DOI Heft:
Część II. Sztuka starożytna / Part II. Ancient Art
DOI Artikel:Dolińska, Monika: Świątynia w dolinie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0064
Monika Dolińska Świątynia w dolinie
63
tematem dekoracji był bliski związek króla z Amonem, wyrażający
się uściskiem, którym król jednoczył się z bogiem. Gest ten inter-
pretowany jest jako przekazanie boskiej mocy, analogicznie do gestu
Atuma, który obejmując swoje dzieci, tchnął w nie życie i moc ka13.
Powtórzona jest scena koronacji, tym razem w wielkiej skali, cele-
browana przez Amona w obecności Enneady, boskiej Dziewiątki
reprezentującej gremium bóstw i ubóstwionych przodków władcy.
A po obu stronach granitowego portalu, monumentalnej bramy
umieszczonej na osi świątyni i prowadzącej do sali na barkę (w której
ustawiano barkę Amona z Karnaku), król prowadzony jest przez
Atuma (reprezentującego Heliopolis) i Montu (panaTeb) do Amona
siedzącego na tronie. I tu Amon wita ceremonialnie uściskiem
władcę, ponownie legitymizując jego panowanie (il. 11).
W sali na barkę (A) mamy dekorację dwurejestrową14. Relief jest
tu szczególnie delikatny i staranny - bądź co bądź to jedno z najważ-
niejszych pomieszczeń świątyni, rezydencja barki Amona, która
przybywała podczas wielkich świąt z Karnaku i spędzała tu noc przy
blasku pochodni, rano rytualnie gaszonych w mleku15. Na północnej
i południowej ścianie głównym motywem jest właśnie barka stojąca
na postumencie, przed którą klęczy król składający ofiary. Jest on
również adresatem kultu: nad wejściem do pomieszczenia D został
przedstawiony na tronie, przed którym stoi stół ofiarny. Wiadomo,
że królewskie posągi również uczestniczyły w świątecznej procesji
- mamy tu zapewne wyobrażenie takiego posągu procesyjnego.
Oprócz barki na ścianach sali przedstawione zostały rytuały wią-
żące się z legitymizacją władzy królewskiej i rolą króla jako dzie-
dzica Ozyrysa, gwaranta cyklicznego odrodzenia się wegetacji,
pogromcy wrogów Egiptu i opiekuna swego ludu. Niektóre z nich,
jak „biegi króla z wazami i wiosłem”, „prowadzenie czterech cieląt”
czy „holowanie kufrów meref, są regularnie przedstawiane w sa-
lach na barkę, inne, jak rytuał „potrząsania papirusem”, znalazły
się w świątyni Totmesa zapewne ze względu na boginię Hathor,
która w tym rytuale związanym z płodnością i żyznością natury
odgrywa ważną rolę.
Część scen z zachodniej ściany sali nie została jeszcze całkowicie
zrekonstruowana, trwają studia nad identyfikacją kolejnych ele-
mentów rytuału ofiarnego, jaki był tam przedstawiony. W ostatnim
13 Kurt Sethe, Die altägyptischen Pyramidentexte nach den Papierabdrücken
und Photographien des Berliner Museums, Bd. 2, Leipzig 1910, §1653 a-d.
14 Dekoracja sali na barkę została odtworzona i jest opracowywana przez
Janinę Wiercińską.
15 François Labrique, Du lait pour éteindre les torches à l’aube, à Deir
el Bahari [w:j Ägypten im afro-orientalischen Kontext. Aufsätze zur Archäologie,
Geschichte und Sprache eines unbegrenzten Raumes. Gedenkschrift Peter Behrens, hrsg.
von Daniela Mendel, Ulrike Claudi, Köln 1991, s. 205-212; Siegfried Schott, Das
Löschen von Fackeln in Milch, „Zeitschrift für Ägyptische Sprache” 1937,73, s. 1-25.
il.11 lfig.11
Totmes III w uścisku
z Amonem (skutym
i restaurowanym)
I Tuthmosis III embraced
by Amun (erased and
restored)
fot. I photo © Zbigniew Doliński
63
tematem dekoracji był bliski związek króla z Amonem, wyrażający
się uściskiem, którym król jednoczył się z bogiem. Gest ten inter-
pretowany jest jako przekazanie boskiej mocy, analogicznie do gestu
Atuma, który obejmując swoje dzieci, tchnął w nie życie i moc ka13.
