DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.31852#0101
Sondaże G i H pozwoliły ostatecznie stwierdzić, że fundamenty budowli centralnej są pierwotnie
w organiczny sposób przewiązane z fundamentami budynku prostokątnego. Wykazały one, iż funda-
ment zachodniej ściany szczytowej (c) był równocześnie fundamentem wschodniej ściany pomieszcze-
nia Ił (mur 4). Ścisłe połączenie tych murów widoczne jest zarówno w miejscach styku północnej
i południowej ławy podfiłarowej (n i s ) z fundamentem zachodniej ściany szczytowej (c) od wewnątrz
(sonda G) (Fot. 23), jak i na zewnątrz, w narożnikach pomiędzy zachodnimi lukami obejścia (e i h)
a wschodnią ścianą pomieszczenia Ił (sondy D i H). Wykopy B i G oraz F, FI i F2 ujawniły ścisłe
przewiązanie ław podfilarowych z narożnikami ścian szczytowych (Fot. 24). Z ławami podfilarowymi,
w miejscach, z których ,,wyrastają" dwie południowe podpory (i3 i f4), wiążą się ściśle relikty w
kształcie dwóch kwadratowych platform, wysokości ok. 0,30 m, o boku długości ok. 1 m (Fot. 12).
Dopiero na tych platformach usytuowane są pozostałości ćwierćkolistych filarów. Wykop G odsłonił
wyraźne przewiązanie ławy południowej (s) z dolną częścią fundamentu studni (i), również typu F-1
(Fot. 43). Sondy C, D i H, wykonane na zewnątrz kaplicy, wykazały natomiast, że płytsze i węższe
od pozostałych fundamenty obejścia (e, f, h) nie są przewiązane z pozostałymi i oddziela je od nich
nieznaczna, lecz wyraźnie czytelna dylatacja. Należy podkreślić, że zewnętrzne lico fundamentu
obejścia (F-1) jest o ok. 0,30 m cofnięte w stosunku do zewnętrznego lica istniejących obecnie murów
naziemnych. (Fot. 21, Fot. 22) W wykopie A, usytuowanym od zewnątrz na osi apsydy, pomiędzy
fundamentem a murem naziemnym (d) widoczna jest odsadzka szerokości ok. 0,20 m.
Z pomiarów geodezyjnych wynika, że stopa fundamentów typu F-1 nieznacznie wypłyca się
w kierunku południowym, ł tak: poziom stopy muru n mierzony w sondażu B wynosi 111,50 m npm,
a w sondażu C — 111,30 m npm. Poziom stopy fundamentu apsydy w sondażu B — 111,50
i w sondażu A — lł 1,30 m npm. Stopa muru w w sondzie F/2 spoczywa na poziomie 111,70 m,
a w sondzie FI — 111,80 m npm. Poziom stopy fundamentu obejścia (typ F-1) jest znacznie wyższy
i wynosi w sondzie C — 111,75 m (f), a w sondzie H — 112,20 m npm (e) (Fot. 25, Fot. 26, Fot. 27,
Fot. 28).
Strop fundamentu F-1 znajduje się na poziomie od 112,30 m npm do 112,35 m npm (sondy B i C),
oraz 112,40 m npm do 112,60 m npm (sondy D, F i G). Na stropie fundamentu F-1 (nad ławami
podfilarowymi), w sondach F i F 1/2, a także w profilu północnym wykopu B widoczna jest posadzka
typu P-1, stanowiąca pierwszy poziom użytkowy wnętrza (112,60 m npm). W apsydzie niewielkie
relikty tej posadzki znajdowały się na poziomie 112,30 m.
