Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (7.1970)

70

Ewa Chojecka

Proxima deinde tenent loca rubro murice picti
Bisseni numero Heroes, ąueis summa potestas.
Nec procul hinc Italo Gracchus Pater orbe profectus
Fundamenta suae iaciebat et arcis et urbis,
Marmore nunc, olim trabibus contexta rotundis,
Filius hunc Lechus seąuitur Gracchumąue flet apri

fol. B3 r Fulminei fratrem mentiutus dente peremtum,
Sparsa madebat adhuc roranti sanguine tellus,
Et vestis roseo perfusa cruore rubebat.
Huic soror in regno successit Vanda paterno
Quam, cum Germanis caesis prope littora Martł
Sacra suo faceret, rapuit pater Istula, nec non
Consortem thalami regnorum in parte locavit.
Proximu$ huic parvo quantumvis agmine Lescus
Terrificos hostes mira procul arte fugabat.
Cornipedum hinc cursu celeri certatur eąuorum,
Atąue hic cernere erat Lescum vicisse morantes
Fraude sua ignaros socios, qua deinde retecta
Illius in regni successerat alter honores.
Hic quoque Lescus erat Rex multa prole superbus,
Viginti numero natos nam primus habebat,
Queis sese reliąuis superextulit omnibus unus,
Molia postpositis tractans convivia bellis,
Pompilius primus: subiungitur alter et illi
Filius, ignavoque simillimus omnia patri,
At factic peior crudelibus, ille cruentae
Uxoris monitu patruos tot felle veneni
Sustulit ac dulci spoliavit lumine vitae,
Atąue ideo mures illum tam cladis acerbae
Ultrices lethali absumunt deniąue morsu.
Aspiceres miserum fugientem litore 2 toto
Qua Goplae iacet alta palus, penitusąue seąuentes
(Horresco referens) acres in moenia mures

fol. B3v Usąue adeo nullum scelus ille relinąuit inultum,

Crimina quae>3 populi Deus aethere spectat ab alto.

Ecce Pyastus adest, posito qui nuper aratro

Sceptra manu et nitidam gestabat fronte Coronam.

Non puduit quondam agresti servire colono,

Non puduit certę celebres virtute Polonos.

O foelix aetas, foelicia saecula, quae non

Aut levis ambitio, perfusaque gloria fuco

Aut non vexavit dominandi tetra libido.

Emicat egregiis Semovitus pulcher in armis,

Filius ille patri factis non degener ipsi,

Horrendus gladio, et villosi pelle leonis,

Iuxta pacis amans Lescus: subit inde benignus

Semomislaus precioso textus in auro,

Infans qui4 teneras in luminis exiit auras

Orbatus visu, Mescum Pater ille vocarat.

At postquam puer est sacro baptismate tinctus

Aethereum lumen cum oculorum luce recepit.

Hinc Boleslaus rutilo spectandus in ostro

Quadriugo 5 invehitur curru, cui tempora circum

2 w druku omyłkowo: littore

3 w druku omyłkowo: qui

4 w druku omyłkowo: cui

5 w druku omyłkowo: ąuadringo

jak i kamienie z królami4, wszystko ginie przeżarte
ich zębem. Oto Wissimir i ci wszyscy, którzy po
śmierci Lecha długo rządzili Sarmacją prowadząc
zwycięskie wojny. Obok następne pola zajmują Dwu-
nastu potężnych Bohaterów, malowanych czerwonym
szkarłatem. Niedaleko stąd przedstawiony jest ojciec
Krak, który wyszedłszy z ziemi italskiej, poło-
żył fundamenty swojego zamku i miasta, obecnie
z marmuru, dawniej wzniesionego z okrągłych belek.
Po Kraku idzie syn Lech i obłudnie opłakuje brata
Kraka, zabitego morderczymi kłami niebezpiecznego
dzika; mokra ziemia jeszcze krwią ociekała i zmo-
czone szaty krwią się czerwieniły. Po nim jego
siostra Wanda objęła rządy ojcowskie; zdobył ją i po-
rwał ojciec Wisła po wycięciu Germanów nad swymi
świętymi brzegami i jako małżonkę ustanowił w częś-
ci swego królestwa. Najbliższy Leszek odparł cudow-
nym sposobem przy pomocy małego oddziału wielką
liczbę groźnych nieprzyjaciół. Potem idzie obraz za-
wodów konnych w szybkim odbywanych biegu i moż-
na w nich zobaczyć Leszka zwyciężającego powol-
nych, nieświadomych oszustwa towarzyszy wyścigu.
Kiedy oszustwo to zostało wykryte, wtedy inny na-
stąpił w godnościach rządzenia po Leszku. Ten także
Leszek był królem szczycącym się licznym potom-
stwem, posiadał bowiem dwudziestu jeden synów.
Spośród nich, pozostawionych po jego śmierci, wybił
się jeden, Popiel, urządzający lubieżne uczty i za-
niedbujący prowadzenia wojen. Z nim zestawiony jest
drugi Popiel, syn jego, w wszystkim podobny do
gnuśnego ojca, jednakże gorszy odeń przez swoje
okrutne postępki. Ten, za namową złej żony, zabił
zatrutą żółcią swoich krewnych i pozbawił ich miłego
światła życia i dlatego myszy, mszcząc na nim tak
wielkie zbrodnie, zabiły go swymi śmiertelnymi uką-
szeniami. Mógłbyś go nieszczęsnego oglądać ucieka-
jącego wzdłuż brzegu nad głębokim jeziorem Gopłem
i kąśliwe myszy (wzdragam się opowiadając o tym)
ścigające go bez chwili wytchnienia, dopóki żadna
z jego zbrodni nie została niepomszczona, zbrodni,
które widzi Bóg ludu z nieba wysokiego. Oto zjawia
się Piast, który dopiero co odłożywszy pług, dzierży
berło w ręce i na głowie błyszczącą koronę. Nie
wstydził się niegdyś służyć nieokrzesanemu wieśnia-
kowi i nie wstydził się bez wątpienia sławnych z cnót
Polaków. O, szczęśliwy wieku, szczęśliwe stulecia
kiedy nie dręczyły ludzi ani pusta ambicja, ani fał-
szem przepojona sława, ani okrutna żądza panowania.
Błyszczy piękny Ziemowit w wybornej zbroi i szorst-
kiej skórze lwa, syn w czynach nieodrodny od ojca,
w mieczu straszliwy. Tuż obok miłujący pokój Leszek.
Po nim następuje dobrotliwy Ziemomysł, utkany
z cennego złota. Dziecko, pozbawione wzroku, które
wychodzi naprzeciw sławy, ojciec nazwał Mieszkiem.
Chłopiec ten uzyskał wieczne światło razem z świa-
tłem oczu, kiedy skropiony został świętym chrztem.
Następnie na czterokonnym wozie jedzie Bolesław,
godny obejrzenia, w purpurowo-złotej szacie, któremu
wokół skroni błyszczą czerwone klejnoty. Twarz jego
królewska, królewski wizerunek tego bohatera, lecz
przysłonił go syn Mieszko, zniewieściały, o leniwej,

4 Autor najprawdopodobniej czyni aluzję do rzeź-
bionych nagrobków.