si qua similia., quae commemorare longum est; bona opera tulit ex isto tem-
porali uapore cuiuslibet culminis et sublimitatis humanae; quorum operum
merces est aeterna felicitas; cuius dator est Deus solis ueraciter piis. cetera
uero uitae huius uel fastigia uel subsidia; sicut ipsum mundum lucem auras;
terras aquas fructus ipsiusque hominis animam corpus; sensus mentem
uitam; bonis malisque largitur; in quibus est etiam quaelibet imperii magni-
tudo; quam pro temporum gubernatione dispensat. Proinde iam etiam illis
respondendum esse uideO; qui manifestissimis documentis; quibus osten-
ditur; quod ad ista temporalia; quae sola stulti habere concupiscunt; nihil deo -
rum falsorum numerositas prosit; confutati atque conuicti conantur asserere
non propter uitae praesentis utilitatem; sed propter eani; quae post mortem
futura est; colendos deos. nam istis; qui propter amicitias mundi huius uolunt
uana colere et non se permitti puerilibus sensibus conqueruntur; his quinque
libris satis arbitror esse responsum. quorum tres priores cum edidissem et in
multorum manibus esse coepissent; audiui quosdam nescio quam aduersus
eos responsionem scribendo praeparare. deinde ad me perlatum est; quod iam
scripserint; sed tempus quaerant; quo sine periculo possint edere . quos ad-
moneO; non optent quod eis non expedit. facile est enim cuiquam uideri re-
spondisse; qui tacere noluerit. aut quid est loquacius uanitate $ quae non ideo
potest quod ueritaS; quia; si uoluerit; etiam plus potest clamare quam ueritas.
sed considerent omnia diligenter; et si forte sine studio partium iudicantes
talia esse perspexerint; quae potius exagitari quam conuelli possint garrulitate
inpudentissima et quasi satqrica uel mimica leuitate;cohibeant suas nugas et
potius a prudentibus emendari quam laudari ab inpudentibus eligant. nam
si non ad libertatem uera dicendi; sed ad licentiam maledicendi tempus ex-
pectant; absit ut eis eueniat quod ait Tullius de quodam; qui peccandi licentia
felix appellabatur: o miserum; cui peccare licebat! unde quisquis est; qui male-
dicendi licentia felicem se putat; multo erit felicior; si hoc illi omnino non
liceat; cum possit deposita inanitate iactantiae etiam isto tempore tamquam
studio consulendi quidquid uoluerit contradicere et; quantum possunt; ab eis
quos consulit amica disputatione honeste grauiter libere quod oportet audire.
Liber sextus.
VINQVE SVPERIORIBVS LIBRIS SATIS MIHI ADVER-
# n sus eos uideor disputasse; qui multos deos et falsos; quos esse in -
H g utilia simulacra uel inmundos spiritus et perniciosa daemonia
\ ^ uel certe creaturas; non creatorem ueritas Christiana conuincit;
propter uitae huius mortalis rerumque terrenarum utilitatem
eo ritu ac seruitute; quae Graece Xocrpercc dicitur et uni uero Deo debetur;
uenerandos et colendos putant. et nimiae quidem stultitiae uel pertinaciae nec
istos quinque nec ullos alios quanticumque numeri libros satis esse posse quis
120
porali uapore cuiuslibet culminis et sublimitatis humanae; quorum operum
merces est aeterna felicitas; cuius dator est Deus solis ueraciter piis. cetera
uero uitae huius uel fastigia uel subsidia; sicut ipsum mundum lucem auras;
terras aquas fructus ipsiusque hominis animam corpus; sensus mentem
uitam; bonis malisque largitur; in quibus est etiam quaelibet imperii magni-
tudo; quam pro temporum gubernatione dispensat. Proinde iam etiam illis
respondendum esse uideO; qui manifestissimis documentis; quibus osten-
ditur; quod ad ista temporalia; quae sola stulti habere concupiscunt; nihil deo -
rum falsorum numerositas prosit; confutati atque conuicti conantur asserere
non propter uitae praesentis utilitatem; sed propter eani; quae post mortem
futura est; colendos deos. nam istis; qui propter amicitias mundi huius uolunt
uana colere et non se permitti puerilibus sensibus conqueruntur; his quinque
libris satis arbitror esse responsum. quorum tres priores cum edidissem et in
multorum manibus esse coepissent; audiui quosdam nescio quam aduersus
eos responsionem scribendo praeparare. deinde ad me perlatum est; quod iam
scripserint; sed tempus quaerant; quo sine periculo possint edere . quos ad-
moneO; non optent quod eis non expedit. facile est enim cuiquam uideri re-
spondisse; qui tacere noluerit. aut quid est loquacius uanitate $ quae non ideo
potest quod ueritaS; quia; si uoluerit; etiam plus potest clamare quam ueritas.
sed considerent omnia diligenter; et si forte sine studio partium iudicantes
talia esse perspexerint; quae potius exagitari quam conuelli possint garrulitate
inpudentissima et quasi satqrica uel mimica leuitate;cohibeant suas nugas et
potius a prudentibus emendari quam laudari ab inpudentibus eligant. nam
si non ad libertatem uera dicendi; sed ad licentiam maledicendi tempus ex-
pectant; absit ut eis eueniat quod ait Tullius de quodam; qui peccandi licentia
felix appellabatur: o miserum; cui peccare licebat! unde quisquis est; qui male-
dicendi licentia felicem se putat; multo erit felicior; si hoc illi omnino non
liceat; cum possit deposita inanitate iactantiae etiam isto tempore tamquam
studio consulendi quidquid uoluerit contradicere et; quantum possunt; ab eis
quos consulit amica disputatione honeste grauiter libere quod oportet audire.
Liber sextus.
VINQVE SVPERIORIBVS LIBRIS SATIS MIHI ADVER-
# n sus eos uideor disputasse; qui multos deos et falsos; quos esse in -
H g utilia simulacra uel inmundos spiritus et perniciosa daemonia
\ ^ uel certe creaturas; non creatorem ueritas Christiana conuincit;
propter uitae huius mortalis rerumque terrenarum utilitatem
eo ritu ac seruitute; quae Graece Xocrpercc dicitur et uni uero Deo debetur;
uenerandos et colendos putant. et nimiae quidem stultitiae uel pertinaciae nec
istos quinque nec ullos alios quanticumque numeri libros satis esse posse quis
120