Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (20.2011)

282

Piotr Oszczanowski


13. Jacob Walther (?), Powitanie Jakuba i jego synów przez Józefa,
obraz centralny epitafium Josepha Rindfleischa, olej, blacha mie-
dziana, ok. 1600. Kościół św. Elżbiety we Wrocławiu (obecnie
depozyt w Muzeum Narodowym we Wrocławiu). Fot. J. Gro-
madzki.
Walther w czasie trwania sporu z wrocławskim
cechem malarzy publicznie użalał się, iż mieszka
u szwagra swojej żony, rzeźbiarza Gerharda
Hendrika, męża Ursuli z d. Rindfleisch (która
była siostrą Magdaleny, żony Walthera) i przez
niego potajemnie uzyskuje zlecenia27. Wspólna
praca tych artystów przy epitafium Rindfleischa
wydaje się prawdopodobna także dlatego, że obaj
wykonywaliby dzieło dla członka swojej rodziny.
Stąd jest dla mnie wielce prawdopodobne, iż to
właśnie ten malarz - znający dobrze sztukę włoską
i zwłaszcza rudolfińską - mógł stworzyć ten
znakomity obraz, który winien powrócić na swe
pierwotne miejsce w farze elżbietańskiej. Z moją
tezą Autorzy Katalogu nie zgadzają się, uważając,
że formy malarskie Powitania Józefa są odmienne
- w szczególności „podejście do anatomii (krągłe,
miękkie kształty)” - od tych, które znamy
z rysunków Walthera (s. 146). Takie porównanie
formy malarskiej i rysunkowej jest w moim
odczuciu - zważywszy na różnorodny charakter
i typ rysunków Walthera - dyskusyjne. A o tym,
że nie przynosi jednoznacznych rozstrzygnięć,
świadczy np. pominięcie przez Autorów analizy
rysunku Johanna Thwengera przy zgłaszaniu
nowych propozycji jego dzieł.

Przypisywany przeze mnie Waltherowi obraz
w epitafium Josepha Rindfleischa daje szansę na
zaproponowanie innych atrybucji w obszarze
manierystycznego malarstwa wrocławskiego
schyłku XVI w. W innym pomniku sepulkralnym
w kościele św. Elżbiety, w epitafium rajcy wrocław-
skiego Friedricha von Schmidta von und auf
Schmiedefeld (zm. 1595) i jego żony Kathariny
z d. von Biittner (zm. 1584), zachował się, niestety
w stanie mocno uszkodzonym, obraz malowany na
blasze miedzianej (takiegoż podobrazia użyto do
obrazu epitafium Rindfleischa). Ukazuje on scenę
Zmartwychwstania (il. 14). Dostrzec można w tym
przedstawieniu dowody na znajomość przez jego
twórcę zarówno sztuki włoskiej (np. Tycjana28), jak
i dzieł powstałych na dworze cesarza Rudolfa II (np.
Bartholomaeusa Sprangera29).
Kamienne obramienie epitafium Schmidta uwa-
żam nadal za dzieło Gerharda Hendrika z Amster-
damu, a obraz za pracę tego samego artysty, który
był twórcą sceny Powitania Jakuba i jego synów przez
Józefa. Powstałe w bardzo zbliżonym czasie (ok.
1600 r.) Zmartwychwstanie zawiera „cytaty” pocho-
dzące z dzieła zdobiącego pomnik Rindleischa. Do
nich należą np. niespotykane w żadnych innych
obrazach wrocławskich schyłku XVI w., poza tymi
dwoma dziełami (tj. na obrazach z epitafiów Rind-
fleischa i Schmidta), malownicze kształty rozwia-
nych pióropuszy na hełmach bohaterów (sposób ich
malowania, a nie powtórzenia tego motywu), zbli-


14. Jacob Walther (?), Zmartwychwstanie Chrystusa, obraz centralny
epitafium rajcy wrocławskiego Friedricha von Schmidta von und
auf Schmiedefeld, olej, blacha miedziana, ok. 1600. Kościół św.
Elżbiety we Wrocławiu. Fot. S. Klimek.