Naar aanleiding hiervan is er van bevriende zijde bij den Minister van Koloniën
op aangedrongen om van de instelling van dezen nieuwen dienst partij te trekken om
hieraan tevens op te dragen de zorg voor de reeds zoolang verwaarloosde monumenten
van Nederlandschen oorsprong in Indië. Naar aanleiding van het hierop verkregen antwoord
mogen wij aannemen, dat dit zoowel hier als in Indië in de bedoeling ligt van de Regeering.

ORGELS, ORGELBOUWERS, ORGELGEBRUIK EN ORGANISTEN IN DE
VOORMALIGE ST. MARTINUS- EN IN DE TEGENWOORDIGE ST. EUSEBIUS-

OF GROOTE KERK TE ARNHEM.

In de voormalige St. Martinuskerk waren twee orgels. Het oudste, dat ons bekend
werd, dagteekende van 1384 en was vervaardigd door den priester Henric Bomert. Het
was een orgel met deuren en derhalve niet groot. Omtrent dit orgel vinden wij vermeld :
»Om die orghelen te maken om cleyn negel XVI ss. Item Evert Kistemaker om hout,
XIII ss., IIII d. Item doe sy mit hem averdroghen, verdroncken IIII qrt. XVIII ss., VIII d.
Item om lyme ende om cleyn negelen X ss. Item den Kistmaker van den doeren te
maken II IC, VIII ss. Item Arent budelmaker om leder ten blaesbalgen ende anders
IIII IC, XIIII ss. Item om foliën ende om tynne ende om bogelen totten blaesbalgen
XVI ss. Item te verdrincken gegeven allentelken II ss., VIII d. Item den bleesers II IC,
II ss. Item Heren Henric Bomert van sinen loen XXVIII IC. Item die doeren te maken
ende van haexsteen — waarschijnlijk haaks en tevens sluit- en draaibaar maken — X ss.,
VIII d. Item om yserwerck V IC, II ss. Summa huius XLV IC, IIII ss. IIII d.” 1). De
priester Henric Bomert is de oudst bekende orgelmaker in Nederland. Daar, volgens
J. J. Seidel in zijn: »Die Orgel und ihr Bau”, de priester Nicolaus Faber, die in 1359
of 1361 het groote orgel in de Domkerk te Halberstadt maakte, de oudst bekende orgel-
maker van Duitschland is, behoort hij bovendien tot de alleroudste bekende orgelmakers.

Behalve dit was er een grooter orgel »in der ouderkercken”, dat in 1432 werd
voltooid 1 2 3). Het was vervaardigd door Borchart Heine, aan wien burgemeesters, »doe aen
hem die grote orgel verdingt ware te maken” een Arnh. gulden te verdrinken gaven 3).
Voor zijn loon ontving hij »acht Churfurster Rijnsguldens des jaers”, te lossen met honderd-
twintig R. gulden. Eenigen tijd te voren waren de burgemeesters en schepenen Mynschart,
Bierwisch, G. Arnhem en Peter Brant met de priesters Heer Engelbert en Heer Elbert,
»mitten orgelmeester” reeds bijeen geweest om »den grooten orgel te verdingen”, maar
konden het toen niet eens worden, hoewel zij »2 qrtn. voor 12 bl.” verdronken4).

1) G. v. Hasselt, Arn. Oudh. III, blz. 259.

2) Idem, Kroniek, blz. 12.

3) Stadsrekening.

4) Stadsrekening.

183