DOI article:
Miziołek, Jerzy: "Sacrarium fieri pulchrum, firmum ac solidum": wawelskie tabernakulum Padovana
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19898#0082
go w katedrze w Fiesole, z r. 1492 68. We wszy-
stkich tych przypadkach cyboria-tempietta usta-
wione są na wysokich stopach, tak jak tempietto
mariackie. Interesujące obiekty powstały także
we Florencji, m. in. w kościołach S. Pier Mag-
giore69 i S. Maria del Fiore70. Spośród wymie-
nionych tu dzieł szczególnie ważne jest piękne
cyborium Vecchietty, ma ono bowiem plan ko-
listy (fig. 31).
We Włoszech odnaleźć też można tabernakula
w formie połowy tempietta; znajdują się one
(bądź znajdowały się pierwotnie) m. in. w kate-
drze w Lukce (obecnie w Victoria and Albert
Museum w Londynie), zostały wykonane przez
Matteo Civitale w r. 1473 71, w kościele Sw. Ja-
na Chrzciciela w Galatronie, będące dziełem
Giovanniego delia Robbia z r. 1518 72, i szczegól-
nie godne uwagi, bo posiadające elementy wspól-
ne z cyborium wawelskim (m. in. kolumny to-
skańskie i okrągły kształt), brązowe tempietto
Jacopo Sansovino w S. Croce in Gerusalemme
w Rzymie z r. 1536 73 (fig. 32).
We wspomnianym Żywocie Tomickiego, na-
63 L i s n e r, o. c, il. 2 por. z ołtarzem-tabernaku-
lum Corbinellich Andrea Sansovino w S. Croce we Flo-
rencji i il. 1. Zob. też C a s p a r y, Das Sakramentsta-
bernakel..., il. na s. 205 do tekstu na s. 76 n.
69 L. P 1 a n i s c i g, Desiderio da Settignano, Wien
1942, il. 19—21; C a s p a r y, Das Sakramentstabernakel...,
s. 54. Cyborium to, rozebrane w XVIII lub XIX w., po
pewnym czasie przechowywania go jako depozytu w
Kunsthistorisches Museum w Wiedniu znajduje się obec-
nie w National Gallery w Waszyngtonie — zob. Kurz,
o. c, s. 50, por. też Gilbert, o. c, s. 16.
70 Na temat tego, częściowo tylko zachowanego dzie-
ła Lucca delia Robbia z 1447 zob. Gilbert, o.c, s. 13
nn. i il. 4. Zob. też C a s p a r y, Das Sakramentstaberna-
kel..., s. 57 n. We Florencji zachowało się kilka renesanso-
wych relikwiarzy i tabernakulów w formie tempietta,
ustawionego na wysokiej stopie — zob. UOreficeria nel-
la Firenze del Quattrocento, Firenze 1977, Nos. F3 i G3.
71 J. Pope-Hennessy, Catalogue of Italian Sculp-
ture in the Victoria and Albert Museum, London 1964,
nr 287, il. 288; Carl, II ciborio di Benedetto da Maia-
no..., il. 8 do tekstu na s. 16, tu także na s. 12 nn. omó-
wione są inne tempietta. Podobnie jak wawelskie mez-
zo-tempietto, tak i to mogło przylegać do płaskiej ścia-
ny ołtarza.
72 M. S a 1 m i, Civilta artistica delia terra aretina,
Novara 1971, il. 74 do tekstu na s. 109. Zob. też Kurz,
o. c, s. 50.
73 B. B o u c h e r, The Sculpture of Jacopo Sanso-
vino, New Haven 1991, nr 16, s. 325—326, z lit. przed-
miotu, il. 110—111. Zob. też S. Sinding-Larsen,
Some Functional and Iconographical Aspects of the
Centralized Church in the Italian Renaissance (Acta ad
Archeologiam et Artium Historiam Pertinentia, 2, 1965,
O <Q 20 30 40 5p
30. Hipotetyczna rekonstrukcja pierwotnego ołtarza
w kaplicy biskupa Tomickiego w katedrze na Wawelu
(wg autora, rys. J. Kowalczyk)
tabl. Ia i Xb do tekstu na s. 233). Istnieje wiele projek-
tów rysunkowych, wykonanych we Włoszech w końcu
XV i w XVI w., ukazujących ołtarze z tempiettami —
omawiają je m. in. Kurz, o. c, s. 46 nn. oraz Carl,
II ciborio di Benedetto da Maiano.... s. 27 nn. Zob. też
G. A. D o s i o, Roma antica e i disegni di architettura
agli Uffizi, a cura di F. Borsi et al., Roma 1976, nr
449, 452 i 454.
