DOI Heft:
Część III. Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem / Part III. Attribution and Technological Research on Old Master Paintings and Drawings
DOI Artikel:Borusowski, Piotr: Zaginiony i odnaleziony. Rysunek Klęcząca Joanna d'Arc Petera Paula Rubensa w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0309
308
Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem
il. 13 I fig. 13
Peter Paul Rubens,
Kamea z Klaudiuszem
i Agrypiną I Cameo
with Claudius and
Agrippina, ok. | c. 1622,
Kupferstichkabinett,
Staatliche Museen zu
Berlin Preussischer
Kulturbesitz
fot. I photo
© Kupferstichkabinett
der Staatliche Museen
zu Berlin - Preussischer
Kulturbesitz
il. 14| fig. 14
Peter Paul Rubens,
Gemma Tiberiana,
ok. I c. 1622, Museum
Plantin-Moretus, Print
Room, Antwerpia
I Antwerp
fot. I photo
© Museum Plantin-Moretus
najbardziej wyróżniające się z tła. Znamienne jest, że w kilku miejscach centralnej partii rysunku
Rubens przy pomocy gęstego szrafowania połączonego z lawowaniem wprowadził głębokie
cienie - przede wszystkim, by podkreślić miejsca, w których relief jest najgłębszy. Wydobywają
one główne postaci ukazane na kamei z dość jednolitego w innych miejscach tła. Choć na pod-
stawie rysunku powstała rycina (il. 15)88 i obraz (il. 16)89, również w tym przypadku trudno uznać
go za typowy projekt; to raczej szczegółowy wizerunek oryginalnej kamei. Rysunki z Berlina
i Antwerpii nie zostały omówione w tomie Corpus Rubenianum poświęconym frontispisom
i ilustracjom, tylko w innym, dedykowanym kopiom z dzieł antycznych, bo słusznie za takie
właśnie są uznawane. Prawdopodobna jest też supozycja, że obydwa rysunki kamei powstały
w obecności Peiresca, który (będąc odkrywcą Gemma Tiberiana) mógłby chcieć analizować je
wraz z Rubensem w miejscu ich przechowywania. Czy jest jednak możliwe, że Rubens i Peiresc,
podobnie jak w przypadku wydawnictwa ukazującego kamee, mogli planować współpracę, której
efektem byłby projekt ryciny do Recueil de plusieurs inscriptions proposées...?
W tym kontekście udział Rubensa w projekcie uhonorowania Joanny d’Arc nie musiał
ograniczać się do interwencji u swojego przyjaciela Gevartiusa, mógł obejmować przygotowanie
ilustracji. Wiadomo, że Rubens (co do zasady) wykonywał je w swoim wolnym czasie (zazwy-
czaj w niedziele i święta), traktując je przede wszystkim - tak przynajmniej twierdził - jako
88 Nieznany rytownik według Petera Paula Rubensa, Gemma Tiberiana, miedzioryt, 32,3 x 27,4 cm, nr inw.
1891.04r4.1233, The British Museum, Londyn.
89 Peter Paul Rubens, Gemma Tiberiana, olej, płótno, 100,y x 78 cm, nr inw. 1963.8.1, Ashmolean Museum,
Oxford.
Badania atrybucyjne i technologiczne nad dawnym malarstwem i rysunkiem
il. 13 I fig. 13
Peter Paul Rubens,
Kamea z Klaudiuszem
i Agrypiną I Cameo
with Claudius and
Agrippina, ok. | c. 1622,
Kupferstichkabinett,
Staatliche Museen zu
Berlin Preussischer
Kulturbesitz
fot. I photo
© Kupferstichkabinett
der Staatliche Museen
zu Berlin - Preussischer
Kulturbesitz
il. 14| fig. 14
Peter Paul Rubens,
Gemma Tiberiana,
ok. I c. 1622, Museum
Plantin-Moretus, Print
Room, Antwerpia
I Antwerp
fot. I photo
© Museum Plantin-Moretus
najbardziej wyróżniające się z tła. Znamienne jest, że w kilku miejscach centralnej partii rysunku
Rubens przy pomocy gęstego szrafowania połączonego z lawowaniem wprowadził głębokie
cienie - przede wszystkim, by podkreślić miejsca, w których relief jest najgłębszy. Wydobywają
one główne postaci ukazane na kamei z dość jednolitego w innych miejscach tła. Choć na pod-
stawie rysunku powstała rycina (il. 15)88 i obraz (il. 16)89, również w tym przypadku trudno uznać
go za typowy projekt; to raczej szczegółowy wizerunek oryginalnej kamei. Rysunki z Berlina
i Antwerpii nie zostały omówione w tomie Corpus Rubenianum poświęconym frontispisom
i ilustracjom, tylko w innym, dedykowanym kopiom z dzieł antycznych, bo słusznie za takie
właśnie są uznawane. Prawdopodobna jest też supozycja, że obydwa rysunki kamei powstały
w obecności Peiresca, który (będąc odkrywcą Gemma Tiberiana) mógłby chcieć analizować je
wraz z Rubensem w miejscu ich przechowywania. Czy jest jednak możliwe, że Rubens i Peiresc,
podobnie jak w przypadku wydawnictwa ukazującego kamee, mogli planować współpracę, której
efektem byłby projekt ryciny do Recueil de plusieurs inscriptions proposées...?
W tym kontekście udział Rubensa w projekcie uhonorowania Joanny d’Arc nie musiał
ograniczać się do interwencji u swojego przyjaciela Gevartiusa, mógł obejmować przygotowanie
ilustracji. Wiadomo, że Rubens (co do zasady) wykonywał je w swoim wolnym czasie (zazwy-
czaj w niedziele i święta), traktując je przede wszystkim - tak przynajmniej twierdził - jako
88 Nieznany rytownik według Petera Paula Rubensa, Gemma Tiberiana, miedzioryt, 32,3 x 27,4 cm, nr inw.
1891.04r4.1233, The British Museum, Londyn.
89 Peter Paul Rubens, Gemma Tiberiana, olej, płótno, 100,y x 78 cm, nr inw. 1963.8.1, Ashmolean Museum,
Oxford.