DOI Artikel:
Z tych samych źródeł. Rzeźba antyczna w poezji polskiej XX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23888#0111
Małgorzata Peroń
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Z tych samych źródeł. Rzeźba antyczna
w poezji polskiej XX wieku
W poezji polskiej XX wieku obec-
nych jest wiele odwołań do rzeźby an-
tycznej. Poeci szczególnie chętnie sięgają
do niej jako do widomego symbolu sta-
rożytnego dziedzictwa. Odwołując się
do korzeni kultury europejskiej, chcą
mówić o stanie współczesnej cywilizacji
i kondycji człowieka. Wykorzystują w tym
celu dwie właściwości charakteryzujące
rzeźbę antyczną: z jednej strony trwałość
mimo upływu czasu, z drugiej - noszone
przez nią ślady zniszczeń i uszkodzeń.
Na przykładzie poezji trzech twór-
ców: Zbigniewa Herberta, ks. Janusza St.
Pasierba oraz ks. Jerzego Szymika chcę
pokazać trzy różne sposoby przywoła-
nia rzeźby antycznej w tekście poetyc-
kim. Należy podkreślić, że odwołania
do antyku realizują się w szerszym kon-
tekście: wymienieni poeci wykorzystują
^ swojej twórczości historie mitologiczne
(Zbigniew Herbert: Ofiarowanie Ifigenii
(HPG)1 2, Apollo i Marsjasz, Z mitologii (SP),
Cernunnos (N), Historia Minotaura, Sta-
ry Prometeusz (PC), Achilles. Pentezylea
(R), ks. Janusz St. Pasierb: Minotaur, Eros,
Dedalowie, tom Kategoria przestrzeni,
Dionizje, tom Czarna skrzynka), literatu-
rę, filozofię i historię starożytną (Zbigniew
Herbert: O Troi, Do Marka Aurelego (SS),
Fotografia, Boski Klaudiusz (ROM), Prze-
miany Liwiusza (EO), ks. Jerzy Szymik:
Grecy, tom Błękif, ks. Janusz St. Pasierb:
portret z Fajum, tom Zdejmowanie pie-
częci, Bogowie greccy z tomu Butelka lej-
dejska) oraz geografię miejsca (ks. Jerzy
Szymik: Fotografia, tom Błękit, ks. Janusz
St. Pasierb: Morze Śródziemne, tom Ka-
tegoria przestrzeni). Inspiracje sztuką nie
ograniczają się jedynie do rzeźby, poja-
wiają się także dosyć częste odniesienia
do ceramiki i związanego z nią malarstwa
1 O ile nie zaznaczono inaczej, cytaty pochodzą z: Z. Herbert, Wiersze wybrane, Kraków 2004. Stosuję
następujące skróty na oznaczenie tytułów tomów: SS - Struna światła (1956), HPG - Hermes, pies
1 gwiazda (1957), SP - Studium przedmiotu (1961), N - Napis (1969), PC - Pan Cogito (1974),
ROM - Raport z oblężonego Miasta (1983), R - Rovigo (1992), EO - Elegia na odejście (1990).
2 J. Szymik, Błękit. 50 wierszy z lat 2000-2002, Katowice 2005.
105
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Z tych samych źródeł. Rzeźba antyczna
w poezji polskiej XX wieku
W poezji polskiej XX wieku obec-
nych jest wiele odwołań do rzeźby an-
tycznej. Poeci szczególnie chętnie sięgają
do niej jako do widomego symbolu sta-
rożytnego dziedzictwa. Odwołując się
do korzeni kultury europejskiej, chcą
mówić o stanie współczesnej cywilizacji
i kondycji człowieka. Wykorzystują w tym
celu dwie właściwości charakteryzujące
rzeźbę antyczną: z jednej strony trwałość
mimo upływu czasu, z drugiej - noszone
przez nią ślady zniszczeń i uszkodzeń.
Na przykładzie poezji trzech twór-
ców: Zbigniewa Herberta, ks. Janusza St.
Pasierba oraz ks. Jerzego Szymika chcę
pokazać trzy różne sposoby przywoła-
nia rzeźby antycznej w tekście poetyc-
kim. Należy podkreślić, że odwołania
do antyku realizują się w szerszym kon-
tekście: wymienieni poeci wykorzystują
^ swojej twórczości historie mitologiczne
(Zbigniew Herbert: Ofiarowanie Ifigenii
(HPG)1 2, Apollo i Marsjasz, Z mitologii (SP),
Cernunnos (N), Historia Minotaura, Sta-
ry Prometeusz (PC), Achilles. Pentezylea
(R), ks. Janusz St. Pasierb: Minotaur, Eros,
Dedalowie, tom Kategoria przestrzeni,
Dionizje, tom Czarna skrzynka), literatu-
rę, filozofię i historię starożytną (Zbigniew
Herbert: O Troi, Do Marka Aurelego (SS),
Fotografia, Boski Klaudiusz (ROM), Prze-
miany Liwiusza (EO), ks. Jerzy Szymik:
Grecy, tom Błękif, ks. Janusz St. Pasierb:
portret z Fajum, tom Zdejmowanie pie-
częci, Bogowie greccy z tomu Butelka lej-
dejska) oraz geografię miejsca (ks. Jerzy
Szymik: Fotografia, tom Błękit, ks. Janusz
St. Pasierb: Morze Śródziemne, tom Ka-
tegoria przestrzeni). Inspiracje sztuką nie
ograniczają się jedynie do rzeźby, poja-
wiają się także dosyć częste odniesienia
do ceramiki i związanego z nią malarstwa
1 O ile nie zaznaczono inaczej, cytaty pochodzą z: Z. Herbert, Wiersze wybrane, Kraków 2004. Stosuję
następujące skróty na oznaczenie tytułów tomów: SS - Struna światła (1956), HPG - Hermes, pies
1 gwiazda (1957), SP - Studium przedmiotu (1961), N - Napis (1969), PC - Pan Cogito (1974),
ROM - Raport z oblężonego Miasta (1983), R - Rovigo (1992), EO - Elegia na odejście (1990).
2 J. Szymik, Błękit. 50 wierszy z lat 2000-2002, Katowice 2005.
105