DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: "Sacrarium fieri pulchrum, firmum ac solidum": wawelskie tabernakulum Padovana
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19898#0087
Eucharistiae biskupa Wiednia Fabera oraz Iudo-
'C^yyf*1 ca ClichtoYiusa Elucidatorium ecclesiasticum, ad
it-r^^ ofjicium ecclesiae pertinentia planius exponens
iSaff j et ąuatuor libros complectens8S. W tym ostat-
^^t^^Lś^ ,r n^m dziele, zawierającym hymny średniowieczne
^*^^bbss»^^^'sib!,*^^^sw^^^.,'^ 1 i°h objaśnienia, odnaleźć można m. in. nie tyl-
4^^^^^^^^^A i:^^^^^^^^^^ ~<0 s^ynny Splendor paternae gloriae, lecz także
w jpP^^^C%», hymn na święto Paschy, którego fragmenty znaj-
/yr^ | 1[\ dują się na wspomnianej już monstrancji z Hal 89.
||p ^^^^ nosi się do Sol jyistitiae90.Nasze przypuszczenia
;f^^^^^^S^T % zdaje się potwierdzać tekst inskrypcji, ułożonej
':'JBBrS / ^ikk 'przez Krzyckiego. z niezachowanego tabernaku-
Ium, jakie w r. 1520 Tomicki ufundował dla ka-
^^^^^^^^^^^^^^^^^^ • st panis \ivus. qui de celo descendit. ^
Km^EbIeP^^^ Ula hic lux mundi. verbum patris. hostia vera
^E^ll^ S» l^BB^I^m Viva caro. deitas integra. verus homo.
-..^^WsMlpliiB^^m^rfmMw^^--. ; j^i^^Ss^ Ne solum mir er i s opus. mirere viator.
^mĘ^mmm • ^^^^^^^^^flllP^^ Quam bene conveniunt nom:na resąue simul
«"iB^^^^™~'Łi Et petra est Christus et petra hec continet lllum
36. Krzyż-monstrancja w kościele Notre Dame w Hal Et Petrus posuit navita presul opus" 91.
podobnej symbolice możemy mówić w przypad-
ku tabernakulum Tomickiego? Zdają się na to
wskazywać choćby lektury biskupa. Posiadał on
nie tylko rozmaite teksty filozoficzne i teologi-
czne, pełne rozważań o symbolice światła i słoń-
ca, ale przede wszystkim Rationale divinorum
ofjiciorum Durandusa, Sermones pro Sacrosanto
1 i III, 2, 3 — zob. Dzieła świętego Dionizyusza Areopa-
gity, przeł. E. Bułhak, Kraków 1932, s. 197 i 199; Mistrz
Eckhart, Pouczenia duchowe, 20 [w:] Traktaty,
przeł. W. Szymona, Poznań 1987, s. 50 nn.; zob. też
Ch. T r i n k a u s, Humanists on the Sacraments [w:]
Idem, In Our Image and Likeness, 2, London 1970,
s. 633 nn. O „teologii światła", Eucharystii i czytaniu
(zapewne już przed r. 1300) prologu Ewangelii Św. Jana
przed końcem Mszy św. pisze O. von Simson, Kate-
dra gotycka, przeł. A. Palińska, Warszawa 1989, s. 87
nn.; zob. też H. van O s, Sienese Altarpieces, 2, Gronin-
gen 1990, s. 207 nn., szczególnie s. 214. Z lumen eucha-
rystiae wiążą się liczne cuda — zob. P. Browe. Die
Eucharistischen Wunder des Mittelalters, Breslau 1938,
s. 16 nn. Na temat pochodni i świec używanych w ko-
ściołach podczas podniesienia pisze M. Rubin, Corpus
Christi, The Eucharist in Late Medieval Culture, Cam-
bridge 1991, s. 60 nn.
88 Zob. J. F a b r i Sermones pro Sacrosanto Eucha-
ristiae [1533], Sermo VIII (fol. 23 r), Sermo XXX (fol.
ZAKOŃCZENIE
W liście do Seweryna Bonera z 17 czerwca
1533 r. Tomicki wyraził życzenie, by ufundowa-
ne przez niego sacrarium było piękne, silne i
trwałe. Uchwały Soboru Trydenckiego i zmiana
93 v i r oraz fol. 94 r); Pico delia M i r a n d o 1 a,
Heptaplus, VII, 4; Erazma z Rotterdamu m. in.
In duos hymnos Prudentii. Lugdunum Batavorum V 1139
A nn. oraz V 1349 F nn. Na temat zawartości biblioteki
Tomickiego, z dziełami m. in. Hermesa Trismegistosa,
Giovanniego Pico delia Mirandoli, kompletem dzieł Eraz-
ma z Rotterdamu etc. pisze H a j d u k i e w i c z, o. c,
passim.
89 C 1 i c h t o v i u s, Elucidatorium ecclesiasticum..., fol.
8 i 36, na fol. 45 znajdują się podkreślenia i glosy od-
nośnie do eucharystii.
90 Ibidem, fol. 96. W ogromnym tomie z rozmaitymi
spisanymi przez wielu skrybów kazaniami z biblioteki
Tomickiego (obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej) odnaj-
dujemy m. in. kazanie biskupa Salisbury o trzech słoń-
cach (Trójcy Św.), które stały się jednym słońcem etc,
zob. Sermones, k. 337 v nn., por. Hajdukiewicz,
o. c. s. 211—214.
