Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (20.2011)

KS. MIROSŁAW NOWAK
(Warszawa)
WARTOŚCI ARTYSTYCZNE
KAPLICY BŁ. CZESŁAWA WE WROCŁAWIU*

Kiedy uważnie ogląda się kaplicę bł. Czesława
przy kościele Dominikanów we Wrocławiu (il. 1),
narzuca się jej wyraźna zależność od pierwowzorów
włoskich, a także polskich. Właśnie ta jej włosko-
-polska geneza, na co dotąd nie zwrócono uwagi,
była głównym powodem mojego zainteresowania
tą kaplicą. Przy bliższym zbadaniu okazało się, że
jest to obiekt nie tylko wyraźnie inspirowany sztuką
włoską i polską, ale stanowiący jednocześnie podsu-
mowanie rozwoju niektórych zjawisk artystycznych
występujących na terenie dawnej Rzeczypospolitej.


1. Kaplica bł. Czesława przy kościele Dominikanów we Wrocła-
wiu, widok ogólny. Fot. M. Nowak.

I choć Wrocław znajdował się w tamtym czasie poza
jej granicami, jednak do początku XVIII w. domini-
kanie wrocławscy przynależeli do polskiej prowincji
zakonu. Wydaje się, że kaplica bł. Czesława jest
jedną z najdoskonalszych realizacji tego, co działo
się na terenie Europy Środkowej w zakresie zarówno
koncepcji gloryfikacji świętych, jak i kaplic grobo-
wych będących konfesjami.
Stan badań
Pierwsze pobieżne informacje o kaplicy, z pod-
kreśleniem bogactwa jej wystroju, znajdują się w po-
pularnych publikacjach o bł. Czesławie wydanych
w wieku XIX1. Natomiast pierwsza w literaturze
naukowej wzmianka o kaplicy bł. Czesława pojawia
się w rejestrze zabytków Śląska wydawanym od roku
18862. Pierwszym badaczem, który podaje dokład-
niejsze dane o historii powstania kaplicy oraz jej
opis, wraz z pobieżną analizą ikonograficzną, jest
Carl Blasel, który w 1909 r. opublikował niewielką
książkę o bł. Czesławie3. Bardzo dokładnie zanali-
zował dostępne mu ówcześnie źródła historyczne,
a wobec późniejszego zaginięcia niektórych z nich
jego praca pozostaje najważniejszym punktem
odniesienia do odtworzenia dziejów budowy ka-
plicy4. W swojej książce Blasel zawarł także podsta-
wowe postulaty konserwatorskie. Musiały one
wzbudzić pozytywny oddźwięk, skoro w latach
1912-1916 przeprowadzono gruntowną konser-
wację, a przy tym również pierwszą inwentaryzację
kaplicy. Informuje nas o tym sprawozdanie konser-
watora prowincji śląskiej’. W sprawozdaniu tym
zamieszczono także po raz pierwszy rzut i prze-

* Artykuł niniejszy powstał w oparciu o pracę doktorską pt. Kaplica bł. Czesława przy kościele św. Wojciecha we Wrocławiu, napisaną pod kie-
runkiem prof dr. hab. Mariusza Karpowicza w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Serdecznie dziękuję Mojemu
Profesorowi za okazaną cierpliwość i pomoc, a Ojcom Dominikanom za gościnę i udostępnienie kaplicy do badań.