DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: "Sacrarium fieri pulchrum, firmum ac solidum": wawelskie tabernakulum Padovana
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19898#0086
35. Tabernakulum w kościele S. Croce we Florencji, fragment
przyjmującą komunię Św., nad której głową roz-
błyskuje wielki złoty dyskS4. Jeszcze jednym
przykładem, o którym warto wspomnieć, jest
monstrancja w formie krzyża datowana na rok
1459 z otoczonym glorią promienistą reservacu-
lum, ufundowana przez przyszłego króla Francji
Ludwika XI, obecnie w kościele Notre Dame w
Hal (fig. 36) 85. Ta niezwykle piękna monstran-
cja, poprzedzająca o bez mała dwa wieki po-
wszechne występowanie monstrancji słonecznych,
pokryta jest inskrypcjami. Oto niektóre z nich:
„Claro paschali gaudio sol mundio nitet radio
cum Christum iam apostoli visu cernunt cor-
poreo".
..Orietur sicut sol Salvator mundi".
„Ego sum lux mundi, via veritas et vita" 8G.
Inskrypcje te nie zostawiają wątpliwości, że
symbolika solarna, będąca istotnym elementem
symboliki światła, wprowadzona do liturgii i
sztuki chrześcijańskiej już w pierwszych wie-
kach Kościoła doszła i tutaj do głosu87. Czy o
84 A. Middeldorf-Kosegarten, Zur Bedeutung
der Sieneser Domkuppel (Miinchner Jahrbuch der bil-
denden Kunst, 21, 1970, fig. 12 do tekstu na s. 87).
85 L. Perpeet-Frech, Die gotischen Monstran-
zen im Rheinland, Dusseldorf 1964, il. 225 do tekstu na
s. 76 nn.; A. Erlande-Brandenburg, Gothic Art,
New York 1989, il. 610.
86 Cyt. wg Perpeet-Frech, o. c, s. 76. Słońce
wieńczy już XIII lub XIV-wieczne tabernakulum w ko-
ściele w Monte Fiascone — zob. L. F u m i, Urbano IV
e U Sole Eucaristico, Roma 1896, passim; G. Ladner,
Die Papstbildnisse, II, Citta del Vaticano 1970, il. 63 do
tekstu na s. 141 nn. Interesujący przykład tabernakulum
z tym samym motywem w Sibiu z r. 1445 reprodukuje
i omawia C. G o 111 i e b, Window in Art, New York
1981, s. 181 nn.
87 Na temat symboliki solarnej w liturgii, literatu-
rze i sztuce chrześcijańskiej piszą m. in.: H. R a h n e r,
The Christian Mystery oj Sun and Moon [w:] Idem,
Greek Myths and Christian Mystery, London 1963, s. 89
nn.; E. K a n t o r o w i c z, Oriens Augusti — Lever du
Roi (Dumbarton Oaks Papers, 17, 1963, s. 119 nn.);
B. Maurmann, Die Himmelsrichtungen im Weltbild
des Mittelalters, Miinchen 1976, szczególnie s. 130 nn.
O Eucharystii jako illuminatio pisali m. in. Dionizy
Pseudo-Areopagita, O hierarchii kościelnej, III,
82
przyjmującą komunię Św., nad której głową roz-
błyskuje wielki złoty dyskS4. Jeszcze jednym
przykładem, o którym warto wspomnieć, jest
monstrancja w formie krzyża datowana na rok
1459 z otoczonym glorią promienistą reservacu-
lum, ufundowana przez przyszłego króla Francji
Ludwika XI, obecnie w kościele Notre Dame w
Hal (fig. 36) 85. Ta niezwykle piękna monstran-
cja, poprzedzająca o bez mała dwa wieki po-
wszechne występowanie monstrancji słonecznych,
pokryta jest inskrypcjami. Oto niektóre z nich:
„Claro paschali gaudio sol mundio nitet radio
cum Christum iam apostoli visu cernunt cor-
poreo".
..Orietur sicut sol Salvator mundi".
„Ego sum lux mundi, via veritas et vita" 8G.
Inskrypcje te nie zostawiają wątpliwości, że
symbolika solarna, będąca istotnym elementem
symboliki światła, wprowadzona do liturgii i
sztuki chrześcijańskiej już w pierwszych wie-
kach Kościoła doszła i tutaj do głosu87. Czy o
84 A. Middeldorf-Kosegarten, Zur Bedeutung
der Sieneser Domkuppel (Miinchner Jahrbuch der bil-
denden Kunst, 21, 1970, fig. 12 do tekstu na s. 87).
85 L. Perpeet-Frech, Die gotischen Monstran-
zen im Rheinland, Dusseldorf 1964, il. 225 do tekstu na
s. 76 nn.; A. Erlande-Brandenburg, Gothic Art,
New York 1989, il. 610.
86 Cyt. wg Perpeet-Frech, o. c, s. 76. Słońce
wieńczy już XIII lub XIV-wieczne tabernakulum w ko-
ściele w Monte Fiascone — zob. L. F u m i, Urbano IV
e U Sole Eucaristico, Roma 1896, passim; G. Ladner,
Die Papstbildnisse, II, Citta del Vaticano 1970, il. 63 do
tekstu na s. 141 nn. Interesujący przykład tabernakulum
z tym samym motywem w Sibiu z r. 1445 reprodukuje
i omawia C. G o 111 i e b, Window in Art, New York
1981, s. 181 nn.
87 Na temat symboliki solarnej w liturgii, literatu-
rze i sztuce chrześcijańskiej piszą m. in.: H. R a h n e r,
The Christian Mystery oj Sun and Moon [w:] Idem,
Greek Myths and Christian Mystery, London 1963, s. 89
nn.; E. K a n t o r o w i c z, Oriens Augusti — Lever du
Roi (Dumbarton Oaks Papers, 17, 1963, s. 119 nn.);
B. Maurmann, Die Himmelsrichtungen im Weltbild
des Mittelalters, Miinchen 1976, szczególnie s. 130 nn.
O Eucharystii jako illuminatio pisali m. in. Dionizy
Pseudo-Areopagita, O hierarchii kościelnej, III,
82