91 Acta Tomiciana, 7, s. 395—396.
83
'C^yyf*1 ca ClichtoYiusa Elucidatorium ecclesiasticum, ad
it-r^^ ofjicium ecclesiae pertinentia planius exponens
iSaff j et ąuatuor libros complectens8S. W tym ostat-
^^t^^Lś^ ,r n^m dziele, zawierającym hymny średniowieczne
^*^^bbss»^^^'sib!,*^^^sw^^^.,'^ 1 i°h objaśnienia, odnaleźć można m. in. nie tyl-
4^^^^^^^^^A i:^^^^^^^^^^ ~<0 s^ynny Splendor paternae gloriae, lecz także
w jpP^^^C%», hymn na święto Paschy, którego fragmenty znaj-
/yr^ | 1[\ dują się na wspomnianej już monstrancji z Hal 89.
||p ^^^^ nosi się do Sol jyistitiae90.Nasze przypuszczenia
;f^^^^^^S^T % zdaje się potwierdzać tekst inskrypcji, ułożonej
':'JBBrS / ^ikk 'przez Krzyckiego. z niezachowanego tabernaku-
Ium, jakie w r. 1520 Tomicki ufundował dla ka-
^^^^^^^^^^^^^^^^^^ • st panis \ivus. qui de celo descendit. ^
Km^EbIeP^^^ Ula hic lux mundi. verbum patris. hostia vera
^E^ll^ S» l^BB^I^m Viva caro. deitas integra. verus homo.
-..^^WsMlpliiB^^m^rfmMw^^--. ; j^i^^Ss^ Ne solum mir er i s opus. mirere viator.
^mĘ^mmm • ^^^^^^^^^flllP^^ Quam bene conveniunt nom:na resąue simul
«"iB^^^^™~'Łi Et petra est Christus et petra hec continet lllum
36. Krzyż-monstrancja w kościele Notre Dame w Hal Et Petrus posuit navita presul opus" 91.
podobnej symbolice możemy mówić w przypad-
ku tabernakulum Tomickiego? Zdają się na to
wskazywać choćby lektury biskupa. Posiadał on
nie tylko rozmaite teksty filozoficzne i teologi-
czne, pełne rozważań o symbolice światła i słoń-
ca, ale przede wszystkim Rationale divinorum
ofjiciorum Durandusa, Sermones pro Sacrosanto
1 i III, 2, 3 — zob. Dzieła świętego Dionizyusza Areopa-
gity, przeł. E. Bułhak, Kraków 1932, s. 197 i 199; Mistrz
Eckhart, Pouczenia duchowe, 20 [w:] Traktaty,
przeł. W. Szymona, Poznań 1987, s. 50 nn.; zob. też
Ch. T r i n k a u s, Humanists on the Sacraments [w:]
Idem, In Our Image and Likeness, 2, London 1970,
s. 633 nn. O „teologii światła", Eucharystii i czytaniu
(zapewne już przed r. 1300) prologu Ewangelii Św. Jana
przed końcem Mszy św. pisze O. von Simson, Kate-
dra gotycka, przeł. A. Palińska, Warszawa 1989, s. 87
nn.; zob. też H. van O s, Sienese Altarpieces, 2, Gronin-
gen 1990, s. 207 nn., szczególnie s. 214. Z lumen eucha-
rystiae wiążą się liczne cuda — zob. P. Browe. Die
Eucharistischen Wunder des Mittelalters, Breslau 1938,
s. 16 nn. Na temat pochodni i świec używanych w ko-
ściołach podczas podniesienia pisze M. Rubin, Corpus
Christi, The Eucharist in Late Medieval Culture, Cam-
bridge 1991, s. 60 nn.
88 Zob. J. F a b r i Sermones pro Sacrosanto Eucha-
ristiae [1533], Sermo VIII (fol. 23 r), Sermo XXX (fol.
ZAKOŃCZENIE
W liście do Seweryna Bonera z 17 czerwca
1533 r. Tomicki wyraził życzenie, by ufundowa-
ne przez niego sacrarium było piękne, silne i
trwałe. Uchwały Soboru Trydenckiego i zmiana
93 v i r oraz fol. 94 r); Pico delia M i r a n d o 1 a,
Heptaplus, VII, 4; Erazma z Rotterdamu m. in.
In duos hymnos Prudentii. Lugdunum Batavorum V 1139
A nn. oraz V 1349 F nn. Na temat zawartości biblioteki
Tomickiego, z dziełami m. in. Hermesa Trismegistosa,
Giovanniego Pico delia Mirandoli, kompletem dzieł Eraz-
ma z Rotterdamu etc. pisze H a j d u k i e w i c z, o. c,
passim.
89 C 1 i c h t o v i u s, Elucidatorium ecclesiasticum..., fol.
8 i 36, na fol. 45 znajdują się podkreślenia i glosy od-
nośnie do eucharystii.
90 Ibidem, fol. 96. W ogromnym tomie z rozmaitymi
spisanymi przez wielu skrybów kazaniami z biblioteki
Tomickiego (obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej) odnaj-
dujemy m. in. kazanie biskupa Salisbury o trzech słoń-
cach (Trójcy Św.), które stały się jednym słońcem etc,
zob. Sermones, k. 337 v nn., por. Hajdukiewicz,
o. c. s. 211—214.
91 Acta Tomiciana, 7, s. 395—396.
83