DOI Artikel:
Arabas, Barbara: Powroty do antyku w ogrodach nowożytnych we współczesnym kontekście
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23888#0033
Barbara Arabas
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Wydział Nauk Humanistycznych
Powroty do antyku w ogrodach nowożytnych
we współczesnym kontekście
Ogrody starożytne nie zachowały
się do naszych czasów. Możemy
się o nich dowiedzieć z dzieł wło-
skich twórców epoki renesansu takich jak
Ksiąg dziesięć o sztuce budowania Leona
Battisty Albertiego czy z traktatów Seba-
stiana Serlia, Giacoma Barozziego Vignoli
oraz Giorgia Yasariego1. Pewne wyobra-
żenie ogrodów starożytnej Grecji dają
Oam także homeryckie poematy takie jak
chociażby Iliada1 * oraz rękopisy Witru-
^iusza O architekturze ksiąg dziesięć czy
też zachowane freski pompejańskie (il. 1).
Mimo że wiele dzieł starożyt-
nych nie było jeszcze znanych artystom
renesansowym - wystarczy wspomnieć,
że systematyczne wykopaliska w Pom-
pejach rozpoczęto dopiero w 1748 roku4
~ ogromny wpływ na sztukę renesansową
miały ówczesne odkrycia archeologicz-
ne (m.in. badania i pomiary prowadzone
przez Fra Gioconda, archeologa, archi-
tekta i rysownika5). Inspirowały również
kolekcje dzieł sztuki starożytnej należące
do zamożnych mecenasów, np. Loren-
za Mediciego, Pawła II czy papieża Syk-
stusa IV6. Sztukę antyczną opierającą się
na racjonalnym matematycznym ładzie
uznano za „drugą naturę", pozbawio-
ną przypadkowości, więc doskonalszą.
Zaczęto wiązać idealne antyczne kształty
z równie doskonałymi wątkami tematycz-
nymi7.
Renesans zaczerpnął z antyku spo-
sób przedstawiania gwałtowności, ujętej
w skalę naturalnej „eurytmii", „symetrii"
- nie było miejsca na deformacje8. W lite-
raturze przedmiotu doszukać możemy
się m.in. stwierdzenia, iż renesans włoski
patrzył na starożytność klasyczną
1
L. Majdecki, Historia ogrodów, vol. 1, Warszawa 2010, p. 112.
Homer, Iliada, F.K. Dmochowski, M. Stęplewska (trąd.), Kraków 2009.
M. Vitruvius Pollio, O architekturze ksiąg dziesięć, K. Kumaniecki (trąd.), Warszawa 1999.
g R. Gostkowski, Pompeje, Lublin 1954, p. 80.
J. Białostocki, Tradycje antyczne w sztuce europejskiej, in: idem. Teoria i twórczość. O tradycji i inwencji w teorii
sztuki i ikonografii, Poznań 1961, p. 178.
Loc. cit.
Ibidem, p. 176.
Loc. cit.
27
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Wydział Nauk Humanistycznych
Powroty do antyku w ogrodach nowożytnych
we współczesnym kontekście
Ogrody starożytne nie zachowały
się do naszych czasów. Możemy
się o nich dowiedzieć z dzieł wło-
skich twórców epoki renesansu takich jak
Ksiąg dziesięć o sztuce budowania Leona
Battisty Albertiego czy z traktatów Seba-
stiana Serlia, Giacoma Barozziego Vignoli
oraz Giorgia Yasariego1. Pewne wyobra-
żenie ogrodów starożytnej Grecji dają
Oam także homeryckie poematy takie jak
chociażby Iliada1 * oraz rękopisy Witru-
^iusza O architekturze ksiąg dziesięć czy
też zachowane freski pompejańskie (il. 1).
Mimo że wiele dzieł starożyt-
nych nie było jeszcze znanych artystom
renesansowym - wystarczy wspomnieć,
że systematyczne wykopaliska w Pom-
pejach rozpoczęto dopiero w 1748 roku4
~ ogromny wpływ na sztukę renesansową
miały ówczesne odkrycia archeologicz-
ne (m.in. badania i pomiary prowadzone
przez Fra Gioconda, archeologa, archi-
tekta i rysownika5). Inspirowały również
kolekcje dzieł sztuki starożytnej należące
do zamożnych mecenasów, np. Loren-
za Mediciego, Pawła II czy papieża Syk-
stusa IV6. Sztukę antyczną opierającą się
na racjonalnym matematycznym ładzie
uznano za „drugą naturę", pozbawio-
ną przypadkowości, więc doskonalszą.
Zaczęto wiązać idealne antyczne kształty
z równie doskonałymi wątkami tematycz-
nymi7.
Renesans zaczerpnął z antyku spo-
sób przedstawiania gwałtowności, ujętej
w skalę naturalnej „eurytmii", „symetrii"
- nie było miejsca na deformacje8. W lite-
raturze przedmiotu doszukać możemy
się m.in. stwierdzenia, iż renesans włoski
patrzył na starożytność klasyczną
1
L. Majdecki, Historia ogrodów, vol. 1, Warszawa 2010, p. 112.
Homer, Iliada, F.K. Dmochowski, M. Stęplewska (trąd.), Kraków 2009.
M. Vitruvius Pollio, O architekturze ksiąg dziesięć, K. Kumaniecki (trąd.), Warszawa 1999.
g R. Gostkowski, Pompeje, Lublin 1954, p. 80.
J. Białostocki, Tradycje antyczne w sztuce europejskiej, in: idem. Teoria i twórczość. O tradycji i inwencji w teorii
sztuki i ikonografii, Poznań 1961, p. 178.
Loc. cit.
Ibidem, p. 176.
Loc. cit.
27