DOI Heft:
Część IV. Sztuka XX i XXI wieku / Part IV. Art of the Twentieth and Twenty First Century
DOI Artikel:Nowak, Magdalena Nowak: Od obiektu do dokumentacji. Kolekcja Nowych Mediów w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45362#0389
388
Sztuka XX i XXI wieku
il. 4 I fig. 4
Tomasz Sikorski, Tratwa
Meduzy I The Raft of
Medusa, 1982 (film 8 mm
przeniesiony na DVD, 5')
I (8 mm film transferred
to DVD, 5’)
fot. I photo © Muzeum Narodowe
w Warszawie
muzealnych i galerii. Jeśli uznać koniec lat sześćdziesiątych i po-
czątek lat siedemdziesiątych za moment, w którym sztuka wideo
i sztuka kinetyczna zaczęły pojawiać się szczególnie intensywnie
na wystawach i festiwalach sztuki, to założenie już w 1971 roku
w Nowym Jorku organizacji non-profit Electronic Arts Intermix
(EAI)5 można uznać za szybką i właściwą reakcję. EAI została ufun-
dowana przez Howarda Wisea (wcześniej właściciela Howard Wise
Gallery) w celu ochrony i dystrybucji sztuki wideo i sztuki mediów.
Obecnie ma w swoich zbiorach 3500 obiektów, które udostępnia
za opłatą zainteresowanym instytucjom. W Howard Wise Gallery
w latach sześćdziesiątych miały miejsce najważniejsze wystawy
związane ze sztuką mediów, m.in. „On the Move” (1964), „Lights
in Orbit” (1967), „TV as a Creative Medium” (1969). Okazało się, że
tradycyjne zasady funkcjonowania galerii i rynku nie mogły spro-
stać nowym wyzwaniom technologicznym, np. temu, że artyści
często nie kontrolowali liczby tzw. oryginalnych kopii, zachłysnęli
się możliwością ich nieograniczonej dystrybucji. Moment ograni-
czenia bezwolnego rozprzestrzeniania się dzieł wideo przez EAI
z jednej strony sprawił, że artyści mogli kontrolować jakość kopii
czy sposób ich ekspozycji, co w praktyce umożliwiło zaistnienie
tych prac na rynku (wcześniej galerie i muzea sceptycznie odnosiły
się do kupowania dzieł wideo, ze względu na wątpliwości związane
z oryginalnością kopii i obawą przed tym, że inne instytucje również
mogłyby nabyć to samo dzieło). Z drugiej jednak strony niektórzy
artyści byli mocno przywiązani do idei „uwolnienia” dzieła sztuki od
kontroli rynkowej. Istotny był też dla nich projekt taniego udostęp-
niania swoich dzieł szerokim rzeszom. Ten postulat został w pew-
nym sensie zaprzepaszczony dzięki pojawieniu się programów typu
EAI6, choć kwestie praw autorskich i wolnego dostępu do sztuki
nowych mediów wciąż podlegają dyskusji, tym bardziej, że pojawiły
się obecnie platformy typu UbuWeb (a w Polsce Filmoteka Muzeum
Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) udostępniające dzieła online
(bez możliwości pokazywania ich publicznie na wystawach). W1973
roku w ramach EAI powstał Artist Videotape Distribution Service
w celu umożliwienia dystrybucji i dostępu do gromadzonych prac,
a w 1986 roku EAI Preservation Program, zajmujący się konserwacją
dzieł ruchomych obrazów. W „manifeście” programowym EAI za-
warte zostały cele działania tej instytucji: „Electronic Arts Intermix
powstał, aby wspierać artystów wideo, wnoszących coraz istotniej-
szy wkład w rozwój nietransmitowanej telewizji, w momencie jej
kształtowania się. W tym celu sponsorujemy różne projekty [...].
5 Strona internetowa: www.eai.org/index.htm.
6 Innym istotnym dystrybutorem sztuki wideo w Stanach Zjednoczonych
jest Video Data Bank założony w 1976 r. przy School of the Art Institute of Chicago
(SAIC). Strona internetowa: www.vdb.org.
