DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Nowak, Ks. Mirosław: Wartości artystyczne kaplicy bł. Czesława we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48107#0047
Wartości artystyczne kaplicy bł. Czesława we Wrocławiu
43
4. Kaplica bł. Czesława przy kościele Dominikanów we Wrocławiu, widok od wejścia z nawy głównej. Fot. M. Karpowicz.
strzeń całego podłużnego kościoła, którego długość
niezmiernie przewyższa szerokość, a nastawa ołta-
rzowa na ścianie szczytowej znajduje się daleko
w głębi. Sarkofag z relikwiami bł. Czesława wydaje
się być umieszczony w środku kaplicy, pod samą
kopułą, czyli bardzo mocno odsunięty w naszą
stronę od nastawy ołtarzowej. Wszystko to złudzenia,
w mistrzowski sposób obliczone i skonstruowane
przez projektanta i wykonawców.
Przede wszystkim, spojrzawszy na ściany boczne
przedsionka i kaplicy, możemy skonstatować, że
dekoracja przedsionka - choć powstała w ostat-
niej fazie budowy kaplicy — doskonale nawią-
zuje do zasadniczego efektu. Oto personifikacje
kontynentów są większe od figur głównych świę-
tych - Jacka i Dominika (odpowiednio 240 do
200 cm), a elementy wielkiego porządku spinające
ściany przedsionka, większe i wyższe niż w kaplicy,
wyraźnie jednak nawiązują do podziałów zasadni-
czego wnętrza. Ta widoczna na pierwszy rzut oka
różnica wymiarów, sugerująca widzowi znacznie
większe odległości niż są w istocie, we wnętrzu
kaplicy jest już tak zręcznie ukryta, że bez spraw-
dzenia wymiarów trudno ją zdemaskować.
Te właśnie korektury optyczne - owe nieznaczne,
często niezauważalne gołym okiem różnice
wymiarów, stale zmniejszających się im dalej od
wejścia, są świadomym środkiem, jakim architekt
posłużył się dla zbudowania efektu wydłużonego
wnętrza.
Szczególnie czytelne tego rodzaju zabiegi
widoczne są w obudowie i rozczłonkowaniach
ściany szczytowej, tojest najważniejszej części całego
założenia. A więc, po pierwsze, dość szczególne są
stosunki przestrzenne między ołtarzem z tumbą bł.
Czesława a środkową aediculą nastawy ołtarzowej.
Otóż sama alabastrowa tumba jest wyniesiona
niepomiernie w górę. Nie dość, że do ołtarza wiodą
trzy stopnie, a stół ołtarzowy wzniesiono niezwykle
wysoko (135 cm), to jeszcze duża alabastrowa
tumba stoi ponad stołem ołtarzowym na wynio-
słym marmurowym cokole (66 cm). Sama zresztą
tumba, o kształtach trumny, też jest bardzo wysoka
(95 cm) i nadspodziewanie długa (ok. 230 cm) -
o wiele dłuższa niż sama trumna. W rezultacie ołtarz
z tumbą zasłania aediculę nastawy mniej więcej do
połowy wysokości (ił. 6). Zabieg ten przynosi dwa
zamierzone efekty. Po pierwsze - tumba dzięki
43
4. Kaplica bł. Czesława przy kościele Dominikanów we Wrocławiu, widok od wejścia z nawy głównej. Fot. M. Karpowicz.
strzeń całego podłużnego kościoła, którego długość
niezmiernie przewyższa szerokość, a nastawa ołta-
rzowa na ścianie szczytowej znajduje się daleko
w głębi. Sarkofag z relikwiami bł. Czesława wydaje
się być umieszczony w środku kaplicy, pod samą
kopułą, czyli bardzo mocno odsunięty w naszą
stronę od nastawy ołtarzowej. Wszystko to złudzenia,
w mistrzowski sposób obliczone i skonstruowane
przez projektanta i wykonawców.
Przede wszystkim, spojrzawszy na ściany boczne
przedsionka i kaplicy, możemy skonstatować, że
dekoracja przedsionka - choć powstała w ostat-
niej fazie budowy kaplicy — doskonale nawią-
zuje do zasadniczego efektu. Oto personifikacje
kontynentów są większe od figur głównych świę-
tych - Jacka i Dominika (odpowiednio 240 do
200 cm), a elementy wielkiego porządku spinające
ściany przedsionka, większe i wyższe niż w kaplicy,
wyraźnie jednak nawiązują do podziałów zasadni-
czego wnętrza. Ta widoczna na pierwszy rzut oka
różnica wymiarów, sugerująca widzowi znacznie
większe odległości niż są w istocie, we wnętrzu
kaplicy jest już tak zręcznie ukryta, że bez spraw-
dzenia wymiarów trudno ją zdemaskować.
Te właśnie korektury optyczne - owe nieznaczne,
często niezauważalne gołym okiem różnice
wymiarów, stale zmniejszających się im dalej od
wejścia, są świadomym środkiem, jakim architekt
posłużył się dla zbudowania efektu wydłużonego
wnętrza.
Szczególnie czytelne tego rodzaju zabiegi
widoczne są w obudowie i rozczłonkowaniach
ściany szczytowej, tojest najważniejszej części całego
założenia. A więc, po pierwsze, dość szczególne są
stosunki przestrzenne między ołtarzem z tumbą bł.
Czesława a środkową aediculą nastawy ołtarzowej.
Otóż sama alabastrowa tumba jest wyniesiona
niepomiernie w górę. Nie dość, że do ołtarza wiodą
trzy stopnie, a stół ołtarzowy wzniesiono niezwykle
wysoko (135 cm), to jeszcze duża alabastrowa
tumba stoi ponad stołem ołtarzowym na wynio-
słym marmurowym cokole (66 cm). Sama zresztą
tumba, o kształtach trumny, też jest bardzo wysoka
(95 cm) i nadspodziewanie długa (ok. 230 cm) -
o wiele dłuższa niż sama trumna. W rezultacie ołtarz
z tumbą zasłania aediculę nastawy mniej więcej do
połowy wysokości (ił. 6). Zabieg ten przynosi dwa
zamierzone efekty. Po pierwsze - tumba dzięki