Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (30.1968)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

II. 10. Annibale Carracci. Pieta.
Wiedeń, Kunsthistorisches Museum.
(Repr. W. Wolny wg Mostra dei
Carracci, 1956)



U. 11. Sztych wg Piety z Wiednia
Annibale Carracciego. Warszawa,

Gab. Rycin BUW. (Fot. E. Kozłow-
ska-Tomczyk)


U. 12. Annibale Carracci, Opłaki-
wanie Chrystusa. Londyn, National
Gallery. (Repr. W. Wolny wg
E. Borea)

linii poziomych u dołu i u góry.
Drugim dziełem o bardzo zbliżo-
nym charakterze jest obraz znaj-
dujący się również w Londynie, w

National Gallery. Zasadą kompozy-
cji są tu dwie równoległe linie skoś-
ne, łączące lewą górną i prawą dol-
ną część obrazu. Wzdłuż jednej z
nich ugrupowane zostały dwie, a
wzdłuż drugiej trzy postacie, które
boleść swoją wyrażają gwałtowny-
mi gestami uniesionych dłoni z roz-
postartymi palcami, ukazanych —
w ulubiony przez Carracciego sposób
— od strony wewnętrznej. Bardzo
podobna, jeśli chodzi o środki wy-
razu, układ kompozycyjny, gesty,
a nawet cechy fizyczne poszczegól-
nych postaci, opartych na tych sa-
mych modelach, jest scena środ-
kowa małego tabernakulum, a ra-
czej przenośnego ołtarzyka hebano-
wego (wym. 45 X 25 cm), przecho-
wywanego w zbiorach Palazzo Cor-
sini w Rzymie. Zasadą kompozycji
są tu dwie diagonale, a ponadto
grupa główna złożona z Chrystusa,
Madonny oraz dwóch puttów
ukształtowana jest w formie pira-
midy przestrzennej. W dziele tym
zbiegają się w sposób bardzo wy-
raźny obie przeciwstawne tenden-
cje •— tragiczna i elegijna — nurtu-
jące dzieła Carracciego z późnego
okresu. Od spokoju, a nawet bez-
ruchu dolnej grupy odbija drama-
tyczna gestykulacja Magdaleny, któ-
ra, podobnie jak na obrazie z Na-
tional Gallery, bogactwem oraz ży-
wym kolorytem swojej szaty i wło-
sów silnie kontrastuje z trupią bla-
dością Chrystusa. Dzieło, o którym
mowa, dziwnym zbiegiem okolicz-
ności pozostało prawie zupełnie nie
znane, aczkolwiek wspomina o nim
Malvasia, informując, że na jego
podstawie wykonany został sztych
w wersji odwróconej. Po długim
okresie zapomnienia wypłynęło ono
na światło dzienne z okazji wysta-
wy U Seicento Europeo w 1957 r. w
Rzymie, przy czym jego wykonanie,
wg rysunku Annibale, jest przypi-
sywane ręce jego ucznia, Innocenzo
Tacconi. Nad tą atrybucją można by
się jeszcze zastanowić, zważywszy
na prawdziwie mistrzowskie, niesły-
chanie swobodne prowadzenie pędzla,
godne ręki samego mistrza oraz na
osobę zleceniodawcy, która jak do-
tąd (o ile można stwierdzić) nigdzie
nie została wymieniona, a której
można się domyślać na podstawie
szczegółowych oględzin samego oł-
tarzyka. Zleceniodawcą tym, jak się
wydaje, był kardynał Odoardo Far-
nese, którego patron, św. Edward
Angielski, dotąd nie zidentyfikowa-
ny i określony jako San Re (Świę-
ty Król), przedstawiony jest na
wewnętrznej stronie lewego skrzyd-
ła drzwiczek ołtarzyka. Tegoż kar-
dynała, dla którego Annibale, jak


II. 13. Annibale Carracci, warsztat,
tabernakulum. Rzym, Palazzo Cor-
sini, Galleria Nazionale. (Repr. S.
Deptuszewski wg U Seicento Euro-
peo, 1957)

wiadomo, wykonywał liczne prace
uwiecznił artysta wraz z jego kró-
lewskim patronem w obrazie Ado-
racji Chrystusa, znajdującym się
obecnie w Galerii Pittich we Flo-


II. 14. Sztych wg sceny Opłakiwa-
nia z tabernakulum Annibale Car-
racciego (?). Warszawa, Gab. Rycin
BUW. (Fot. E. Kozłowska-Tom-
czyk)

409