DOI Heft:
Część IV. Sztuka XX i XXI wieku / Part IV. Art of the Twentieth and Twenty First Century
DOI Artikel:Jeziorowski, Tomasz: "Centralny Okręg Przemysłowy - reportaż malarski 1938". Pejzaże industrialne Rafała Malczewskiego z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0343
342
Sztuka XX i XXI wieku
il. 31 fig. 3
Rafał Malczewski,
Wieże Mościckiego.
Mościce I Mościckiś
Towers. Mościce, 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie
IThe National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Piotr Ligier I
Muzeum Narodowe
w Warszawie
il. 41 fig. 4
Rafał Malczewski,
Wnętrze hali fabrycznej
w Mościcach I Interior
of a Factory Floor
in Mościce, 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński / Ligier Studio /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
statek przycumowany do brzegu lub urządzenia basenu nabrzeża, prawdopodobnie z maszyną
cumowniczą lub dźwigiem portowym. Całość przedstawienia zdominowana jest przez trzy
elementy: otchłań wody, góry i zachmurzone niebo. Wszystkie one utrzymane są w szaro-
-zielono-wrzosowym kolorycie. W przeciwieństwie do optymistycznego charakteru obrazu
Zapora rośnie. Rożnów, apoteozującego pracę ludzkich rąk, w tym przypadku mamy diametral-
nie odmienną wizję. Tutaj urządzenia mechaniczne wydają się zasymilowane z wszechpotęgą
natury, która je całkowicie uzależnia i neutralizuje. Tym bardziej, że w przedstawieniu nie tylko
brak jest obecności jakiejkolwiek istoty ludzkiej, ale żaden element nie wskazuje na jej ślad. Jest
to wizja ponadczasowej pustki, obraz wymarłej cywilizacji, po której pozostały nic nieznaczące
ślady, jak również wizualizacja smutnej refleksji, w której autor wyraża tęsknotę za utraconą
dzikością natury skażonej przez człowieka. Tego typu dygresje stanowią mniejszość w ramach
cyklu. Przedstawienie nie nadawało się do celów propagandowych i prawdopodobnie nie im
miało służyć.
Malczewski był także piewcą zakładów wzniesionych w Mościskach, miejscowości na-
zwanej na cześć Ignacego Mościckiego, którego rozwiązania technologiczne tu zastosowano.
„Właśnie zwiedzaliśmy zakład - to potężne pięcie się do Boga, bo jakże inaczej nazwać ge-
niusz ludzki, który produkuje z powietrza i wody materię stałą, z której na polach rośnie nowe
Sztuka XX i XXI wieku
il. 31 fig. 3
Rafał Malczewski,
Wieże Mościckiego.
Mościce I Mościckiś
Towers. Mościce, 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie
IThe National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Piotr Ligier I
Muzeum Narodowe
w Warszawie
il. 41 fig. 4
Rafał Malczewski,
Wnętrze hali fabrycznej
w Mościcach I Interior
of a Factory Floor
in Mościce, 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie I The
National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński / Ligier Studio /
Muzeum Narodowe
w Warszawie
statek przycumowany do brzegu lub urządzenia basenu nabrzeża, prawdopodobnie z maszyną
cumowniczą lub dźwigiem portowym. Całość przedstawienia zdominowana jest przez trzy
elementy: otchłań wody, góry i zachmurzone niebo. Wszystkie one utrzymane są w szaro-
-zielono-wrzosowym kolorycie. W przeciwieństwie do optymistycznego charakteru obrazu
Zapora rośnie. Rożnów, apoteozującego pracę ludzkich rąk, w tym przypadku mamy diametral-
nie odmienną wizję. Tutaj urządzenia mechaniczne wydają się zasymilowane z wszechpotęgą
natury, która je całkowicie uzależnia i neutralizuje. Tym bardziej, że w przedstawieniu nie tylko
brak jest obecności jakiejkolwiek istoty ludzkiej, ale żaden element nie wskazuje na jej ślad. Jest
to wizja ponadczasowej pustki, obraz wymarłej cywilizacji, po której pozostały nic nieznaczące
ślady, jak również wizualizacja smutnej refleksji, w której autor wyraża tęsknotę za utraconą
dzikością natury skażonej przez człowieka. Tego typu dygresje stanowią mniejszość w ramach
cyklu. Przedstawienie nie nadawało się do celów propagandowych i prawdopodobnie nie im
miało służyć.
Malczewski był także piewcą zakładów wzniesionych w Mościskach, miejscowości na-
zwanej na cześć Ignacego Mościckiego, którego rozwiązania technologiczne tu zastosowano.
„Właśnie zwiedzaliśmy zakład - to potężne pięcie się do Boga, bo jakże inaczej nazwać ge-
niusz ludzki, który produkuje z powietrza i wody materię stałą, z której na polach rośnie nowe