Studia Waweliana (9/10.2000-2001)

3-4. Giovanni Battista Gisleni, przekrój podłużny oraz rzut
poziomy prezbiterium katedry krakowskiej. Drezno, tzw.
Szkicownik Chiaveriego, k. 8 v., k. 9 (fot. IS PAN)

nie i przystawione bliżej ściany, a znajdowało się na
podium zajmującym głębokość tylko jednego przęsła
prezbiterium25. Na podium tym, jak to widać w rzucie
poziomym, zaznaczono miejsca dwóch tronów najed-
nostopniowych podwyższeniach: biskupiego po stronie
ewangelii i królewskiego po stronie lekcji26. Sylweta tro-
nu biskupiego, z ozdobnym zwieńczeniem zapiecka, wi-
doczna jest na rysunku zawierającym przekrój. Infor-
muje on również o rozmiarach wielkich obrazów
z przedstawieniami cudów św. Stanisława, pędzla To-
masza Dolabelli, z około roku 1616, zawieszonych po-

2'Prowadziła na nie para schodów o czterech stopniach, wyso-
kością odpowiadających zapewne wycięciom bocznych płyt nagrob-
ka kardynała Fryderyka Jagiellończyka z r. 1510 (por. Bochnak,
o.c., il. 6 na s. 145; P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie,
Warszawa 1994, il. 35c), chociaż nagrobek ten był pierwotnie wmon-
towany w stopnie samego ołtarza, a szerokie podium widoczne na
rysunkach naszego artysty pochodzi z czasu przebudowy w latach
1601-1605 -zob. Woj Ciechowski, o.c., s. 42—43. Por. także Czy-
żewski, Piotra Gembickiego dary..., s. 58.

26 Według wizytacji z r. 1563, czyli jeszcze przed wzniesieniem
pierwszego podium ołtarzowego w latach 1601-1605, tron królew-
ski (stada regia) znajdował się po tej samej prawej stronie i usytu-
owany był pod arkadą drugiego od wschodu przęsła - zob. Woj-
ciechowski, o.c., s. 64. Jego umieszczenie na podium Gembic-
kiego (pod baldachimem, zachowanym zresztą do dzisiaj), ukazuje
rysunek prezbiterium podczas koronacji Augusta 111 w r. 1734 -
zob. Szabłowski, o.c., s. 382-383, il. 10.

niżej okien, nad arkadami otwierającymi się do ambi-
tu2/, a także o ówczesnym wyglądzie stall prałatów i ka-
noników28. W stalle te wmontowana była pośrodku ka-
zalnica o zwieńczeniu skromniejszym niż zrekonstru-
owane w dziewiętnastym wieku. Wreszcie dolne rzędy
siedzisk (po obu stronach prezbiterium) zamykała od
strony transeptu para kolumn na wysokich cokołach, za-
pewne związana konstrukcyjnie z dwoma balkonami,
w rodzaju włoskich cantorie, przeznaczonymi dla mu-
zykantów, które umieszczone były nad pierwszymi od
zachodu przęsłami stall. Na balkonie północnym, wid-

27 Była to strefa dachów nad ambitem. O obrazach tych zob.
Woj Ciechowski, om, s. 40-41, przyp. 3; W. Tomki ewicz,Z)o-
labella. Warszawa 1959, s. 24-25; Rożek, Katedra wawelska...,
s. 67, gdzie trafne rozpoznanie tego szczegółu na rysunku Gisłenie-
go. Por. Szabłowski, o.c., s. 379.

28 Porównanie rysunku z inwentaryzacją zachowanego fragmentu
oryginalnych stall (pomiar S. Odrzywolskiego-zob. Woj Ciechow-
ski, o.c., s. 24, il. 10) pokazuje skalę restauracji przeprowadzonej
po 1888, a przed rokiem 1901 - zob. H. Górska, Restauracja kate-
diy na Wawelu przez Sławomira Odrzy>wolskiego na przełomie XIX
iXXwieku (Studia Waw. 3: 1994, s. 123-141, il. 11-12). Na kazal-
nicę prowadziły pierwotnie jednobiegowe proste schodki, przyle-
gające do mura wypełniającego dolną strefę arkad (zob. Wojcie-
chowski, o.c., s. 65), widoczne m.in. na planie katedry z czasu po
r. 1732 w zbiorach Archiwum Państwowego w Dreźnie (Rissschrank
VII, Fach 90, Nr. 13a), publ. Szabłowski, o.c., s. 380-381, 383,
il. 1,4.

45