Powtórzona jest scena koronacji, tym razem w wielkiej skali, cele-
browana przez Amona w obecności Enneady, boskiej Dziewiątki
reprezentującej gremium bóstw i ubóstwionych przodków władcy.
A po obu stronach granitowego portalu, monumentalnej bramy
umieszczonej na osi świątyni i prowadzącej do sali na barkę (w której
ustawiano barkę Amona z Karnaku), król prowadzony jest przez
Atuma (reprezentującego Heliopolis) i Montu (panaTeb) do Amona
siedzącego na tronie. I tu Amon wita ceremonialnie uściskiem
władcę, ponownie legitymizując jego panowanie (il. 11).
W sali na barkę (A) mamy dekorację dwurejestrową14. Relief jest
tu szczególnie delikatny i staranny - bądź co bądź to jedno z najważ-
niejszych pomieszczeń świątyni, rezydencja barki Amona, która
przybywała podczas wielkich świąt z Karnaku i spędzała tu noc przy
blasku pochodni, rano rytualnie gaszonych w mleku15. Na północnej
i południowej ścianie głównym motywem jest właśnie barka stojąca
na postumencie, przed którą klęczy król składający ofiary. Jest on
również adresatem kultu: nad wejściem do pomieszczenia D został
przedstawiony na tronie, przed którym stoi stół ofiarny. Wiadomo,
że królewskie posągi również uczestniczyły w świątecznej procesji
- mamy tu zapewne wyobrażenie takiego posągu procesyjnego.
Oprócz barki na ścianach sali przedstawione zostały rytuały wią-
żące się z legitymizacją władzy królewskiej i rolą króla jako dzie-
dzica Ozyrysa, gwaranta cyklicznego odrodzenia się wegetacji,
pogromcy wrogów Egiptu i opiekuna swego ludu. Niektóre z nich,
jak „biegi króla z wazami i wiosłem”, „prowadzenie czterech cieląt”
czy „holowanie kufrów meref, są regularnie przedstawiane w sa-
lach na barkę, inne, jak rytuał „potrząsania papirusem”, znalazły
się w świątyni Totmesa zapewne ze względu na boginię Hathor,
która w tym rytuale związanym z płodnością i żyznością natury
odgrywa ważną rolę.
Część scen z zachodniej ściany sali nie została jeszcze całkowicie
zrekonstruowana, trwają studia nad identyfikacją kolejnych ele-
mentów rytuału ofiarnego, jaki był tam przedstawiony. W ostatnim
13 Kurt Sethe, Die altägyptischen Pyramidentexte nach den Papierabdrücken
und Photographien des Berliner Museums, Bd. 2, Leipzig 1910, §1653 a-d.
14 Dekoracja sali na barkę została odtworzona i jest opracowywana przez
Janinę Wiercińską.
15 François Labrique, Du lait pour éteindre les torches à l’aube, à Deir
el Bahari [w:j Ägypten im afro-orientalischen Kontext. Aufsätze zur Archäologie,
Geschichte und Sprache eines unbegrenzten Raumes. Gedenkschrift Peter Behrens, hrsg.
von Daniela Mendel, Ulrike Claudi, Köln 1991, s. 205-212; Siegfried Schott, Das
Löschen von Fackeln in Milch, „Zeitschrift für Ägyptische Sprache” 1937,73, s. 1-25.
il.11 lfig.11
Totmes III w uścisku
z Amonem (skutym
i restaurowanym)
I Tuthmosis III embraced
by Amun (erased and
restored)
fot. I photo © Zbigniew Doliński