DOI issue:
5-46 Starożytność
DOI article:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki z amforą
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19633#0040
W Muzeum Narodowym w Warszawie są również dwa ciężarki wagowe z przedstawieniem
ćwierci amfory. Na obu zabytkach jest wyobrażenie części amfory wczesnopanatenajskiej III.
Pierwszy został opatrzony legendą gwarancyjną ДЕМО, słabo czytelną (il. 29)114.
Zgodnie z ciężarem (58 g) odważnik jest 1/12 miny standardu 150, co pozwala datować go
na 2 poł. IV w.p.n.e. — III w.p.n.e.115. Profil płytki (grupa b)116 nie daje żadnych podstaw do
interpretacji, natomiast wyraźna ramka wysunięta ponad lico stanowi potwierdzenie przyjętego
przez nas datowania.
Drugi ciężarek jest pozbawiony legendy (il. 30)117.
Silne uszkodzenie (ścięcie prawego górnego narożnika i liczne odpryski) dowodzi, że pier-
wotnie musiał on ważyć znacznie więcej (obecny ciężar 45 g), najprawdopodobniej tyle, co po-
przedni zabytek. I w tym przypadku mielibyśmy zatem 1/12 miny standardu 150. Lico płytki
okala również ramka. Nie ulega zatem wątpliwości, że odważnik musimy datować tak samo jak
poprzedni na 2 poł. IV w.—III w.p.n.e.
Zauważmy, że na przykładzie obu zabytków z ćwiercią amfory potwierdza się nasze spo-
strzeżenie o braku legendy wagowej na 1/12 miny standardu 150118.
Prezentacja odważników z amforą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie byłaby
niemożliwa bez uprzedniej analizy przeprowadzonej w oparciu o szerszą bazę materiałową.
Dzięki niej można było interpretować zabytki według ustalonych wcześniej kryteriów : odmiana
symbolu, standard wagowy, stempel urzędniczy (w jednym przypadku). Ważne, przyjęte przez
nas kryterium, stanowi profil samej płytki. Przesłanki te pozwoliły na datowanie obiektów na
tyle dokładne, na ile jest to możliwe w odniesieniu do przedmiotów kultury materialnej zacho-
wujących długo raz przyjęte wzory.
Przedstawione ciężarki wagowe z kolekcji warszawskiej umożliwiły potwierdzenie szeregu
wniosków wysuniętych na podstawie innych źródeł archeologicznych. I tak słusznie sugerowa-
liśmy, że odważniki z amforą wczesnopanatenajską II należą do standardu 112, a zatem datują
się od ostatnich lat V w.p.n.e., a także, że dekret Teisamenosa nie był powszechnie respektowany.
Nie bez racji kwestionowaliśmy tezę Lang o jednoczesnej zmianie legendy wagowej i amfory
wczesnopanatenajskiej na późnopanatenajską. Potwierdziła się słuszność propozycji dotyczących
114 Nr inw. 142755 MN. Wys. = szer. — 0,026 m, grub. — 0,006 m. Prow. : nieznana. Publ. : Froehner,
jw., s. 189, nr 22; Zdrojewska, Z problematyki, jw., s. 83—84, il. 13 (datowany na V w. p.n.e.).
115 Por. wyżej, s. 15.
116 Por. wyżej, s. 24.
117 Nr inw. 142781 MN. Wys. — 0,029 m, szer. — 0,027 m, grub. — 0,004 m. Prow. : nieznana. Publ. : F r o e h -
ner, jw., s. 189, nr 23.
118 Por. wyżej, s. 24.
36
ćwierci amfory. Na obu zabytkach jest wyobrażenie części amfory wczesnopanatenajskiej III.
Pierwszy został opatrzony legendą gwarancyjną ДЕМО, słabo czytelną (il. 29)114.
Zgodnie z ciężarem (58 g) odważnik jest 1/12 miny standardu 150, co pozwala datować go
na 2 poł. IV w.p.n.e. — III w.p.n.e.115. Profil płytki (grupa b)116 nie daje żadnych podstaw do
interpretacji, natomiast wyraźna ramka wysunięta ponad lico stanowi potwierdzenie przyjętego
przez nas datowania.
Drugi ciężarek jest pozbawiony legendy (il. 30)117.
Silne uszkodzenie (ścięcie prawego górnego narożnika i liczne odpryski) dowodzi, że pier-
wotnie musiał on ważyć znacznie więcej (obecny ciężar 45 g), najprawdopodobniej tyle, co po-
przedni zabytek. I w tym przypadku mielibyśmy zatem 1/12 miny standardu 150. Lico płytki
okala również ramka. Nie ulega zatem wątpliwości, że odważnik musimy datować tak samo jak
poprzedni na 2 poł. IV w.—III w.p.n.e.
Zauważmy, że na przykładzie obu zabytków z ćwiercią amfory potwierdza się nasze spo-
strzeżenie o braku legendy wagowej na 1/12 miny standardu 150118.
Prezentacja odważników z amforą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie byłaby
niemożliwa bez uprzedniej analizy przeprowadzonej w oparciu o szerszą bazę materiałową.
Dzięki niej można było interpretować zabytki według ustalonych wcześniej kryteriów : odmiana
symbolu, standard wagowy, stempel urzędniczy (w jednym przypadku). Ważne, przyjęte przez
nas kryterium, stanowi profil samej płytki. Przesłanki te pozwoliły na datowanie obiektów na
tyle dokładne, na ile jest to możliwe w odniesieniu do przedmiotów kultury materialnej zacho-
wujących długo raz przyjęte wzory.
Przedstawione ciężarki wagowe z kolekcji warszawskiej umożliwiły potwierdzenie szeregu
wniosków wysuniętych na podstawie innych źródeł archeologicznych. I tak słusznie sugerowa-
liśmy, że odważniki z amforą wczesnopanatenajską II należą do standardu 112, a zatem datują
się od ostatnich lat V w.p.n.e., a także, że dekret Teisamenosa nie był powszechnie respektowany.
Nie bez racji kwestionowaliśmy tezę Lang o jednoczesnej zmianie legendy wagowej i amfory
wczesnopanatenajskiej na późnopanatenajską. Potwierdziła się słuszność propozycji dotyczących
114 Nr inw. 142755 MN. Wys. = szer. — 0,026 m, grub. — 0,006 m. Prow. : nieznana. Publ. : Froehner,
jw., s. 189, nr 22; Zdrojewska, Z problematyki, jw., s. 83—84, il. 13 (datowany na V w. p.n.e.).
115 Por. wyżej, s. 15.
116 Por. wyżej, s. 24.
117 Nr inw. 142781 MN. Wys. — 0,029 m, szer. — 0,027 m, grub. — 0,004 m. Prow. : nieznana. Publ. : F r o e h -
ner, jw., s. 189, nr 23.
118 Por. wyżej, s. 24.
36