Studia Waweliana (2.1993)

Studia Waweliana
Tom II, 1993
PL ISSN 1230—3275

RYSZARD SKOWRON

RACHUNKI REPERACJI ZAMKU KRAKOWSKIEGO

Z LAT 1705 i 1741

Podstawowymi źródłami do poznania historii
zamku królewskiego w XVIII wieku są rachun-
ki budowlane i inwentarze wielkorządowe za-
warte w materiałach do dziejów Wawelu, które
opublikował Adam Chmiel 1. Uzupełniają je ar-
chiwalia ogłoszone przede wszystkim w pracach:
Karola Estreichera, Henryka Bednarskiego. Ol-
gierda Zagórowskiego i Ryszarda Skowrona2.
Szczególnie odczuwalny jest brak źródeł doty-
czących prac remontowych prowadzonych w
pierwszej połowie XVIII wieku, a zwłaszcza po
wielkim pożarze w roku 1702. Prowadzona przez
autora od kilku lat kwerenda źródeł z tego okre-
su zaowocowała odnalezieniem dwóch niezna-
nych rachunków reperacji z roku 1705 i 1741.

I. RACHUNKI ODBUDOWY ZAMKU Z ROKU 1705

W zbiorach Archiwum Państwowego w Kra-
kowie — Oddział na Wawelu znajduje się ręko-
pis, o sygnaturze IT 51, zatytułowany Regestr
wydatku pieniędzy z prowentów wielkorządów
krakowskich na nakrycie ruin zamku krakow-
skiego in anno domini 1705. Księgę o wymiarach
20 X 32 cm oprawiono w półskórek w zakładzie
introligatorskim Roberta Jahody w Krakowie. Za-
wiera ona 16 stron, z których 2, 15. 16 są niezapisa-
ne. Zachowała się ciemnobordowa karta ochron-

1 Wawel, 2: Materiały archiwalne do budowy zam-
ku, wyd. A. Chmiel (Teka Grona Konserwatorów Ga-
licji Zachodniej, 5, Kraków 1913).

2K. Estreicher, Zniszczenie polskich insygniów
koronnych (Przegląd Współczesny, 52, 1935); H. Bed-
narski, Nieznane plany pałacu i katedry wawelskiej
z okresu koronacji Augusta III (Studia do Dziejów Wa-
welu, 2, 1961, s. 465—472); O. Zagórowski, Niezna-
ne prace Kacpra Bażanki na Wawelu (ibidem, s. 462—

na rękopisu ze znakiem wodnym topór. Na kar-
cie tytułowej znak wodny jeleń w kartuszu. Re-
gestr pisany jest jedną ręką, czytelnym i dużym
pismem. Strona ma układ tabeli wykonanej
przed zapisem. Poszczególne rubryki zawierają:
datę, opis rzeczowy wydatku, ilość zakupionego
materiału lub dni roboczych, cenę jednostki oraz
całkowitą sumę danego wydatku. Rachunki po-
dzielone są na trzy części: wydatki na nakrycie
dachu (s. 3—12), wydatki na naprawę kamienicy
Sepnej (s. 13) oraz podsumowanie kosztów (s. 14).

Publikowane rachunki są obecnie jedynymi
znanymi z okresu odbudowy zamku bezpośred-
nio po pożarze w roku 1702. Przebieg prac re-
montowych znamy z bardzo krótkiego sprawoz-
dania biskupa Konstantego Felicjana Szaniaw-
skiego z roku 1729 oraz pośrednio z inwentarzy
wielkorządów z roku 1736 i 1739 3.

Ogrom zniszczeń zamku spowodowanych przez
pożar ukazuje inwentarz spisany na przełomie
roku 1709 i 1710. Zniszczeniu uległo skrzydło za-
chodnie (pożar nie objął pomieszczeń nad bra-
mą), całe północne oraz większa część skrzydła
wschodniego, aż po schody Poselskie 4. Na podsta-
wie wymienionych wyżej źródeł Stanisław Tomko-
wicz wnioskował, że przez „lat 27 stały mury gma-
chu nie nakryte dachem jako pustka" 3. Tymcza-
sem dokładna analiza treści rewizji z roku 1709/1710
wskazuje, że: ,,Dachy, które były in anno 1705,
miejscami się pozawalały od śniegów, miejscami

464); R. Skowron, Restauracja i urządzenie zamku
wawelskiego na przyjazd króla Stanisława Augusta Po-
niatowskiego w roku 1787 (Studia Waweliana, 1, 1992,
s. 69—83).

3 Wawel, 2, s. 789—790, 608—709.

4 Ibidem, s. 581—600.

5 S. T o m k o w i c z, Wawel, 1: Zabudowania Wawelu
i ich dzieje (Teka Grona Konserwatorów Galicji Za-
chodniej, 4, Kraków 1907, s. 370).

41