DOI Artikel:
Chabiera, Aleksandra: Malowidła z grobowca III w Wardian, Aleksandria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52442#0025
Malowidła z grobowca III w Wardian...
23
jest namalowana też pod slupem podtrzymującym męskie popiersie. Poza tymi scena
jest podzielona wyraźnie na dwa plany: pierwszy tworzy ogrodzenie, a drugi -
roślinność poza nim, Herma zaś stanowi z parkanem jeden plan. Gdyby scena ta
przedstawiała sanktuarium, tak utalentowany artysta poradziłby sobie z oddaniem
głębi, tak jak poradził sobie, tworząc malowidło z saąiyeh.
Takie parkany, w7 których hermy stanowią element dekoracyjny (a może i konst-
rukcyjny - jako stabilniejsze podtrzy mują całą konstrukcję), nie są niczym wyjątko-
wym. W Welschbillig niedaleko Trewiru odkryto willę rzymską z częściowo zacho-
waną, ozdobną sadzawką. Ten długi basen (60 m x 18 m) z półokrągłymi niszami na
dłuższych bokach otoczono kamienną balustradą, której parkan z krat podtrzymywa-
ny był przez henny. Ze 112 henn zachowało się 71. Przedstawiają one głowy
mitycznych postaci, słynnych Greków7, Rzymian i barbarzyńców7. Willa Welschbillig
datowana jest na dmgą połowę IV wieku, na czasy panowania Walentyniana I lub
Gracjana'9. W tym czasie Rzym był już oficjalnie państwem chrześcijańskim, a w
Trewirze i jego okolicy istniały folwarki należące do przedstawicieli centralnych
władz państwowych czy dowódców7 wojskowych6". Taka osoba była zapewne właści-
cielem tej willi59 60 61. Słynne postaci historyczne oraz mityczne przedstawione na
hennach świadcząc ciągłości tradycji historycznej i kulturalnej śwdata antycznego.
Z pogańsko -kultowy funkcją hermy zabytek z willi Welschbillig nie ma nic
wspólnego.
Innym zabytkiem przedstawiającym parkan z hennami jest obelisk Teodozjusza
Wielkiego ustawiony na Hipodromie konstantynopolitańskim ok. 390 roku.
Obelisk Totmesa III (połowa II tysiąclecia p.n.e.) pochodzący z Kamaku
ustawiono na cokole, którego cztery7 boki są dekorowane reliefami. Przedstawiono tu
cesarza w loży hipodromu, oglądającego wyścigi rydw7anów, podczas uhonorowania
zwycięzcy wieńcem laurowym. Balustrada loży7 cesarskiej jest parkanem podtrzymy-
wanym przez henny (fig. 13). Jest to oficjalny, cesarski pomnik identyfikowany na
podstawie inskrypcji. O ile w7 przypadku willi Welschbillig istnieje prawdopodo-
bieństwo. że jej właściciel był poganinem, o tyle niemożliwa jest to w7 przypadku zle-
cającego wykonanie pomnika cesarza chrześcijańskiego państwa.
Mimo „pogańskiego”, a przynajmniej religijnie neutralnego charakteni malowi-
dła aleksandryjskiego A. Barbet identyfikowała scenę jako chrześcijańską, interpretu-
jąc przedstawienie konstrukcji parkanu (przecinające się „sztachety”) jako połączone
krzyże - grecki i łaciński62. Wydaje się jednak, że takie określenie jest nieuzasadnio-
ne. Forma krzyża jest znana od tysiącleci i nie zawsze pow iązana z funkcją kultową,
nawet w7 sztuce chrześcijańskiej. Krzyżujące się sztachety ogrodzenia to bardzo
wygodne rozwiązanie konstrukcyjne, nie ma ono nic wspólnego z religią.
