Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (20.2011)

22

Jan Gromadzki


24. Antyfonarz, część letnia, 1387, inicjał D (Św. Maria Magdalena
i anioły). BUWr. OR, sygn. M 1244, f. 83v. Fot. J. Gromadzki.

Mistrza Trzebońskiego, najważniejszego z ówcze-
snych malarzy czeskich50.

Księgi magdaleńskie z 1. połowy XV w.
Kolejnych 16 znakomicie iluminowanych ko-
deksów pochodzi z okresu rozkwitu śląskiego ma-
larstwa książkowego, który przypadł na 1. ćwierć
XV w. Są to mszały: M 1126, M 1148, M 1125,
M 1129, M 1141, M 1133, M 1240, M 1127, bre-
wiarze: M 1132 (z 1412 r.), M 1139 (z 1415 r.),
M1128 (z 1421 r.), M 1143, M 1136 oraz graduał
M 1194 (z 1429 r.). Warto też wspomnieć o bo-
gato iluminowanej, dwutomowej Biblii (M 1006
i M 1007), która wprawdzie nie zalicza się do
ksiąg liturgicznych, ale posiada podobne zdobie-
nia i była jednym z efektowniejszych skarbów Bi-
blioteki Magdaleńskiej. Tylko kilka z nich posiada
kolofony lub inne noty, pozwalające ustalić czas
powstania i imiona pisarzy, a zatem w większości
wypadków o pierwotnej proweniencji tych zabyt-
ków nic pewnego nie wiadomo. Lecz nawet jeśli
nie wszystkie powstały specjalnie dla kościoła św.
Marii Magdaleny, to musiały niedługo potem do
niego trafić. Jedynie viaticus (brewiarz) M 1132 po-
siada więcej not, z których dowiedzieć się można,
że znalazł się w kościele magdaleńskim dopiero ok.
1486 r. w wyniku realizacji zapisu testamentowego
mieszczki Barbary Steynkeller51.
Księgi tego okresu zawierają szereg świetnych
iluminacji, zaliczanych do czołowych dzieł miej-
scowego malarstwa książkowego. Trzy woluminy:
M 1126, M 1148 i M 1132, pochodzący z 1412 r.
(il. 25), były dekorowane przez N. Kuthnera (albo
Mistrza Mszału I F 341), jednego z malarzy słynnej
niemieckiej Biblii króla Wacława IV. Dwa kolejne

- M 1116 (ii. 26) i M 1128 (z 1421 r.) - malował
jego naśladowca, prawdopodobnie uczeń, Mistrz
Mszału Głogowskiego I F 369. Okazałe woluminy
Biblii o sygnaturze M 1006 (ii. 27) i M 1007 oraz
maticus M 1143 (il. 28) iluminował z kolei Johannes
de Zittavia, malarz uważany przez wielu badaczy
za najwybitniejszego spośród gotyckich ilumi-
natorów czynnych na Śląsku52. Zaginiony mszał
o sygnaturze M 1240 został uznany przez E. Klossa
za warsztatowe dzieło malarza określanego przezeń
jako Judenmeister53, a w nowszej literaturze
nazywanego (chyba słuszniej) Mistrzem Księgi
Szachowej (od iluminowanego przez niego tekstu
w kodeksie o sygnaturze IV F 64 - BUWr. OR).
Uważa się go za ucznia Johannesa de Zittavia54.
Manuskrypty o sygnaturach: M 1139 (z 1415 r.),
M 1141 (il. 29), M 1136, (il. 30) M 1194 (z 1429 r.)
i prawdopodobnie M 1133 (sprzed 1435 r.; il. 31)
zdobił autor iluminacji brewiarza głogowskiego
o sygnaturze I F 442 (BUWr.), też bardzo wzięty
ówcześnie malarz. Trzy mszały, datowane na lata
dwudziesteXVw.:M 1125,M 1127 i M 1129 (il. 32)
iluminowało trzech różnych malarzy, co już samo
świadczy o dużej liczebności środowiska ówcze-
snych wrocławskich iluminatorów. W miniaturach
mszału M 1127 można się dopatrzeć podobieństw

fatwwMwWawfi
Jicattpiojf: fcforptćis ii
ttr:
Hóft&rr 161WW
fuo er fotom tu js '
tHufo ąmtnrp fcnct jcof
es?

wws Mn#
ituiSCąintciHfrnrno?. rctntr
"Łii«'‘wiłv“'s,'ttKw oM,rt
iaar autó cdJ
r ■..?«>!: pretor łftmfew
fctit pt® arnitngtńR fnlgrniuis
JtdsjatfOttń
giofita mams es &



wtmmfoneńifi.igttRontti
ttfimrMttta Htomittftratr
Br «jutu u pc^itmthir twul
ifońfits fimttł titóófiiffKjwt
OLiTptńtaduuiGńnfili tuflii
tifoecitttmfotiitindisn'
męttot loqtunfom m i
m tnfiftot Gmmtfcir
mtff
uramó tUjt foou msngftm
ms-ftśtmiuj
ot© frnhtout filii*.? m«i*
es tu: fffujjłwitPol
tuto totttOńto nbtgniteilr
Wk luŚ.iiWCrffiuif fimi
ffimt (attefin wm
' 8toite. toi* imitm:«. md
mttfimftrmctf ■ liśhfaJirtr
tur jjKTAtte mą tuOsO?
etóHhir jtorcm «■« rtowó
•fiBs&ijUńjfiCiuutitS
OatmurctdtHihpUtoi
£Fqut»?&4iIauCtti£:
tmh tufiiigt f iir stoit nU




25. Brewiarz wrocławski, 1412. BUWr. OR, sygn. M 1132, £ lOr.
Fot.J. Gromadzki.