DOI Artikel:
Biszczak-Kulczycka, Dominika: Powrót bogów olimpijskich – hellenizm jako współczesna forma religii politeistycznej opartej na metodzie rekonstrukcjonistycznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23888#0024
D. Biszczak-Kulczycka, Powrót bogów olimpijskich...
w II i I w. p.n.e. Proces włączania obcych
kulturowo wierzeń lub bogów w poczet
własnych nazywa się synkretyzmem reli-
gijnym* * 3. Zjawisko to cechowało zarówno
antyczną Grecję, jak i Rzym. W okresie
Cesarstwa Rzymskiego uznanie zy-
skali obcy kulturowo bogowie, tacy
jak Izyda - bogini egipska oraz Mitra -
czczony pierwotnie w Persji4. Podczas pa-
nowania cesarza Konstantyna Wielkiego
na mocy edyktu mediolańskiego5 chrześci-
jaństwo - po wiekach prześladowań jego
wyznawców - zostało oficjalnie uznane
przez Rzym, a chrześcijanom zezwolo-
no na całkowitą i nieograniczoną swobo-
dę wyznawania ich religii. Ostatecznie,
w 392 r. n.e., edyktem wydanym przez
cesarza Teodozjusza I, zakazującym
kultu bogów pogańskich, starożytni
bogowie zostali symbolicznie strąceni
z Olimpu i - wydawałoby się - uśmierceni
na wieki. Zapewne byłoby tak, gdyby
nie nowy trend neopogaństwa, zyskują-
cy coraz większą popularność w krajach
zachodnich, w kręgach intelektualistów,
ale też i lokalnych patriotów. Na fali tego
neopogańskiego nurtu - niczym z Tarta-
ru - z potępienia i zapomnienia powra-
cają dziś również zakazani przez chrze-
ścijaństwo bogowie starożytnych: Grecji
i Rzymu, którym - tak jak przed wiekami -
wyznawcy oddają cześć.
Hellenizm jest tradycyjną, połite-
istyczną religią praktykowaną w antycz-
nej Grecji, rekonstruowaną i adaptowa-
ną do potrzeb współczesnego człowieka.
Innymi nazwami określającymi tę religię
są „politeizm grecki" i „greckie pogaństwo
rekonstrukcyjne", a praktykujący ją znani
są jako „greccy politeiści", „greccy poga-
nie", „greccy rekonstrukcjoniści", „helleni-
ści" lub „hellenowie"6.
Termin „hellenizm" został pierw-
szy raz użyty przez cesarza rzymskie-
go Juliana II Apostatę, żyjącego w latach
332-363 n.e.7 i odnosił się do odnawianej
przez niego religii pogańskiej. Przydo-
mek „Apostata", co oznacza „Odstępca"8,
został nadany temu cesarzowi przez póź-
niejszych pisarzy chrześcijańskich, bowiem
władca ten - wychowany w duchu chrze-
ścijaństwa - dążył do przywrócenia kultu
bogów pogańskich w chrześcijańskim już
Rzymie i podniesienia hellenizmu do rangi
religii państwowej. Starał się on również
osłabić atrakcyjność religii chrześcijańskiej
oraz wzbudzić konflikt między chrześcija-
nami, pozwalając powrócić z banicji bisku-
pom chrześcijańskim wygnanym z Rzy-
mu za herezje9. Julian II starał się również
podnieść rangę religii pogańskiej poprzez
wprowadzenie do niej pewnych elemen-
tów zaczerpniętych z chrześcijaństwa,
jak na przykład ustanowienie hierarchii
kapłanów pogańskich, w której cesarz
sprawuje najwyższą rolę oraz rozpo-
o
H. Swienko, Synkretyzm, in: Leksykon religioznawczy, ed. W. Tyloch, Warszawa 1988, p. 266.
J M. Jaczynowska, Starożytny Rzym, in: Historia starożytna, ed. eadem. Warszawa 1969, pp. 376-377.
? Edykt mediolański został ogłoszony wspólnie przez Augustów Cesarstwa Rzymskiego, Wschodniego i Zachod-
niego: Licyniusza i Konstantyna Wielkiego w 313 roku n.e. w Mediolanie. Cf. Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy.
Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2003, p. 512.
