Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (19.2010)

30

Aleksandra Bek-Koreń

nym czepcu przypominającym pióropusz i ozdo-
bionej zawieszonym ma czole wisiorem. Jednakże
analiza zdradza, że o ile portal legnicki mógł posłu-
żyć jako inspiracja, czy nawet wzór dla dzieła Pola,
o tyle nie może być mowy o autorstwie tego rzeź-
biarza47. Pojawia się tu - obok przeważających
ornamentów roślinnych - także płaski ornament
okuciowym (we fryzie i w podniebiu archiwol-
ty), który w takiej formie nie występuje w dziełach
Pola. Jeśli się pojawia (portal dworu w Mojęcicach,
portal kościoła św. Marcina w Jaworze), to przybiera
formę bliższą „Schweifwerkowi”. Również orna-
ment zwijany użyty w zwieńczeniu portalu legnic-
kiego jest typowym ornamentem blaszanym, który
u Pola zawsze jest łączony z motywami chrząstko-
wymi. Umieszczona w kluczu omawianego portalu
główka kobieca jest zupełnie inna niż motywy
z upodobaniem stosowane przez Pola - została
odkuta w sposób oddający naturalne rysy twarzy,
bez eksponowania jubilerskich ozdób. Natomiast
wypełnieniom płycin archiwolty, mimo że mieszczą
identyczne motywy, nadano zupełnie inną formę
- przypominają niderlandzkie ornamenty znane
z wzorników Cornelisa Florisa, których nie można
znaleźć w dekoracjach dzieł głogowskiego rzeź-
biarza48. Zdobienie portalu legnickiego ma zupeł-
nie inny charakter niż realizacje Pola - jest bardzo
linearne i wysublimowane w formie. Prace Pola
cechuje natomiast prowincjonalny rys, na przykład
stosowane przez głogowskiego rzeźbiarza motywy
kwiatów okazują się pozbawione finezji i wyrafi-
nowania motywów kwiatowych znanych z portalu
legnickiego, a wić roślinna, stanowiąca wypełnienie
przyłuczy i nisz siedzeniowych, nie przybiera tak
wybujałej, wegetatywnej formy. Omawiany mistrz
zawsze traktuje ją bardziej „jubilersko” i „sztucznie”.
Warto jeszcze wspomnieć, że w portalu w Roztoce
nie występuje kimation, który Pol wplata w dekora-
cje swoich dzieł. Pozostałe motywy w dziele legnic-
kim i w realizacjach Pola również różnią się sposo-
bem odkucia.
W literaturze przedmiotu pojawiały się także su-
gestie, że Pol mógł być autorem lub brać udział
w wykonywaniu dekoracji kolumn reprezentacyj-
nej sali w przyziemiu zamku w Siedlisku (il. 22)49.
Jednak zdobienie tych kolumn jest o wiele bardziej
schematyczne i stoi na o wiele niższym poziomie ar-
tystycznym niż dekoracje kolumn w dziełach Pola.
Również pojawiające się wśród splotów wici roślin-
nej motywy ornamentalne są zupełnie inne. A co


22. Kolumny reprezentacyjnej sali (niezachowanej) zamku w Sie-
dlisku, 1601/ok. 1610. Fot. Aleksandra Bek-Koreń.

istotne, na kolumnach w Siedlisku znajduje się kilka
różnych znaków kamieniarskich, które nie pojawia-
ją się na dziełach Pola.
Niewyjaśniona musi pozostać kwestia autorstwa
zwieńczenia narożnych pilastrów na murze przy ko-
ściele św. Marina w Jaworze - powiązanego z Polem
przez Lutscha50. Badacz stwierdził, że wykazuje ono
duże podobieństwo stylistyczne do południowego
portalu tegoż kościoła (dzieła Pola). Niezachowa-
ny obecnie detal znany jest jedynie z niewielkiego
szkicu rysunkowego Ulbricha, który nie pozwala na
przeprowadzenie analizy stylistycznej i potwierdze-
nia tej atrybucji.
Podobnie dzieje się w przypadku dwóch nieza-
chowanych figur rzymskich legionistów, umiesz-
czonych pierwotnie zapewne na jednej z budowli
legnickich i znanych z rysunku opublikowanego
przez Langenhana51. Na jego podstawie próbowano
wskazywać na podobieństwa do płaskorzeźbionych
postaci legionistów w portalu przy ul. Legnickiej 3
wjaworze i sugerowano autorstwo Pola52. Rzeczy-
wiście ogólne podobieństwojest uchwytne, jednakże
sprowadza się ono raczej do analogii w ubiorze i po-
dobnego układu rąk. Rysunek nie pozwala niestety
na wyłonienie cech stylistycznych, uniemożliwiając
tym samym rozstrzygnięcie kwestii autorstwa.