DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Nowak, Ks. Mirosław: Wartości artystyczne kaplicy bł. Czesława we Wrocławiu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48107#0064
60
ks. Mirosław Nowak
23. Cornelis Floris, projekt idealnego nagrobka rycerza lub księcia, miedzioryt, 1557, Reprod. wg E. Panofsky, Tomb Sculpture. Its Chan-
ging Aspectsfroin Ancient Egypt to Bernini, New York 1964, il. 332.
Fontany w krakowskim kościele Dominikanów.
We Wrocławiu zdecydowano się sięgnąć do tradycji
cnót-kariatyd, a więc tradycji z jednej strony gdań-
skiej, ale z drugiej - włoskiej, dominikańskiej. Takie
bowiem cnoty-kariatydy reprezentowała bolońska
Arca di S. Domenico w swej pierwotnej wersji
oraz istniejąca do dziś Arca di S. Piętro Martire
w kościele S. Eustorgio w Mediolanie128. Ów
św. Piotr Męczennik to dominikański zakonnik,
zamordowany przez heretyków w pobliżu Como
w roku 1252129.
Trzeci element, jaki wynika z konfesyjnej tradycji
polskiej - to sceny narracyjne na sarkofagu-reli-
kwiarzu. Dodajmy, że ani na Śląsku, ani w Czechach
ten element wcześniej nie występuje. Otóż sceny
z życia i śmierci świętego umieszczone już były na
pierwszej, ufundowanej przez św. Kingę, tumbie
św. Stanisława130. Nawiązywały do niej następne
- zarówno ta ofiarowana przez królową Jadwigę
z fundacji Zygmunta III, jak i ta Piotra (Petera) van
den Rennena istniejąca do dziś131. Podobne rozwią-
zanie do przykładu krakowskiego miała tumba
gnieźnieńska św. Wojciecha. Nie dziwi więc zatem,
że w relikwiarzu bł. Czesława identycznie rozwią-
zano wszystkie cztery boki tumby — zajęły je sceny
z życia i cudów błogosławionego.
Cykle narracyjne tumby
Wykonana w białym marmurze tumba bł. Cze-
sława - jak już wspomniano - dekorowana jest na
ścianach bocznych reliefami z przedstawieniami
wydarzeń z życia i cudów patrona mauzoleum.
Tego rodzaju dekoracja należy w tradycji śląskiej
do rzadkości. Znamy bowiem jedynie pojedyncze
przykłady tak dekorowanych nagrobków na terenie
Śląska, np. tumba Melchiora von Hatzfelda (zm.
1658) w Prusicach, dzieło Achillesa Kerna. Sarko-
fagi Piastów śląskich w Brzegu132 czy Legnicy133,
jak i tumba w nagrobku św. Jadwigi w Trzebnicy134
prezentują zgoła odmienne systemy dekoracyjne.
W większości są to tumby pozbawione scen lub
dekoracji figuralnych, w kilku wypadkach występują
tarcze herbowe. Jedynie trumny ostatnich Piastów
(ks. Zofii Elżbiety, Zofii Magdaleny, Elżbiety
Marii, Karoliny, Jerzego III), przechowywane dziś
w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, mają po
bokach kompozycje emblematyczne135. Ciągłość
owych emblematów, trwająca przez dwa pokolenia,
zdaje się wskazywać, że u ostatnich Piastów Śląskich
wytworzyła się swoista tradycja w zakresie dekoracji
sarkofagów.
Tymczasem nasza tumba bł. Czesława nawiązuje
wyraźnie do tradycji polskiej. Bowiem to sarko-
ks. Mirosław Nowak
23. Cornelis Floris, projekt idealnego nagrobka rycerza lub księcia, miedzioryt, 1557, Reprod. wg E. Panofsky, Tomb Sculpture. Its Chan-
ging Aspectsfroin Ancient Egypt to Bernini, New York 1964, il. 332.
Fontany w krakowskim kościele Dominikanów.
We Wrocławiu zdecydowano się sięgnąć do tradycji
cnót-kariatyd, a więc tradycji z jednej strony gdań-
skiej, ale z drugiej - włoskiej, dominikańskiej. Takie
bowiem cnoty-kariatydy reprezentowała bolońska
Arca di S. Domenico w swej pierwotnej wersji
oraz istniejąca do dziś Arca di S. Piętro Martire
w kościele S. Eustorgio w Mediolanie128. Ów
św. Piotr Męczennik to dominikański zakonnik,
zamordowany przez heretyków w pobliżu Como
w roku 1252129.
Trzeci element, jaki wynika z konfesyjnej tradycji
polskiej - to sceny narracyjne na sarkofagu-reli-
kwiarzu. Dodajmy, że ani na Śląsku, ani w Czechach
ten element wcześniej nie występuje. Otóż sceny
z życia i śmierci świętego umieszczone już były na
pierwszej, ufundowanej przez św. Kingę, tumbie
św. Stanisława130. Nawiązywały do niej następne
- zarówno ta ofiarowana przez królową Jadwigę
z fundacji Zygmunta III, jak i ta Piotra (Petera) van
den Rennena istniejąca do dziś131. Podobne rozwią-
zanie do przykładu krakowskiego miała tumba
gnieźnieńska św. Wojciecha. Nie dziwi więc zatem,
że w relikwiarzu bł. Czesława identycznie rozwią-
zano wszystkie cztery boki tumby — zajęły je sceny
z życia i cudów błogosławionego.
Cykle narracyjne tumby
Wykonana w białym marmurze tumba bł. Cze-
sława - jak już wspomniano - dekorowana jest na
ścianach bocznych reliefami z przedstawieniami
wydarzeń z życia i cudów patrona mauzoleum.
Tego rodzaju dekoracja należy w tradycji śląskiej
do rzadkości. Znamy bowiem jedynie pojedyncze
przykłady tak dekorowanych nagrobków na terenie
Śląska, np. tumba Melchiora von Hatzfelda (zm.
1658) w Prusicach, dzieło Achillesa Kerna. Sarko-
fagi Piastów śląskich w Brzegu132 czy Legnicy133,
jak i tumba w nagrobku św. Jadwigi w Trzebnicy134
prezentują zgoła odmienne systemy dekoracyjne.
W większości są to tumby pozbawione scen lub
dekoracji figuralnych, w kilku wypadkach występują
tarcze herbowe. Jedynie trumny ostatnich Piastów
(ks. Zofii Elżbiety, Zofii Magdaleny, Elżbiety
Marii, Karoliny, Jerzego III), przechowywane dziś
w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, mają po
bokach kompozycje emblematyczne135. Ciągłość
owych emblematów, trwająca przez dwa pokolenia,
zdaje się wskazywać, że u ostatnich Piastów Śląskich
wytworzyła się swoista tradycja w zakresie dekoracji
sarkofagów.
Tymczasem nasza tumba bł. Czesława nawiązuje
wyraźnie do tradycji polskiej. Bowiem to sarko-