DOI Heft:
Wykopaliska i badania archeologiczne
DOI Artikel:Godlewski, Włodzimierz: Polskie badania archeologiczne w Starej Dongoli (Sudan) w latach 1981 - 1982
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19631#0469
Włodzimierz Godlewski
POLSKIE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W STAREJ DONGOLI
(SUDAN) W LATACH 1981—1982
JLJezpośrednio po zakończeniu badań wykopaliskowych w Faras, kiedy jeszcze transporto-
wano ocalone malowidła ścienne i fragmenty dekoracji architektonicznej do muzeów w Char-
tumie i w Warszawie, prof. dr Kazimierz Michałowski zdecydował się podjąć badania terenowe
w miejscu położonym znacznie dalej na południe — w Starej Dongoli, której ruiny, nie tknięte
jeszcze ręką archeologa, leżały między III i IV kataraktą nilową. Badania tam prowadzone
miały się stać uzupełnieniem odkryć w Faras1, a jednocześnie pogłębić prowadzoną wówczas
interpretację znalezisk, stworzyć nową perspektywę ich oglądu. Wiedziano wówczas, że Stara
Dongola była centrum politycznym Nubii, ale mało kto przypuszczał, że była jednocześnie tak
samo ważnym centrum kultury jak Faras.
Badania w Starej Dongoli rozpoczęto w 1964 roku i są one systematycznie prowadzone do
chwili obecnej. Kieruje nimi prawie od początku dr Stefan Jakobielski. Od 1972 roku biorą
w nich udział również pracownicy Muzeum Narodowego w Warszawie. Odkrycia dokonane
w tym czasie2 szczególnie w dziedzinie architektury sakralnej, a ostatnio również malarstwa
ściennego, mają bardzo istotne znaczenie dla opracowania architektury Nubii, a w wielu punktach
były zwrotne dla niego. Należy tu wymienić przede wszystkim opracowania dra hab. Przemysława
M. Gartkiewicza3, dla którego odkrycia w Starej Dongoli stały się punktem wyjścia do badań
1 K. Michałowski, Faras, Seventeen Years after the Discovery. Meroitica, 5, Berlin 1979, s. 31—39.
Tamże kompletna bibliografia opracowań omawiających odkrycia w Faras; K. Michałowski, Faras.
Malowidła ścienne w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa 1974.
2 S. J a k o b i e 1 s k i, W. G o d 1 e w s k i, Old Dongola 1978—1980. ET XIV (w druku). Tamże pełna
bibliografia dotycząca wcześniejszych prac w Starej Dongoli.
3 P. M. G a r t k i e w i c z, The Central plan in Nubian church architecture. [w:] Nubia, Recentes Recher-
ches. Warszawa 1975, s. 49—64; P. M. G a r t k i e w i c z, New outline of the History of Nubian Church
Architecture. BaBesch 55, 1980, s. 137—160; P. M. G a r t k i e w i c z, An introduction to the problems of
Sacral Architecture of Christian Nubia. Nubia Christiana, I, Warszawa 1982, s. 43—105.
30 Rocznik Muz. Nar. t. XXVIII/84
465
POLSKIE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W STAREJ DONGOLI
(SUDAN) W LATACH 1981—1982
JLJezpośrednio po zakończeniu badań wykopaliskowych w Faras, kiedy jeszcze transporto-
wano ocalone malowidła ścienne i fragmenty dekoracji architektonicznej do muzeów w Char-
tumie i w Warszawie, prof. dr Kazimierz Michałowski zdecydował się podjąć badania terenowe
w miejscu położonym znacznie dalej na południe — w Starej Dongoli, której ruiny, nie tknięte
jeszcze ręką archeologa, leżały między III i IV kataraktą nilową. Badania tam prowadzone
miały się stać uzupełnieniem odkryć w Faras1, a jednocześnie pogłębić prowadzoną wówczas
interpretację znalezisk, stworzyć nową perspektywę ich oglądu. Wiedziano wówczas, że Stara
Dongola była centrum politycznym Nubii, ale mało kto przypuszczał, że była jednocześnie tak
samo ważnym centrum kultury jak Faras.
Badania w Starej Dongoli rozpoczęto w 1964 roku i są one systematycznie prowadzone do
chwili obecnej. Kieruje nimi prawie od początku dr Stefan Jakobielski. Od 1972 roku biorą
w nich udział również pracownicy Muzeum Narodowego w Warszawie. Odkrycia dokonane
w tym czasie2 szczególnie w dziedzinie architektury sakralnej, a ostatnio również malarstwa
ściennego, mają bardzo istotne znaczenie dla opracowania architektury Nubii, a w wielu punktach
były zwrotne dla niego. Należy tu wymienić przede wszystkim opracowania dra hab. Przemysława
M. Gartkiewicza3, dla którego odkrycia w Starej Dongoli stały się punktem wyjścia do badań
1 K. Michałowski, Faras, Seventeen Years after the Discovery. Meroitica, 5, Berlin 1979, s. 31—39.
Tamże kompletna bibliografia opracowań omawiających odkrycia w Faras; K. Michałowski, Faras.
Malowidła ścienne w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa 1974.
2 S. J a k o b i e 1 s k i, W. G o d 1 e w s k i, Old Dongola 1978—1980. ET XIV (w druku). Tamże pełna
bibliografia dotycząca wcześniejszych prac w Starej Dongoli.
3 P. M. G a r t k i e w i c z, The Central plan in Nubian church architecture. [w:] Nubia, Recentes Recher-
ches. Warszawa 1975, s. 49—64; P. M. G a r t k i e w i c z, New outline of the History of Nubian Church
Architecture. BaBesch 55, 1980, s. 137—160; P. M. G a r t k i e w i c z, An introduction to the problems of
Sacral Architecture of Christian Nubia. Nubia Christiana, I, Warszawa 1982, s. 43—105.
30 Rocznik Muz. Nar. t. XXVIII/84
465