Z tym właśnie pierwszym poziomem użytkowym związane są dwie wgłębne struktury BI i B2
odkryte w południowej i północnej części pomieszczenia 1. Odsłonięto je w sondażach F oraz FI i F2
i ustalono, że stanowią one integralną część posadzki P-1 (Fot. 51). Początkowo zlokalizowano
wschodnią część struktury BI, a następnie rozszerzano sondaż F tak, aby uzyskać pełny rzut tego
elementu'^ (Fot. 44, Fot. 52). W kolejnym sezonie sonda F 1/2 potwierdziła istnienie analogicznej
konstrukcji po przeciwnej, północnej stronie pomieszczenia I. dym razem ograniczono się jedynie do
prześledzenia zarysu tego obiektu w obejściu północno-zachodnim i w części północnego ramienia
krzyża, pozostawiając resztę nienaruszoną jako świadek archeologiczny. (Fot. 14, Fot. 20, Fot. 36,
Fot. 45, Fot. 46, Fot. 47, Fot. 48) Okazało się, że w poziomie najstarszej posadzki P-1 dwa zagłębienia
usytuowane są symetrycznie względem głównej osi budowli. Mają one identyczny kształt, zbliżony
235 Najprawdopodobniej nie tytko apsyda, ate i pierwotne obejście ma fundament pełny typu F-t. Niestety, stwierdzenie tego ponad
wszelką wątpliwość było niemożliwe ze względu na posadzkę i relikty basenów znajdujące się wewnątrz obejścia. Wykonanie sondaży
mogących wyjaśnić tę kwestię nie byłoby możliwe bez ich zniszczenia. Jednakże w obejściu południowo-wschodnim, w miejscach
ubytków zaprawy, stanowiących dno wschodniego skrzydła basenu chrzcielnego, można zauważyć kamienie, na których spoczywa
posadzka. Pochodzą one najpewniej z korony fundamentu obejścia, gdyż niezachowane niestety dno środkowej części basenu
umieszczone było wprost na ziemi. Z analogiczną sytuacją spotykamy się w północno-zachodniej części obejścia.
236 Z dokumentacji badań prowadzonych przez A. Nowaka w roku 1962 wynika, że już wtedy odsłonięto posadzkę P-ł w południowo-
wschodniej części obejścia. Na zachowanych w Archiwum MPP rzutach jest ona zaznaczona jako ,,po.yaJzAa Marsza", z fragmentem
łukowatej krawędzi, określonej jako „/auaho?". W badaniach tych jednakże nie wyeksplorowano całości, natrafiając na fundament
typu F-łłł, spoczywający na ławie podfiłarowej e.
75
w organiczny sposób przewiązane z fundamentami budynku prostokątnego. Wykazały one, iż funda-
ment zachodniej ściany szczytowej (c) był równocześnie fundamentem wschodniej ściany pomieszcze-
nia Ił (mur 4). Ścisłe połączenie tych murów widoczne jest zarówno w miejscach styku północnej
i południowej ławy podfiłarowej (n i s ) z fundamentem zachodniej ściany szczytowej (c) od wewnątrz
(sonda G) (Fot. 23), jak i na zewnątrz, w narożnikach pomiędzy zachodnimi lukami obejścia (e i h)
a wschodnią ścianą pomieszczenia Ił (sondy D i H). Wykopy B i G oraz F, FI i F2 ujawniły ścisłe
przewiązanie ław podfilarowych z narożnikami ścian szczytowych (Fot. 24). Z ławami podfilarowymi,
w miejscach, z których ,,wyrastają" dwie południowe podpory (i3 i f4), wiążą się ściśle relikty w
kształcie dwóch kwadratowych platform, wysokości ok. 0,30 m, o boku długości ok. 1 m (Fot. 12).
Dopiero na tych platformach usytuowane są pozostałości ćwierćkolistych filarów. Wykop G odsłonił
wyraźne przewiązanie ławy południowej (s) z dolną częścią fundamentu studni (i), również typu F-1
(Fot. 43). Sondy C, D i H, wykonane na zewnątrz kaplicy, wykazały natomiast, że płytsze i węższe
od pozostałych fundamenty obejścia (e, f, h) nie są przewiązane z pozostałymi i oddziela je od nich
nieznaczna, lecz wyraźnie czytelna dylatacja. Należy podkreślić, że zewnętrzne lico fundamentu
obejścia (F-1) jest o ok. 0,30 m cofnięte w stosunku do zewnętrznego lica istniejących obecnie murów
naziemnych. (Fot. 21, Fot. 22) W wykopie A, usytuowanym od zewnątrz na osi apsydy, pomiędzy
fundamentem a murem naziemnym (d) widoczna jest odsadzka szerokości ok. 0,20 m.