Identyczny parkan, którego sztachety krzyżują się na podobieństwo krzyża
łacińskiego i greckiego, namalowany jest na wielu freskach pompcjańskich. Dobrym
59 Heinen 1985: 292-293.
60 Ibidem, p. 293.
61 Ibidem, p. 292.
62 Barbet 1980: 394.
23
jest namalowana też pod slupem podtrzymującym męskie popiersie. Poza tymi scena
jest podzielona wyraźnie na dwa plany: pierwszy tworzy ogrodzenie, a drugi -
roślinność poza nim, Herma zaś stanowi z parkanem jeden plan. Gdyby scena ta
przedstawiała sanktuarium, tak utalentowany artysta poradziłby sobie z oddaniem
głębi, tak jak poradził sobie, tworząc malowidło z saąiyeh.
Takie parkany, w7 których hermy stanowią element dekoracyjny (a może i konst-
rukcyjny - jako stabilniejsze podtrzy mują całą konstrukcję), nie są niczym wyjątko-
wym. W Welschbillig niedaleko Trewiru odkryto willę rzymską z częściowo zacho-
waną, ozdobną sadzawką. Ten długi basen (60 m x 18 m) z półokrągłymi niszami na
dłuższych bokach otoczono kamienną balustradą, której parkan z krat podtrzymywa-
ny był przez henny. Ze 112 henn zachowało się 71. Przedstawiają one głowy
mitycznych postaci, słynnych Greków7, Rzymian i barbarzyńców7. Willa Welschbillig
datowana jest na dmgą połowę IV wieku, na czasy panowania Walentyniana I lub
Gracjana'9. W tym czasie Rzym był już oficjalnie państwem chrześcijańskim, a w
Trewirze i jego okolicy istniały folwarki należące do przedstawicieli centralnych
władz państwowych czy dowódców7 wojskowych6". Taka osoba była zapewne właści-
cielem tej willi59 60 61. Słynne postaci historyczne oraz mityczne przedstawione na
hennach świadcząc ciągłości tradycji historycznej i kulturalnej śwdata antycznego.
Z pogańsko -kultowy funkcją hermy zabytek z willi Welschbillig nie ma nic
wspólnego.
Innym zabytkiem przedstawiającym parkan z hennami jest obelisk Teodozjusza
Wielkiego ustawiony na Hipodromie konstantynopolitańskim ok. 390 roku.
Obelisk Totmesa III (połowa II tysiąclecia p.n.e.) pochodzący z Kamaku
ustawiono na cokole, którego cztery7 boki są dekorowane reliefami. Przedstawiono tu
cesarza w loży hipodromu, oglądającego wyścigi rydw7anów, podczas uhonorowania
zwycięzcy wieńcem laurowym. Balustrada loży7 cesarskiej jest parkanem podtrzymy-
wanym przez henny (fig. 13). Jest to oficjalny, cesarski pomnik identyfikowany na
podstawie inskrypcji. O ile w7 przypadku willi Welschbillig istnieje prawdopodo-
bieństwo. że jej właściciel był poganinem, o tyle niemożliwa jest to w7 przypadku zle-
cającego wykonanie pomnika cesarza chrześcijańskiego państwa.
Mimo „pogańskiego”, a przynajmniej religijnie neutralnego charakteni malowi-
dła aleksandryjskiego A. Barbet identyfikowała scenę jako chrześcijańską, interpretu-
jąc przedstawienie konstrukcji parkanu (przecinające się „sztachety”) jako połączone
krzyże - grecki i łaciński62. Wydaje się jednak, że takie określenie jest nieuzasadnio-
ne. Forma krzyża jest znana od tysiącleci i nie zawsze pow iązana z funkcją kultową,
nawet w7 sztuce chrześcijańskiej. Krzyżujące się sztachety ogrodzenia to bardzo
wygodne rozwiązanie konstrukcyjne, nie ma ono nic wspólnego z religią.
Identyczny parkan, którego sztachety krzyżują się na podobieństwo krzyża
łacińskiego i greckiego, namalowany jest na wielu freskach pompcjańskich. Dobrym
59 Heinen 1985: 292-293.
60 Ibidem, p. 293.
61 Ibidem, p. 292.
62 Barbet 1980: 394.