektury siedzib wiejskich na ru-
bieżach dawnej Rzeczypospolitej, wypożyczył mi ponadto do skopiowania następujące fotografie
Tulczyna: dwa współczesne widoki klasycystycznego kościoła, dwa widoki pałacu (od frontu
i od ogrodu), widok ogólny całego założenia zrobiony z wieży kościoła, poza tym widok frag-
mentu parku zrobiony spod portyku w elewacji ogrodowej. Fotografie te nie nadają się niestety
do reprodukcji w obecnym stanie przemysłu poligraficznego w Polsce.
Korzystam z okazji i prezentuję fotografię elewacji frontowej jeszcze jednego pałacu z wgłęb-
nym portykiem w wielkim porządku, mianowicie pałacu Łempickich w Żyznowie w województ-
wie rzeszowskim (il. 4). Obiekt ten powstał w 1. poł. XIX wieku, dotąd nie jest zbadany, zasyg-
nalizował go „Katalog zabytków sztuki Ropczyc, Strzyżowa i okolic" (1978) opracowany
przez Ewę i Franciszka Stolotów.
JESZCZE KILKA SŁÓW O PAŁACU W TULCZYNIE
W
T T tomie XXVI „Rocznika Muzeum Narodowego w Warszawie" ukazał się mój arty-
kuł pt. „Materiały do dziejów pałacu Potockich w Tulczynie" prezentujący wyniki wieloletnich
moich badań nad kresową siedzibą Pilawitów, którą uważam za jeden z najwybitniejszych pom-
ników klasycyzmu na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Analizując przekazy ikonograficzne
dotyczące tego obiektu porównałem sepię Józefa Richtera (1835) ze zbiorów Muzeum Naro-
dowego w Warszawie z akwarelą Napoleona Ordy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krako-
wie pochodzącą z początku lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia (il. 1—2). Oba te przekazy
nie są ze sobą zgodne. Na sepii Richtera oficyny boczne pałacu tulczyńskiego są siedemnasto-
osiowe, natomiast na akwareli Ordy widoczna na niej prawa oficyna liczy sobie aż dwadzieścia
siedem osi. Pisałem, że niesposób ustalić, który przekaz jest wiarygodny, nie rozporządzałem
bowiem wówczas innym widokiem pałacowych oficyn (bardziej jednak dowierzałem Richte-
rowi). Już po wydrukowaniu artykułu o pałacu w Tulczynie otrzymałem od p. Romana Aftana-
zego z Wrocławia fotografię przedstawiającą prawą oficynę, wykonaną w końcu XIX w., z któ-
rej wynika niezbicie, że oficyna ta miała 27 osi (il. 3). A więc rację miał Orda, a nie Richter!
Widoczny na tej fotografii dorycki portyk odsunięty jest od ściany, czego nie widać na obu
wspomnianych wyżej przekazach. Obie oficyny pałacowe skomponowane były identycznie.
Pan Roman Aftanazy, największy autorytet w zakresie architektury siedzib wiejskich na ru-
bieżach dawnej Rzeczypospolitej, wypożyczył mi ponadto do skopiowania następujące fotografie
Tulczyna: dwa współczesne widoki klasycystycznego kościoła, dwa widoki pałacu (od frontu
i od ogrodu), widok ogólny całego założenia zrobiony z wieży kościoła, poza tym widok frag-
mentu parku zrobiony spod portyku w elewacji ogrodowej. Fotografie te nie nadają się niestety
do reprodukcji w obecnym stanie przemysłu poligraficznego w Polsce.
Korzystam z okazji i prezentuję fotografię elewacji frontowej jeszcze jednego pałacu z wgłęb-
nym portykiem w wielkim porządku, mianowicie pałacu Łempickich w Żyznowie w województ-
wie rzeszowskim (il. 4). Obiekt ten powstał w 1. poł. XIX wieku, dotąd nie jest zbadany, zasyg-
nalizował go „Katalog zabytków sztuki Ropczyc, Strzyżowa i okolic" (1978) opracowany
przez Ewę i Franciszka Stolotów.