Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (20.2011)

RECENZJE I OMÓWIENIA

RECENZENCKI DWUGŁOS
O KATALOGU ZBIORÓW MALARSTWA ŚLĄSKIEGO
MUZEUM NARODOWEGO WE WROCŁAWIU
BOŻENA STEINBORN
(Warszawa)
MALARSTWO RÓŻNE NA ŚLĄSKU

Publikacja, wydana w 2009 r., jest trzecim ka-
talogiem zbiorów wrocławskiego Muzeum Naro-
dowego w nowej serii edytorskiej katalogów
zbiorów, której kształt różni się zasadniczo od
wcześniejszych, imponująco licznych prezentacji
poszczególnych zespołów muzealiów w tej insty-
tucji. Dwa poprzednie katalogi w nowatorskim
kształcie to Sztuka na Śląsku XII-XV w. (2003),
Malarstwo niderlandzkie (2006). Są to publikacje
w formie dużych książek o starannie przemy-
ślanym układzie graficznym i świetnie ilustro-
wane, stanowiące wzorcowy przykład publikacji
naukowej, która jednocześnie spełnia funkcje
„pokupnego” albumu z zakresu sztuki dawnej
(łakomy kąsek dla snobów). Treści prezentują
najnowszy stan badań danej dziedziny historii
sztuki, są zatem niezbędne w warsztacie współ-
czesnego historyka nowożytnej kultury tej części
Europy. Niestety tylko jeden z tych trzech kata-
logów ma wersję obcojęzyczną, pozostałe - jak
i tutaj omawiany, którego jedynie wstęp posiada
wersję niemiecką - są pisane w hermetycznym,
znanym tylko Polonusom języku. Prezentowaną
publikację pt. Malarstwo sląskie 1520-1800. Katalog
zbiorów napisali Ewa Houszka i Marek Pierzchała,
kilka haseł jest autorstwa Beaty Lejman lub Piotra
Łukaszewicza, całość redagowała pod względem
naukowym Ewa Houszka. Jej zasługą jest więc
także przejrzysty, konsekwentnie zastosowany
układ haseł. Książkę wydało Muzeum własnym
sumptem: redakcja Zofii Smyk i Hanny Wrabec,
projekt graficzny Andrzeja Oczkosia, drukowanie
zlecono Drukarni Skleniarz w Krakowie. Książka
liczy 445 stron i większość ilustracji do 417

ujętych w Katalogu obrazów; ich chronologiczny
układ załamuje - jak najbardziej słusznie — zespół
obrazów Michaela Wiłlmanna. W tym miejscu
należy odnotować jeden z niewielu, ale istotny
mankament tej imponującej publikacji, brak
mianowicie 137 ilustracji katalogowanych dzieł,
co jest szczególnie dotkliwe przy obrazach dotąd
nieznanych, niepublikowanych. Ten mankament
dokumentacyjnej funkcji Katalogu jest o tyle nie-
zrozumiały, że brakujące reprodukcje stanowi-
łyby zapewne mikroskopijną część kosztów tego
monumentalnego edytorskiego przedsięwzięcia.
Muzeum Narodowe we Wrocławiu przoduje
w publikacjach zbiorów własnych wśród polskich
muzeów, w katalogach zwanych krytycznymi lub
raisonnes (vide „Muzealnictwo”, nr 49 z 2008 r.,
s. 389-396). Dzięki temu muzealia tej instytucji
bywają często przedmiotem rozważań nauko-
wych poszczególnych dyscyplin historii kultury
i są zapraszane do udziału w wystawach, również
zagranicznych. Na omawianą tu publikację zbiorów
malarstwa nowożytnego na Śląsku czekało wielu
historyków sztuki, ponieważ są to zbiory wyjąt-
kowo interesujące tak z uwagi na ich niezwykłą
różnorodność stylową, jak i na intrygujące, dotych-
czas nie zawsze rozpoznane losy. Owa rozmaitość
artystycznych koneksji, prezentowanych w skata-
logowanych obrazach, które malowali artyści
z różnych kręgów dawnej kultury, każę uznać
tytuł publikacji za niezbyt przystający do jej zawar-
tości. Autorzy Katalogu czynią w „Nocie redak-
cyjnej” (s. 68) zastrzeżenie, iż termin „śląski” jest
„tylko praktycznym udogodnieniem językowym”.
Dodać można do tej uwagi jedno jeszcze wytłu-