DOI Heft:
Zbiory Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Artikel:Korżel-Kraśna, Małgorzata: Drewniane obudowy zegarów z XVIII i początku XIX wieku na Śląsku: wybrane przykłady
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48106#0230
226
Małgorzata Korżel-Kraśna
12. Józef i Piotr Radzińscy zegar kominkowy, ok. 1830, Wrocław.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Fot. Wojciech Rogowicz.
13. Liende (stolarz), sekretera, 1821, północne Niemcy. Reprod.
wg Meisterwerke des 18. und 19. Jahrhunderts, Kunstgewerbemuse-
um Dresden 1996, s. 110, il. 68
z 1821 r. w północnych Niemczech64 (il. 13). Zegar
jego autorstwa jest zwieńczeniem biedermeierow-
skiej sekretery obłożonej fornirem mahoniowym.
Obudowy zegarów kominkowych stanowią
ostatni przykład nowatorskiego zastosowania drew-
na w tworzeniu opraw różnych typów czasomie-
rzy. W XVIII wieku tworzono najbardziej cenne
pod względem artystycznym szafy zegarów podło-
gowych. Wykorzystywano wówczas cały repertu-
ar technik stolarskich zarówno do budowania kon-
strukcji, jak i zdobnictwa. Dlatego szafy te w historii
meblarstwa zajmują poczesne miejsce.
PRZYPISY
1 Wyodrębnienie samodzielnego cechu zegarmistrzów we Wrocła-
wiu należało - w porównaniu z innymi ośrodkami na obecnych
ziemiach polskich - do wczesnych, np. w Krakowie nastąpiło to
dopiero w 1797 r.; por. J. Dreścik, Krakowskie sztuki mistrzowskie
i czeladnicze w okresie staropolskim, [w:] Zegary i zegarmistrzostwo
w Polsce. Materiały z V Sesji Naukowej z cyklu Rzemiosło artystyczne
i wzornictwo w Polsce, zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe w To-
runiu oraz Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy
udziale Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków, Toruń 2005, s. 53.
Do usamodzielnienia się zegarmistrzów w Gdańsku doszło po
1782 r., por. D. Kaczor, Gdańskie rzemiosło zegarmistrzowskie od XVI
do XVIII wieku, [w:] Zegary gdańskie, red. Z. Prószyńska, Gdańsk
2005, s. 59; wcześniej, bo w 1752 r. nastąpiło usamodzielnienie
się cechu zegarmistrzowskiego i jego oddzielenie się od ślusar-
skiego w Warszawie, por. W. Głębocki, Zegarmistrzostwo od schyłku
XVIII do połowy XIXstulecia, [w:] Z dziejów rzemiosła warszawskie-
go, red. B. Grochulska i W Pruss, Warszawa 1983, s. 341.
2 G. Leitgeb, Die Breslauer Gross- und Kleinuhrmacherzeche, „Die
Uhrmacherkunst”, L, 1925, Nr. 26, s. 470.
3 R. Makuszak-Krzyżaniak,/Irry^ć-z/ze i symboliczne aspekty zegarów no-
wożytnych na przykładzie wyrobów śląskich warsztatów zegarmistrzow-
skich, praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Jana
Wrabeca w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskie-
go, Wrocław 1996, mps w bibliotece IHS UWr., s. 62.
4 E. Barylewska-Szymańska, W Szymański, Zegary domowe w Gdań-
sku w drugiej połowie XVIII wieku, [w:] Zegary gdańskie, s. 79.
5 S. Mieleszkiewicz, Wilno jako os'rodek produkcji zegarów szafowych-
podłogowych od połowy XVIII do połowy XIX wieku, [w:] Conserua-
tio est eaterna creatio, red. J. Krawczyk, Toruń 1999, s. 418.
6 W. Głębocki, op. cit., s. 341.
7 Obudowy, a nawet mechanizmy drewniane stosowano w ze-
garach typu szwarcwaldzkiego do końca XVIII wieku. Od XIX
wieku montowano w nich mechanizmy metalowe. Ten typ ze-
gara był wytwarzany dość często na Śląsku, o czym świadczy
m.in. działalność Johanna Georga Follera w Kowarach od koń-
ca XVIII wieku do 1840 r. Por. Informator do wystawy „Oczy cza-
su”, Kłodzko 1990, s. 10.