78
stkich tych przypadkach cyboria-tempietta usta-
wione są na wysokich stopach, tak jak tempietto
mariackie. Interesujące obiekty powstały także
we Florencji, m. in. w kościołach S. Pier Mag-
giore69 i S. Maria del Fiore70. Spośród wymie-
nionych tu dzieł szczególnie ważne jest piękne
cyborium Vecchietty, ma ono bowiem plan ko-
listy (fig. 31).
We Włoszech odnaleźć też można tabernakula
w formie połowy tempietta; znajdują się one
(bądź znajdowały się pierwotnie) m. in. w kate-
drze w Lukce (obecnie w Victoria and Albert
Museum w Londynie), zostały wykonane przez
Matteo Civitale w r. 1473 71, w kościele Sw. Ja-
na Chrzciciela w Galatronie, będące dziełem
Giovanniego delia Robbia z r. 1518 72, i szczegól-
nie godne uwagi, bo posiadające elementy wspól-
ne z cyborium wawelskim (m. in. kolumny to-
skańskie i okrągły kształt), brązowe tempietto
Jacopo Sansovino w S. Croce in Gerusalemme
w Rzymie z r. 1536 73 (fig. 32).
We wspomnianym Żywocie Tomickiego, na-
63 L i s n e r, o. c, il. 2 por. z ołtarzem-tabernaku-
lum Corbinellich Andrea Sansovino w S. Croce we Flo-
rencji i il. 1. Zob. też C a s p a r y, Das Sakramentsta-
bernakel..., il. na s. 205 do tekstu na s. 76 n.
69 L. P 1 a n i s c i g, Desiderio da Settignano, Wien
1942, il. 19—21; C a s p a r y, Das Sakramentstabernakel...,
s. 54. Cyborium to, rozebrane w XVIII lub XIX w., po
pewnym czasie przechowywania go jako depozytu w
Kunsthistorisches Museum w Wiedniu znajduje się obec-
nie w National Gallery w Waszyngtonie — zob. Kurz,
o. c, s. 50, por. też Gilbert, o. c, s. 16.
70 Na temat tego, częściowo tylko zachowanego dzie-
ła Lucca delia Robbia z 1447 zob. Gilbert, o.c, s. 13
nn. i il. 4. Zob. też C a s p a r y, Das Sakramentstaberna-
kel..., s. 57 n. We Florencji zachowało się kilka renesanso-
wych relikwiarzy i tabernakulów w formie tempietta,
ustawionego na wysokiej stopie — zob. UOreficeria nel-
la Firenze del Quattrocento, Firenze 1977, Nos. F3 i G3.
71 J. Pope-Hennessy, Catalogue of Italian Sculp-
ture in the Victoria and Albert Museum, London 1964,
nr 287, il. 288; Carl, II ciborio di Benedetto da Maia-
no..., il. 8 do tekstu na s. 16, tu także na s. 12 nn. omó-
wione są inne tempietta. Podobnie jak wawelskie mez-
zo-tempietto, tak i to mogło przylegać do płaskiej ścia-
ny ołtarza.
72 M. S a 1 m i, Civilta artistica delia terra aretina,
Novara 1971, il. 74 do tekstu na s. 109. Zob. też Kurz,
o. c, s. 50.
73 B. B o u c h e r, The Sculpture of Jacopo Sanso-
vino, New Haven 1991, nr 16, s. 325—326, z lit. przed-
miotu, il. 110—111. Zob. też S. Sinding-Larsen,
Some Functional and Iconographical Aspects of the
Centralized Church in the Italian Renaissance (Acta ad
Archeologiam et Artium Historiam Pertinentia, 2, 1965,
O <Q 20 30 40 5p
30. Hipotetyczna rekonstrukcja pierwotnego ołtarza
w kaplicy biskupa Tomickiego w katedrze na Wawelu
(wg autora, rys. J. Kowalczyk)
tabl. Ia i Xb do tekstu na s. 233). Istnieje wiele projek-
tów rysunkowych, wykonanych we Włoszech w końcu
XV i w XVI w., ukazujących ołtarze z tempiettami —
omawiają je m. in. Kurz, o. c, s. 46 nn. oraz Carl,
II ciborio di Benedetto da Maiano.... s. 27 nn. Zob. też
G. A. D o s i o, Roma antica e i disegni di architettura
agli Uffizi, a cura di F. Borsi et al., Roma 1976, nr
449, 452 i 454.
78