6 Loc. cit.
7 Ibidem, s. 520.
s
M. Jaczynowska, op. cit., p. 398.
9 A. Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich. Kalendarium Cesarstwa Rzymskiego, Warszawa 2001, p. 679.
18
w II i I w. p.n.e. Proces włączania obcych
kulturowo wierzeń lub bogów w poczet
własnych nazywa się synkretyzmem reli-
gijnym* * 3. Zjawisko to cechowało zarówno
antyczną Grecję, jak i Rzym. W okresie
Cesarstwa Rzymskiego uznanie zy-
skali obcy kulturowo bogowie, tacy
jak Izyda - bogini egipska oraz Mitra -
czczony pierwotnie w Persji4. Podczas pa-
nowania cesarza Konstantyna Wielkiego
na mocy edyktu mediolańskiego5 chrześci-
jaństwo - po wiekach prześladowań jego
wyznawców - zostało oficjalnie uznane
przez Rzym, a chrześcijanom zezwolo-
no na całkowitą i nieograniczoną swobo-
dę wyznawania ich religii. Ostatecznie,
w 392 r. n.e., edyktem wydanym przez
cesarza Teodozjusza I, zakazującym
kultu bogów pogańskich, starożytni
bogowie zostali symbolicznie strąceni
z Olimpu i - wydawałoby się - uśmierceni
na wieki. Zapewne byłoby tak, gdyby
nie nowy trend neopogaństwa, zyskują-
cy coraz większą popularność w krajach
zachodnich, w kręgach intelektualistów,
ale też i lokalnych patriotów. Na fali tego
neopogańskiego nurtu - niczym z Tarta-
ru - z potępienia i zapomnienia powra-
cają dziś również zakazani przez chrze-
ścijaństwo bogowie starożytnych: Grecji
i Rzymu, którym - tak jak przed wiekami -
wyznawcy oddają cześć.
Hellenizm jest tradycyjną, połite-
istyczną religią praktykowaną w antycz-
nej Grecji, rekonstruowaną i adaptowa-
ną do potrzeb współczesnego człowieka.
Innymi nazwami określającymi tę religię
są „politeizm grecki" i „greckie pogaństwo
rekonstrukcyjne", a praktykujący ją znani
są jako „greccy politeiści", „greccy poga-
nie", „greccy rekonstrukcjoniści", „helleni-
ści" lub „hellenowie"6.
Termin „hellenizm" został pierw-
szy raz użyty przez cesarza rzymskie-
go Juliana II Apostatę, żyjącego w latach
332-363 n.e.7 i odnosił się do odnawianej
przez niego religii pogańskiej. Przydo-
mek „Apostata", co oznacza „Odstępca"8,
został nadany temu cesarzowi przez póź-
niejszych pisarzy chrześcijańskich, bowiem
władca ten - wychowany w duchu chrze-
ścijaństwa - dążył do przywrócenia kultu
bogów pogańskich w chrześcijańskim już
Rzymie i podniesienia hellenizmu do rangi
religii państwowej. Starał się on również
osłabić atrakcyjność religii chrześcijańskiej
oraz wzbudzić konflikt między chrześcija-
nami, pozwalając powrócić z banicji bisku-
pom chrześcijańskim wygnanym z Rzy-
mu za herezje9. Julian II starał się również
podnieść rangę religii pogańskiej poprzez
wprowadzenie do niej pewnych elemen-
tów zaczerpniętych z chrześcijaństwa,
jak na przykład ustanowienie hierarchii
kapłanów pogańskich, w której cesarz
sprawuje najwyższą rolę oraz rozpo-
o
H. Swienko, Synkretyzm, in: Leksykon religioznawczy, ed. W. Tyloch, Warszawa 1988, p. 266.
J M. Jaczynowska, Starożytny Rzym, in: Historia starożytna, ed. eadem. Warszawa 1969, pp. 376-377.
? Edykt mediolański został ogłoszony wspólnie przez Augustów Cesarstwa Rzymskiego, Wschodniego i Zachod-
niego: Licyniusza i Konstantyna Wielkiego w 313 roku n.e. w Mediolanie. Cf. Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy.
Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa 2003, p. 512.
6 Loc. cit.
7 Ibidem, s. 520.
s
M. Jaczynowska, op. cit., p. 398.
9 A. Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich. Kalendarium Cesarstwa Rzymskiego, Warszawa 2001, p. 679.
18