Studia Waweliana (2.1993)

Studia Waweliana
Tom II. 1993
PL ISSN 1230—3275

KS. JACEK URBAN

BISKUP KRAKOWSKI MAUR
(1110—1118)

„Lat 900 mija — pisał przed 90 laty Włady-
sław Abraham — gdy Chrobry, budując pań-
stwo, wsparł je o filary organizacji kościelnej.
W marcu około Wielkiejnocy roku 1000 na świet-
nym zebraniu w Gnieźnie w obecności legatów pa-
pieskich, cesarza Ottona III dokonało się utwo-
rzenie osobnej metropolii polskiej i podle-
głych jej biskupstw, a przy tej sposobności po
raz pierwszy występuje biskupstwo krakowskie
na widownię dziejową" 1.

Zjazd gnieźnieński był kongresem polity-
cznym, a zarazem pierwszym polskim synodem
kościelnym o ogromnej doniosłości. Legaci pa-
piescy promulgowali bulle papieskie przygoto-
wane na prośbę Bolesława Chrobrego i uzgodnio-
ne przez cesarza oraz papieża. Mocą tych decyzji
została utworzona niezależna polska prowincja
kościelna. Wkrótce arcybiskup Radzim w Gnie-
źnie konsekrował Reiberna dla biskupstwa koło-
brzeskiego, Jana dla wrocławskiego i Poppona
dla biskupstwa krakowskiego. Nowe diecezje
wraz z już istniejącą poznańską objęły swoim
zasięgiem niemal cały kraj 2. Kościół w Polsce,
oparty na fundamencie silnych biskupstw, pod-
jął trwające długie dwa stulecia zadanie budowy
organizacji diecezjalnej przez umacnianie stolic
biskupich, zakładanie nowych, stwarzanie wa-
runków pod powstanie fundacji zakonnych, wy-
odrębnienie się instytucji kapituł i kolegiat,
a zwłaszcza poprzez określenie i ustalenie sieci
parafialnej.

1 W. Abraham, Początek biskupstwa i kapituły
katedralnej w Krakowie (Rocznik Krakowski, 4, 1901,
s. 177).

2 Z. Sułowski, Pierwszy kościół polski [w:]
Chrześcijaństwo w Polsce, pod red. J. Kloczow-
s ki ego, Lublin 1980, s. 19.

3 U. Borkowska, Odbudowa i tworzenie pod-

W początkowym okresie rozwoju organizacji
kościelnej w Polsce pracę duszpasterską i misyj-
ną prowadził kler napływowy. Tereny, z któ-
rych pochodzili cudzoziemscy biskupi, wyznacza-
ją sfery wzajemnych wpływów i kontaktów. Te
dwa pierwsze stulecia budowy chrześcijaństwa
w Polsce wskazują na silny wpływ środowiska
kościelnego Lotaryngii (zwłaszcza z terenów za-
mozańskich), a także na ziemię włoską, północno-
i południowofrancuską. również na Bawarię
i Frankonię 3.

Licznie przybywający do Polski obcy kapłani
znajdowali poparcie książąt i dla działalności mi-
syjnej, i dla tworzenia podstawowych struktur
kościelnych. Z katalogu biskupów krakowskich
przede wszystkim na podstawie imion, a także
fragmentarycznie zachowanych źródeł wiemy, że
pierwszy biskup krakowski Poppo był cudzo-
ziemcem, prawdopodobnie pochodził z Niemiec.
Jego następcy Gompo i Rachelin, a także Lam-
bert są bliżej nieznani. Arona sprowadził z me-
tropolii kolońskiej Kazimierz Odnowiciel. Nastę-
pujący po nim Suła Lambert i św. Stanisław
byli Polakami. Po śmierci św. Stanisława na sto-
licy krakowskiej pojawili się trzej biskupi po-
chodzenia romańskiego: Lambert III, Baldwin
i Maur. Na krótko rozdzielił ich Czasław. Dopie-
ro następca Maura — Radost Poraita rozpoczął
serię Polaków na stolicy biskupiej w Krakowie 4.

Niniejszy szkic poświęcony jest Maurowi, je-
denastemu w kolejności, nie licząc Prohora i Pro-

staw (druga poł. XI i XII w.) [w:] Chrześcijaństwo
w Polsce..., s. 43.

4 B. Kumor, Kościół w Polsce w okresie reformy
gregoriańskiej [w:] Historia Kościoła w Polsce, 1, Po-
znań—Warszawa 1974, s. 59; Katalog biskupów kra-
kowskich, Monumenta Poloniae Historica (dalej: MPH),
2, s. 816.

5