DOI Artikel:
Arabas, Barbara: Powroty do antyku w ogrodach nowożytnych we współczesnym kontekście
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23888#0034
B. Arabas, Powroty do antyku w ogrodach...
z dystansu historycznego [...] jako na ca-
łość oderwaną od teraźniejszości i przeto
po raz pierwszy jako na ideał, do którego
można tęsknić.
Renesans próbował „wskrzesić du-
szę" antyku, była to próba akademicka,
ale trwała, głęboko przenikająca świat no-
wożytny10. Efekty tego oddziaływania mo-
żemy odnieść do sztuki tworzenia ogro-
dów. Elementy kompozycji ogrodowych,
występujące w założeniach nowożyt-
nych a zaczerpnięte ze sztuki starożytnej
to przede wszystkim: święte gaje i jezio-
ra, drogi procesyjne, ogrody perystylowe
z dekoracją malarską na okalających je rnu-
rach, kolumny, układy tarasowe, pergole,
regularne w kształcie baseny, symbolicznie
wykorzystywane rośliny, kamienne i tera-
kotowe drogi ogrodowe11. Świat klasyczny
w ogrodzie renesansowym jest przywo-
łany poprzez obecność antycznych posą-
gów i rzeźb, które nie są jedynie dekoracją,
lecz stają się elementami na tyle wyrazisty-
mi, że przekształcają przestrzeń w praw-
dziwe antyczne gimnazja, akademie, jaski-
nie muz czy święte gajd1.
Jeżeli chodzi o ogólne założe-
nia dotyczące kształtowania ogrodów,
to specyfika ogrodów antycznych polegała
na zachowaniu kształtu terenu odzwier-
ciedlającego jego geologię. Warto nadmie-
nić, że materiały, które wykorzystywano
przy realizacji takich założeń, wystę-
powały lokalnie i były dość pospolite
na danym obszarze. Ówcześnie nie stoso-
wano jeszcze materiałów sprowadzanych13.
Prowadzono raczej nasadzenia rodzimych
gatunków roślin. Podobne tendencje
występowały w epoce renesansu; znajdu-
ją one odzwierciedlenie także współcze-
śnie. Wprowadzona przez Jensa Jensena
w XX wieku idea tzw. „naturalnego ogro-
du" nawołuje do stosowania w ogrodach
rodzimych gatunków roślin, typowych
dla danego siedliska, przez co harmonijne
związuje założenia projektu z naturalnym
środowiskiem14.
Zarówno ogrody antyczne,
jak i renesansowe miały wyrażać myśl
filozoficzną danej epoki. W starożytności
były symbolicznym miejscem przebywa-
nia bogów, były przez nich strzeżone15.
Dopiero w okresie rzymskim ogród stał
się miejscem użytkowym, miał służyć czło-
wiekowi: dyskutowano tam na filozoficzne
tematy, oddawano się rozrywkom i spor-
tom. Ogród stanowił nieodłączny element
rezydencji oraz podmiejskich pałaców
zamożnych Rzymian16. W epoce renesan-
su, podobnie jak w antyku, ogrody mia-
ły służyć szerzeniu nauk neoplatońskich.
Przykładami takich założeń są te przy
willach Medyceuszów w Careggi (sie-
dziba Akademii Platońskiej) i Poggio
a Caiano, czy też florenckie ogrody nazwa-
ne imieniem św. Marka. Nauczano w nich
9 Ibidem, p. 175.
10 r
J. Białostocki, op. cit., p. 176.
11 T, Turner, Garden: History Philosophy and Design 2000 BC-2000 AD, New York 2005, p. 59.
L. Impelluso, Ogrody i labirynty, Warszawa 2009, p. 32.
lj J. Brooks, Projektowanie ogrodów, Warszawa 2004, p. 11.
14 Loc. cit.
15 Cf. L. Impelluso, op. cit., p. 11.
16 Ibidem, p. 13.
28
z dystansu historycznego [...] jako na ca-
łość oderwaną od teraźniejszości i przeto
po raz pierwszy jako na ideał, do którego
można tęsknić.
Renesans próbował „wskrzesić du-
szę" antyku, była to próba akademicka,
ale trwała, głęboko przenikająca świat no-
wożytny10. Efekty tego oddziaływania mo-
żemy odnieść do sztuki tworzenia ogro-
dów. Elementy kompozycji ogrodowych,
występujące w założeniach nowożyt-
nych a zaczerpnięte ze sztuki starożytnej
to przede wszystkim: święte gaje i jezio-
ra, drogi procesyjne, ogrody perystylowe
z dekoracją malarską na okalających je rnu-
rach, kolumny, układy tarasowe, pergole,
regularne w kształcie baseny, symbolicznie
wykorzystywane rośliny, kamienne i tera-
kotowe drogi ogrodowe11. Świat klasyczny
w ogrodzie renesansowym jest przywo-
łany poprzez obecność antycznych posą-
gów i rzeźb, które nie są jedynie dekoracją,
lecz stają się elementami na tyle wyrazisty-
mi, że przekształcają przestrzeń w praw-
dziwe antyczne gimnazja, akademie, jaski-
nie muz czy święte gajd1.
Jeżeli chodzi o ogólne założe-
nia dotyczące kształtowania ogrodów,
to specyfika ogrodów antycznych polegała
na zachowaniu kształtu terenu odzwier-
ciedlającego jego geologię. Warto nadmie-
nić, że materiały, które wykorzystywano
przy realizacji takich założeń, wystę-
powały lokalnie i były dość pospolite
na danym obszarze. Ówcześnie nie stoso-
wano jeszcze materiałów sprowadzanych13.
Prowadzono raczej nasadzenia rodzimych
gatunków roślin. Podobne tendencje
występowały w epoce renesansu; znajdu-
ją one odzwierciedlenie także współcze-
śnie. Wprowadzona przez Jensa Jensena
w XX wieku idea tzw. „naturalnego ogro-
du" nawołuje do stosowania w ogrodach
rodzimych gatunków roślin, typowych
dla danego siedliska, przez co harmonijne
związuje założenia projektu z naturalnym
środowiskiem14.
Zarówno ogrody antyczne,
jak i renesansowe miały wyrażać myśl
filozoficzną danej epoki. W starożytności
były symbolicznym miejscem przebywa-
nia bogów, były przez nich strzeżone15.
Dopiero w okresie rzymskim ogród stał
się miejscem użytkowym, miał służyć czło-
wiekowi: dyskutowano tam na filozoficzne
tematy, oddawano się rozrywkom i spor-
tom. Ogród stanowił nieodłączny element
rezydencji oraz podmiejskich pałaców
zamożnych Rzymian16. W epoce renesan-
su, podobnie jak w antyku, ogrody mia-
ły służyć szerzeniu nauk neoplatońskich.
Przykładami takich założeń są te przy
willach Medyceuszów w Careggi (sie-
dziba Akademii Platońskiej) i Poggio
a Caiano, czy też florenckie ogrody nazwa-
ne imieniem św. Marka. Nauczano w nich
9 Ibidem, p. 175.
10 r
J. Białostocki, op. cit., p. 176.
11 T, Turner, Garden: History Philosophy and Design 2000 BC-2000 AD, New York 2005, p. 59.
L. Impelluso, Ogrody i labirynty, Warszawa 2009, p. 32.
lj J. Brooks, Projektowanie ogrodów, Warszawa 2004, p. 11.
14 Loc. cit.
15 Cf. L. Impelluso, op. cit., p. 11.
16 Ibidem, p. 13.
28