DOI Artikel:
Stepien, Piotr M.: Badania i konserwacja baszty Lubranki
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19889#0036
59. Lubranka przed pracami konserwatorskimi,
widok od zachodu, AFZK Wawel
60. Inwentaryzacja pęknięć elewacji południowej Lubranki
(oprać. Zakład Konstrukcji Wydziału Architektury PK)
murów i zagrozić całej konstrukcji baszty114. Stwier-
dzono także spękania i ubytki odsłaniające zbrojenie
w kroksztynach żelbetowych.
Stan detalu kamiennego był zróżnicowany. Część
obramień zarówno z wapienia jurajskiego i wapienia
pińczowskiego była w stosunkowo dobrym stanie,
jedynie z drobnymi uszkodzeniami mechanicznymi.
W innych uszkodzenia były bardzo poważne, przy czym
w obramieniach z wapienia jurajskiego występowa-
ły głównie spękania (m.in. pęknięta była większość
nadproży), natomiast w obramieniach z wapienia piń-
czowskiego - rozwarstwienia, wżery i proszkowanie
(fig. 57, 58). Część obramień była pokryta zacierkami
z wieku XIX.
Założenia projektu konserwatorskiego
Zgodnie z zasadami przyjętymi w programie od-
nowy zabytków wzgórza wawelskiego ustalono, że
planowane prace nie mogą ograniczać się do kolejnej,
doraźnej naprawy, ale powinny w sposób kompleksowy
"°AZK Wawel. PZS-Dokumentacje konserwatorskie: S. Kar-
czmarczyk, Ekspertyza konstrukcyjna baszty> Lubranki na Wawelu
rozwiązywać problemy techniczne i konserwatorskie
baszty Lubranki, jako wysokiej klasy zabytku archi-
tektury obronnej, elementu historycznej rezydencji
królewskiej, a jednocześnie dominanty wysokościowej
Wawelu. W wyniku przeprowadzonej analizy źródeł
historycznych i badań architektonicznych w projekcie
zaproponowano rekonstrukcję zwieńczenia baszty
w formie udokumentowanej na ikonografii z prze-
łomu wieków XVIII i XIX, rekonstrukcję wykusza
w elewacji zachodniej i obramień okiennych parteru,
a zatem przywrócenie elewacji wyglądu z okresu
funkcjonowania rezydencji królewskiej do końca wie-
ku XVIII (fig. 61). Za przyjęciem takiego rozwiązania
przemawiała zarówno tradycja działań konserwator-
skich, jak i względy dydaktyczne oraz techniczne.
Prowadzone od stu lat prace konserwatorskie w zespole
pałacu królewskiego miały na celu usunięcie zniszczeń
i przeróbek z okresu zaboru austriackiego, z bardziej
lub mniej dokładnym odtworzeniem wyglądu rezydencji
królewskiej, ewentualnie wprowadzeniem elementów
wraz z założeniami jej zabezpieczenia, załącznik do: Stępień,
Karczmarczyk, Studium konserwatorskie...
34
widok od zachodu, AFZK Wawel
60. Inwentaryzacja pęknięć elewacji południowej Lubranki
(oprać. Zakład Konstrukcji Wydziału Architektury PK)
murów i zagrozić całej konstrukcji baszty114. Stwier-
dzono także spękania i ubytki odsłaniające zbrojenie
w kroksztynach żelbetowych.
Stan detalu kamiennego był zróżnicowany. Część
obramień zarówno z wapienia jurajskiego i wapienia
pińczowskiego była w stosunkowo dobrym stanie,
jedynie z drobnymi uszkodzeniami mechanicznymi.
W innych uszkodzenia były bardzo poważne, przy czym
w obramieniach z wapienia jurajskiego występowa-
ły głównie spękania (m.in. pęknięta była większość
nadproży), natomiast w obramieniach z wapienia piń-
czowskiego - rozwarstwienia, wżery i proszkowanie
(fig. 57, 58). Część obramień była pokryta zacierkami
z wieku XIX.
Założenia projektu konserwatorskiego
Zgodnie z zasadami przyjętymi w programie od-
nowy zabytków wzgórza wawelskiego ustalono, że
planowane prace nie mogą ograniczać się do kolejnej,
doraźnej naprawy, ale powinny w sposób kompleksowy
"°AZK Wawel. PZS-Dokumentacje konserwatorskie: S. Kar-
czmarczyk, Ekspertyza konstrukcyjna baszty> Lubranki na Wawelu
rozwiązywać problemy techniczne i konserwatorskie
baszty Lubranki, jako wysokiej klasy zabytku archi-
tektury obronnej, elementu historycznej rezydencji
królewskiej, a jednocześnie dominanty wysokościowej
Wawelu. W wyniku przeprowadzonej analizy źródeł
historycznych i badań architektonicznych w projekcie
zaproponowano rekonstrukcję zwieńczenia baszty
w formie udokumentowanej na ikonografii z prze-
łomu wieków XVIII i XIX, rekonstrukcję wykusza
w elewacji zachodniej i obramień okiennych parteru,
a zatem przywrócenie elewacji wyglądu z okresu
funkcjonowania rezydencji królewskiej do końca wie-
ku XVIII (fig. 61). Za przyjęciem takiego rozwiązania
przemawiała zarówno tradycja działań konserwator-
skich, jak i względy dydaktyczne oraz techniczne.
Prowadzone od stu lat prace konserwatorskie w zespole
pałacu królewskiego miały na celu usunięcie zniszczeń
i przeróbek z okresu zaboru austriackiego, z bardziej
lub mniej dokładnym odtworzeniem wyglądu rezydencji
królewskiej, ewentualnie wprowadzeniem elementów
wraz z założeniami jej zabezpieczenia, załącznik do: Stępień,
Karczmarczyk, Studium konserwatorskie...
34