Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (3(39).2014)

il. 7! fig. 7
Rafał Malczewski,
Widok mostu i rurociągu
(Przejście gazu przez
Wisłokę lub Jasiołkę)
I View of a Bridge and
Pipeline (Gas Passage
through Wisłoka or
Jasiolka River), 1938,
Muzeum Narodowe
w Warszawie
I The National Museum
in Warsaw
fot. I photo © Krzysztof
Wilczyński I Ligier Studio I
Muzeum Narodowe
w Warszawie

linia, nie zakopany jeszcze w ziemi rurociąg”31. Krajobraz jest zredukowany do podstawowych
elementów, dzięki czemu mamy wrażenie pustki przedstawienia. Przy bliższym przyjrzeniu się
scenie dostrzegamy szkicowo namalowane sylwetki robotników pracujących przy wykopie.
Ich skala uświadamia nam monumentalną przestrzeń całej kompozycji. To kolejny przykład
obrazu Malczewskiego, na którym człowiek jest tylko jednym z elementów przedstawienia,
i to nie tym najważniejszym. W tym szczególnym przypadku autor położył większy nacisk
na sam pejzaż, a nie na elementy industrialne przedstawienia. Mamy wrażenie, że powraca
tu zarzucona tematyka dawnych studiów pejzażowych Malczewskiego, które przyniosły mu
sławę i rozgłos, pochlebne recenzje i medale na wystawach krajowych i międzynarodowych32.
Zamiast gór i pagórków mamy widok bezkresnej doliny, doskonale płaski, ograniczony je-
dynie linią horyzontu, do której dociera budowa. Tytułowy rurociąg staje się jedynie pretek-
stem do przedstawienia wspaniałej pustki pejzażu. Jeden z krytyków, porównując ten obraz
z wcześniejszymi pracami artysty, zauważa „kompozycję pełną uroku i prostoty”, która ma
dar magicznego oddziaływania na przeciętnego widza, a także dostrzega, że „styl ten zbliża

31 Idem, C.O.P.:..., op. cit., s. 98.
32 M.in.: Mały srebrny medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r.; nagroda Ministra
Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za obrazPaździemikprzyznananaSalonie Listopadowym IPS-u w 1930 r.;
złoty medal za obraz Wiosna w górach na Międzynarodowej Światowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paiyżu w 1937 r.