DOI article:
Ługowska, Agata: Kamera, akcja, Gladiator! Walki gladiatorów w filmie Gladiator Ridleya Scotta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.23888#0148
A. Ługowska, Kamera, akcja, Gladiator!
łem gladiatorów zajmowały znaczące miej-
sce na srebrnym ekranie, czego kulminację
widać właśnie w produkcji z 2000 roku.
W omawianym filmie pokaza-
nych zostało w sumie pięć scen walk gla-
diatorów, z których dwie rozgrywają się
w prowincjonalnym amfiteatrze w pół-
nocnej Afryce, natomiast trzy w Koloseum
w Rzymie. Zanim jednak główny bohater -
Maximus (w tej roli nagrodzony Oscarem
Russell Crowe3) - po raz pierwszy bierze
udział w walce, zostaje wcielony (wbrew
swojej woli) do szkoły gladiatorów Proxi-
ma4 - lanisty, który został wydalony przez
Marka Aureliusza z Rzymu, zamieszkał
w Zucchabarze w prowincji Mauretania
Caesariensis (Algieria) i zajął się trenowa-
niem grupy gladiatorów.
Każdy początkujący, który w przy-
szłości miał zostać gladiatorem, musiał
przejść specjalny trening w szkole gla-
diatorskiej, bez którego jego umiejętności
byłyby niewystarczające, aby przeżyć
walkę. W Gladiatorze w ludus5 Proxima
walczy się pod dozorem germańskiego
głównego gladiatora Hagena (w tej roli
Ralf Molier), przede wszystkim mieczem
drewnianym, co jest zgodne z rzeczywisto-
ścią i potwierdzone przez źródła6. Jednak
najbardziej charakterystyczna forma rzym-
skiego szkolenia, ćwiczenie na palusie7,
od którego swoją nazwę wzięły nawet gla-
diatorskie stopnie służbowe8, nie występu-
je w Gladiatorze, słupy można zauważyć
jedynie w dalszym planie.
Przed przybliżeniem przebiegu
filmowych walk chciałabym poczynić kil-
ka uwag odnoszących się do rzeczywistej
praktyki munerów9 i ich stosunku do obra-
zu nakreślonego przez Ridleya Scotta. Gla-
diatura była reglamentowanym, prowa-
dzonym bardzo konserwatywnie sportem
walki. Od czasu ujednolicających reform
w okresie panowania Oktawiana Augusta
nie było żadnych większych przełomów-
Gladiatorzy byli podzieleni na kategorie
(typy) ze względu na dokładnie zdefi-
niowaną broń, ale także technikę wałki/
czy też indywidualne poruszanie się
na arenie (armaturae). Rzymianie mie-
li bardzo dużą wyobraźnię jeżeli chodzi
o kategorie gladiatorów, do tego stopnia/
3 Pozostałe nagrody: najlepszy film, najlepsza muzyka, najlepsze kostiumy oraz najlepsze efek-
ty specjalne. Film oprócz Oscarów otrzymał m.in. nagrodę BAFTA i Złoty Glob za najlepszy film,
był też nominowany do nagrody Oscara w następujących kategoriach: najlepszy aktor drugoplanowy
(Joaąuin Phoenix), najlepsza scenografia, najlepszy reżyser (Ridley Scott), najlepszy montaż, najlepsza
oryginalna muzyka, najlepszy dźwięk; cf. A. Robbe, And the Oscar Goes To... (HowDoes a Filmmaker
Becomean Academy Award Winner?), Morrisville 2006, passim.
4 Prawidłowa forma imienia po łacinie to Proximus (w celowniku lub narzędniku). Cf. F. Meijer,
The Gladiators. History's Most Deadly Sport, New York 2004, p. 229; M.M. Winkler, Gladiator: film
and history, Oxford 2007, p. 38.
5 Słowo ludus, -i - miało w starożytności dwa znaczenia: 1. igrzyska z walkami gladiatorów, wyści-
gami rydwanów lub spektaklami teatralnymi; 2. szkoła gladiatorów. Cf. D. Słapek, Sport i widowiska
w świecie antycznym, Kraków 2008, pp. 390, 395-399.
6 Scena występuje od 00:51:40 do 00:52:50 sek.
' Cf. A. Baker, Gladiatorzy. Nieznane prawdy o życiu rzymskich niewolników, Warszawa 2002, p. 48;
M. Grant, Gladiatorzy, trąd. T. Rybowski, Warszawa 1980, p. 37; E. Kohne, C. Ewigleben, Gladiators
and caesars : the power of spectacle in ancient Romę, Berkeley 2001, pp. 32-33; K. Nossov, Gladiators.
Rome's Bloody Spectacle, Osprey Publishing 2009, p. 145.