Małgorzata Korżel-Kraśna
12. Józef i Piotr Radzińscy zegar kominkowy, ok. 1830, Wrocław.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Fot. Wojciech Rogowicz.
13. Liende (stolarz), sekretera, 1821, północne Niemcy. Reprod.
wg Meisterwerke des 18. und 19. Jahrhunderts, Kunstgewerbemuse-
um Dresden 1996, s. 110, il. 68
z 1821 r. w północnych Niemczech64 (il. 13). Zegar
jego autorstwa jest zwieńczeniem biedermeierow-
skiej sekretery obłożonej fornirem mahoniowym.
Obudowy zegarów kominkowych stanowią
ostatni przykład nowatorskiego zastosowania drew-
na w tworzeniu opraw różnych typów czasomie-
rzy. W XVIII wieku tworzono najbardziej cenne
pod względem artystycznym szafy zegarów podło-
gowych. Wykorzystywano wówczas cały repertu-
ar technik stolarskich zarówno do budowania kon-
strukcji, jak i zdobnictwa. Dlatego szafy te w historii
meblarstwa zajmują poczesne miejsce.
PRZYPISY
1 Wyodrębnienie samodzielnego cechu zegarmistrzów we Wrocła-
wiu należało - w porównaniu z innymi ośrodkami na obecnych
ziemiach polskich - do wczesnych, np. w Krakowie nastąpiło to
dopiero w 1797 r.; por. J. Dreścik, Krakowskie sztuki mistrzowskie
i czeladnicze w okresie staropolskim, [w:] Zegary i zegarmistrzostwo
w Polsce. Materiały z V Sesji Naukowej z cyklu Rzemiosło artystyczne
i wzornictwo w Polsce, zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe w To-
runiu oraz Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy
udziale Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków, Toruń 2005, s. 53.
Do usamodzielnienia się zegarmistrzów w Gdańsku doszło po
1782 r., por. D. Kaczor, Gdańskie rzemiosło zegarmistrzowskie od XVI
do XVIII wieku, [w:] Zegary gdańskie, red. Z. Prószyńska, Gdańsk
2005, s. 59; wcześniej, bo w 1752 r. nastąpiło usamodzielnienie
się cechu zegarmistrzowskiego i jego oddzielenie się od ślusar-
skiego w Warszawie, por. W. Głębocki, Zegarmistrzostwo od schyłku
XVIII do połowy XIXstulecia, [w:] Z dziejów rzemiosła warszawskie-
go, red. B. Grochulska i W Pruss, Warszawa 1983, s. 341.
2 G. Leitgeb, Die Breslauer Gross- und Kleinuhrmacherzeche, „Die
Uhrmacherkunst”, L, 1925, Nr. 26, s. 470.
3 R. Makuszak-Krzyżaniak,/Irry^ć-z/ze i symboliczne aspekty zegarów no-
wożytnych na przykładzie wyrobów śląskich warsztatów zegarmistrzow-
skich, praca magisterska napisana pod kierunkiem dr. hab. Jana
Wrabeca w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskie-
go, Wrocław 1996, mps w bibliotece IHS UWr., s. 62.
4 E. Barylewska-Szymańska, W Szymański, Zegary domowe w Gdań-
sku w drugiej połowie XVIII wieku, [w:] Zegary gdańskie, s. 79.
5 S. Mieleszkiewicz, Wilno jako os'rodek produkcji zegarów szafowych-
podłogowych od połowy XVIII do połowy XIX wieku, [w:] Conserua-
tio est eaterna creatio, red. J. Krawczyk, Toruń 1999, s. 418.
6 W. Głębocki, op. cit., s. 341.
7 Obudowy, a nawet mechanizmy drewniane stosowano w ze-
garach typu szwarcwaldzkiego do końca XVIII wieku. Od XIX
wieku montowano w nich mechanizmy metalowe. Ten typ ze-
gara był wytwarzany dość często na Śląsku, o czym świadczy
m.in. działalność Johanna Georga Follera w Kowarach od koń-
ca XVIII wieku do 1840 r. Por. Informator do wystawy „Oczy cza-
su”, Kłodzko 1990, s. 10.