144

Jadwiga Skibińska

umożliwiło pełną konserwację najcenniejszych sgraffit, o bo-
gatym programie ikonograficznym, na fasadach kamienic
w Legnicy.

W dalszym ciągu, jak w lalach ubiegłych, oprócz typowania
obiektów do konserwacji i nadzorowania jej przebiegu, Dział
prowadził następujące prace dokumentacyjne: uaktualnianie
kart inwentaryzacyjnych, opracowywanie kart katalogu na-
ukowego (dla rzeźby drewnianej, rzeźby kamiennej i malo-
wideł ściennych z okresu gotyku), gromadzenie i opracowy-

wanie dokumentacji prac konserwatorskich, uzupełnianie
fototeki oraz inwentaryzacja negatywów.

W dalszym ciągu nie wykonywano w pełni planów opra-
cowania orzeczeń dla zabytków ruchomych naszego wojewódz-
twa. Wiązało się to z niemożliwością uzyskania od Konserwa-
tora i Władz Terenowych dodatkowych środków finansowych
i limitów samochodowych niezbędnych przy opracowywaniu
takiej ilości obiektów ruchomych, jaką posiada nasze wo-
jewództwo.

ZESTAWIENIE ZABYTKÓW KONSERWOWANYCH W LATACH 1970-1973

BIEDRZYCHOWICE (powiat Lubań)

Obrazy w pałacu

Osiem portretów i środkowa scena rodzajowa z plafonu
oraz portret z nastawy kominka w salonie pierwszego piętra,
malowane w ciągu XVIII w., olejne na płótnie, w ramach
drewnianych, niejednolitych stylowo, osiemnasto- i dziewię-
tnastowiecznych, białych i złoconych. Obrazy osadzono na
plafonie w XX w.

Obrazy nosiły ślady wcześniejszej renowacji. Były zdublo-
wane na klajster i niektóre przemalowane. Kilka z nich miało
uszkodzenia mechaniczne (dziury). Wszystkie były zabrudzone,
z pociemniałymi werniksami, drobnymi złuszczeniami i wy-
kruszeniami warstwy malarskiej. Ramy w wielu miejscach
połamane z dużymi wykruszeniami farby i złoceń, wielokrotnie
przemalowane, z licznymi ubytkami drobnych form rzeźbiar-
skich (rozetki, liście).

Wszystkie obrazy rozdublowano, odwrotną stronę oczysz-
czono mechanicznie z pozostałego klajstru i ponownie zdu-
blowano nowym płótnem na masę woskowo-żywiczną. Oczy-
szczono z brudu i pociemniałych werniksów. Usunięto istniejące
przemalowania (terpentyna, alkohol), uzupełniono wylusz-
czenia zaprawy (kity kredowo-klejowe) i wyretuszowano tech-
niką olejną. Ramy oczyczczono, uzupełniono ubytki drewna
i gruntu (zaprawa kredowo-klejowa), wyszlifowano, położono
nową białą monochromię i uzupełniono złocenia.

Prace konserwatorskie wykonały PP PKZ we Wrocławiu
(kierownik zespołu mgr E. Petryńska) w latach 1972—1973.
Finansował użytkownik (Zasadnicza Szkoła Rolnicza).

BRZEZINA (powiat Środa Śląska)

Ołtarz w kościele filialnym

Tryptyk z ok. 1480 r., z rzeźbami Madonny z Dzieciątkiem
w otoczeniu dwóch świętych w szafie środkowej i ośmioma
figurami świętych w skrzydłach bocznych. Z drewna iglastego
i lipowego, polichromowany i złocony.

Ołtarz był bardzo zabrudzony z widocznymi spęcherzeniami,
ubytkami zaprawy i nieznacznymi złuszczeniami warstwy
malarskiej i złoceń, drewno zawilgocone, zaatakowane przez
owady. Zapiecek skrzyni środkowej zbutwiały i uszkodzony
mechanicznie, z odpadającymi płatami zaprawy z malowanym
na niej ornamentem.

Po szczegółowych oględzinach i przeprowadzeniu badań
stratygraficznych stwierdzono, że ołtaiz wcześniej odnawiano
i trzykrotnie przcmalowywano. Ostatnie przemalówki pocho-
dziły z końca XIX lub początku XX w. Z tego też czasu
pochodzi zapiecek szafy środkowej z malowanym ornamentem

i część maswerków z nową zaprawą i srebrzeniami przelasero-
wanymi złocistym lakierem. Natomiast na bokach szafy środko-
wej, w tłach skrzydeł bocznych i na wszystkich rzeźbach za-
chowała się pierwotna polichromia.

Drewno poddano dezynsekcji („Antox") i impregnacji
(żywica damarowa w ksylenie i benzenie). Zapiecek szafy
wymieniono (płyta wiórowa) odtwarzając na zaprawie kredowo-
klejowej ornament i kolorystykę według pierwotnej dekoiacji,
zachowanej na bokach skrzyni i w tłach skrzydeł bocznych.
Spęcherzenia zaprawy i warstwy malarskiej zlikwidowano
(emulsja wodna polioctanu winylu), a ubytki wypełniono kitami
kredowo-klejowymi.

Z wszystkich rzeźb i teł skrzydeł bocznych usunięto prze-
malowania mechanicznie (skalpelem) i chemicznie (,,Anti-
farbina" i terpentyna), a ubytki warstwy malarskiej wyretu-
szowano. Złocenia i srebrzenia uzupełniono i spatynowano.

Prace wykonały mgr R. Dubiel-Białas i mgr W. Menet
w latach 1971 — 1972. Finansował Wojewódzki Konserwator
Zabytków z budżetu centralnego.

BRZEŹNIK (powiat Bolesławiec)

Rzeźba w kościele filialnym

Figura Madonny z Dzieciątkiem, z ok. 1500 r., z drewna
lipowego, polichromowana, przemalowana w XIX i XX w.

Rzeźba była bardzo zabrudzona, z łuszczącą się polichromią
i wykruszeniami zaprawy do drewna. Drewno mocno zaata-
kowane przez owady (czynny kołatek), grunt nowy, leżący
bezpośrednio na drewnie, śladów oryginalnej polichromii
brak.

Drewno poddano dezynsekcji („Antox") i impregnacji
(polimetakrylan metylu w toluenie), a następnie całą rzeźbę
oczyszczono z nawarstwień brudu. Spęcherzoną polichromię
wraz z zaprawą przytwierdzono do podłoża (na polioctan),
a wykruszenia gruntu uzupełniono kitami kredowo-klejowymi,
wyszlifowano i scalono kolorystycznie.

Prace wykonał mgr St. Filipiak w 1970 r. Finansowała
Kuria Arcybiskupia we Wrocławiu.

BYSTRZYCA (miasto powiatowe)

Rzeźba w kościele parafialnym

Figura Madonny z Dzieciątkiem z 1. ćwierci XVI w., z drew-
na lipowego, polichromowana, przemalowana w XX w.

Mimo widocznych na całej rzeźbie otworów po owadach,
struktura drewna dobra, z wyjątkiem dolnej partii szat i drob-
nych ubytków na rękach Madonny i Dzieciątka. Na odwrociu
rzeźby widoczne były pęknięcia zaklejone grubo tkanym i silnie