Sztuka XX i XXI wieku
il. 4 I fig. 4
Tomasz Sikorski, Tratwa
Meduzy I The Raft of
Medusa, 1982 (film 8 mm
przeniesiony na DVD, 5')
I (8 mm film transferred
to DVD, 5’)
fot. I photo © Muzeum Narodowe
w Warszawie
muzealnych i galerii. Jeśli uznać koniec lat sześćdziesiątych i po-
czątek lat siedemdziesiątych za moment, w którym sztuka wideo
i sztuka kinetyczna zaczęły pojawiać się szczególnie intensywnie
na wystawach i festiwalach sztuki, to założenie już w 1971 roku
w Nowym Jorku organizacji non-profit Electronic Arts Intermix
(EAI)5 można uznać za szybką i właściwą reakcję. EAI została ufun-
dowana przez Howarda Wisea (wcześniej właściciela Howard Wise
Gallery) w celu ochrony i dystrybucji sztuki wideo i sztuki mediów.
Obecnie ma w swoich zbiorach 3500 obiektów, które udostępnia
za opłatą zainteresowanym instytucjom. W Howard Wise Gallery
w latach sześćdziesiątych miały miejsce najważniejsze wystawy
związane ze sztuką mediów, m.in. „On the Move” (1964), „Lights
in Orbit” (1967), „TV as a Creative Medium” (1969). Okazało się, że
tradycyjne zasady funkcjonowania galerii i rynku nie mogły spro-
stać nowym wyzwaniom technologicznym, np. temu, że artyści
często nie kontrolowali liczby tzw. oryginalnych kopii, zachłysnęli
się możliwością ich nieograniczonej dystrybucji. Moment ograni-
czenia bezwolnego rozprzestrzeniania się dzieł wideo przez EAI
z jednej strony sprawił, że artyści mogli kontrolować jakość kopii
czy sposób ich ekspozycji, co w praktyce umożliwiło zaistnienie
tych prac na rynku (wcześniej galerie i muzea sceptycznie odnosiły
się do kupowania dzieł wideo, ze względu na wątpliwości związane
z oryginalnością kopii i obawą przed tym, że inne instytucje również
mogłyby nabyć to samo dzieło). Z drugiej jednak strony niektórzy
artyści byli mocno przywiązani do idei „uwolnienia” dzieła sztuki od
kontroli rynkowej. Istotny był też dla nich projekt taniego udostęp-
niania swoich dzieł szerokim rzeszom. Ten postulat został w pew-
nym sensie zaprzepaszczony dzięki pojawieniu się programów typu
EAI6, choć kwestie praw autorskich i wolnego dostępu do sztuki
nowych mediów wciąż podlegają dyskusji, tym bardziej, że pojawiły
się obecnie platformy typu UbuWeb (a w Polsce Filmoteka Muzeum
Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) udostępniające dzieła online
(bez możliwości pokazywania ich publicznie na wystawach). W1973
roku w ramach EAI powstał Artist Videotape Distribution Service
w celu umożliwienia dystrybucji i dostępu do gromadzonych prac,
a w 1986 roku EAI Preservation Program, zajmujący się konserwacją
dzieł ruchomych obrazów. W „manifeście” programowym EAI za-
warte zostały cele działania tej instytucji: „Electronic Arts Intermix
powstał, aby wspierać artystów wideo, wnoszących coraz istotniej-
szy wkład w rozwój nietransmitowanej telewizji, w momencie jej
kształtowania się. W tym celu sponsorujemy różne projekty [...].
5 Strona internetowa: www.eai.org/index.htm.
6 Innym istotnym dystrybutorem sztuki wideo w Stanach Zjednoczonych
jest Video Data Bank założony w 1976 r. przy School of the Art Institute of Chicago
(SAIC). Strona internetowa: www.vdb.org.