Z pomiarów geodezyjnych wynika, że stopa fundamentów typu F-1 nieznacznie wypłyca się
w kierunku południowym, ł tak: poziom stopy muru n mierzony w sondażu B wynosi 111,50 m npm,
a w sondażu C — 111,30 m npm. Poziom stopy fundamentu apsydy w sondażu B — 111,50
i w sondażu A — lł 1,30 m npm. Stopa muru w w sondzie F/2 spoczywa na poziomie 111,70 m,
a w sondzie FI — 111,80 m npm. Poziom stopy fundamentu obejścia (typ F-1) jest znacznie wyższy
i wynosi w sondzie C — 111,75 m (f), a w sondzie H — 112,20 m npm (e) (Fot. 25, Fot. 26, Fot. 27,
Fot. 28).
Strop fundamentu F-1 znajduje się na poziomie od 112,30 m npm do 112,35 m npm (sondy B i C),
oraz 112,40 m npm do 112,60 m npm (sondy D, F i G). Na stropie fundamentu F-1 (nad ławami
podfilarowymi), w sondach F i F 1/2, a także w profilu północnym wykopu B widoczna jest posadzka
typu P-1, stanowiąca pierwszy poziom użytkowy wnętrza (112,60 m npm). W apsydzie niewielkie
relikty tej posadzki znajdowały się na poziomie 112,30 m.
Z tym właśnie pierwszym poziomem użytkowym związane są dwie wgłębne struktury BI i B2
odkryte w południowej i północnej części pomieszczenia 1. Odsłonięto je w sondażach F oraz FI i F2
i ustalono, że stanowią one integralną część posadzki P-1 (Fot. 51). Początkowo zlokalizowano
wschodnią część struktury BI, a następnie rozszerzano sondaż F tak, aby uzyskać pełny rzut tego
elementu'^ (Fot. 44, Fot. 52). W kolejnym sezonie sonda F 1/2 potwierdziła istnienie analogicznej
konstrukcji po przeciwnej, północnej stronie pomieszczenia I. dym razem ograniczono się jedynie do
prześledzenia zarysu tego obiektu w obejściu północno-zachodnim i w części północnego ramienia
krzyża, pozostawiając resztę nienaruszoną jako świadek archeologiczny. (Fot. 14, Fot. 20, Fot. 36,
Fot. 45, Fot. 46, Fot. 47, Fot. 48) Okazało się, że w poziomie najstarszej posadzki P-1 dwa zagłębienia
usytuowane są symetrycznie względem głównej osi budowli. Mają one identyczny kształt, zbliżony
235 Najprawdopodobniej nie tytko apsyda, ate i pierwotne obejście ma fundament pełny typu F-t. Niestety, stwierdzenie tego ponad
wszelką wątpliwość było niemożliwe ze względu na posadzkę i relikty basenów znajdujące się wewnątrz obejścia. Wykonanie sondaży
mogących wyjaśnić tę kwestię nie byłoby możliwe bez ich zniszczenia. Jednakże w obejściu południowo-wschodnim, w miejscach
ubytków zaprawy, stanowiących dno wschodniego skrzydła basenu chrzcielnego, można zauważyć kamienie, na których spoczywa
posadzka. Pochodzą one najpewniej z korony fundamentu obejścia, gdyż niezachowane niestety dno środkowej części basenu
umieszczone było wprost na ziemi. Z analogiczną sytuacją spotykamy się w północno-zachodniej części obejścia.
236 Z dokumentacji badań prowadzonych przez A. Nowaka w roku 1962 wynika, że już wtedy odsłonięto posadzkę P-ł w południowo-
wschodniej części obejścia. Na zachowanych w Archiwum MPP rzutach jest ona zaznaczona jako ,,po.yaJzAa Marsza", z fragmentem
łukowatej krawędzi, określonej jako „/auaho?". W badaniach tych jednakże nie wyeksplorowano całości, natrafiając na fundament
typu F-łłł, spoczywający na ławie podfiłarowej e.
75