8 D. Słapek, op. cit., p. 292.
9 Munus, -eris - igrzyska gladiatorskie. Cf. ibidem, pp. 442-448.
142
łem gladiatorów zajmowały znaczące miej-
sce na srebrnym ekranie, czego kulminację
widać właśnie w produkcji z 2000 roku.
W omawianym filmie pokaza-
nych zostało w sumie pięć scen walk gla-
diatorów, z których dwie rozgrywają się
w prowincjonalnym amfiteatrze w pół-
nocnej Afryce, natomiast trzy w Koloseum
w Rzymie. Zanim jednak główny bohater -
Maximus (w tej roli nagrodzony Oscarem
Russell Crowe3) - po raz pierwszy bierze
udział w walce, zostaje wcielony (wbrew
swojej woli) do szkoły gladiatorów Proxi-
ma4 - lanisty, który został wydalony przez
Marka Aureliusza z Rzymu, zamieszkał
w Zucchabarze w prowincji Mauretania
Caesariensis (Algieria) i zajął się trenowa-
niem grupy gladiatorów.
Każdy początkujący, który w przy-
szłości miał zostać gladiatorem, musiał
przejść specjalny trening w szkole gla-
diatorskiej, bez którego jego umiejętności
byłyby niewystarczające, aby przeżyć
walkę. W Gladiatorze w ludus5 Proxima
walczy się pod dozorem germańskiego
głównego gladiatora Hagena (w tej roli
Ralf Molier), przede wszystkim mieczem
drewnianym, co jest zgodne z rzeczywisto-
ścią i potwierdzone przez źródła6. Jednak
najbardziej charakterystyczna forma rzym-
skiego szkolenia, ćwiczenie na palusie7,
od którego swoją nazwę wzięły nawet gla-
diatorskie stopnie służbowe8, nie występu-
je w Gladiatorze, słupy można zauważyć
jedynie w dalszym planie.
Przed przybliżeniem przebiegu
filmowych walk chciałabym poczynić kil-
ka uwag odnoszących się do rzeczywistej
praktyki munerów9 i ich stosunku do obra-
zu nakreślonego przez Ridleya Scotta. Gla-
diatura była reglamentowanym, prowa-
dzonym bardzo konserwatywnie sportem
walki. Od czasu ujednolicających reform
w okresie panowania Oktawiana Augusta
nie było żadnych większych przełomów-
Gladiatorzy byli podzieleni na kategorie
(typy) ze względu na dokładnie zdefi-
niowaną broń, ale także technikę wałki/
czy też indywidualne poruszanie się
na arenie (armaturae). Rzymianie mie-
li bardzo dużą wyobraźnię jeżeli chodzi
o kategorie gladiatorów, do tego stopnia/
3 Pozostałe nagrody: najlepszy film, najlepsza muzyka, najlepsze kostiumy oraz najlepsze efek-
ty specjalne. Film oprócz Oscarów otrzymał m.in. nagrodę BAFTA i Złoty Glob za najlepszy film,
był też nominowany do nagrody Oscara w następujących kategoriach: najlepszy aktor drugoplanowy
(Joaąuin Phoenix), najlepsza scenografia, najlepszy reżyser (Ridley Scott), najlepszy montaż, najlepsza
oryginalna muzyka, najlepszy dźwięk; cf. A. Robbe, And the Oscar Goes To... (HowDoes a Filmmaker
Becomean Academy Award Winner?), Morrisville 2006, passim.
4 Prawidłowa forma imienia po łacinie to Proximus (w celowniku lub narzędniku). Cf. F. Meijer,
The Gladiators. History's Most Deadly Sport, New York 2004, p. 229; M.M. Winkler, Gladiator: film
and history, Oxford 2007, p. 38.
5 Słowo ludus, -i - miało w starożytności dwa znaczenia: 1. igrzyska z walkami gladiatorów, wyści-
gami rydwanów lub spektaklami teatralnymi; 2. szkoła gladiatorów. Cf. D. Słapek, Sport i widowiska
w świecie antycznym, Kraków 2008, pp. 390, 395-399.
6 Scena występuje od 00:51:40 do 00:52:50 sek.
' Cf. A. Baker, Gladiatorzy. Nieznane prawdy o życiu rzymskich niewolników, Warszawa 2002, p. 48;
M. Grant, Gladiatorzy, trąd. T. Rybowski, Warszawa 1980, p. 37; E. Kohne, C. Ewigleben, Gladiators
and caesars : the power of spectacle in ancient Romę, Berkeley 2001, pp. 32-33; K. Nossov, Gladiators.
Rome's Bloody Spectacle, Osprey Publishing 2009, p. 145.
8 D. Słapek, op. cit., p. 292.
9 Munus, -eris - igrzyska gladiatorskie. Cf. ibidem, pp. 442-448.
142