Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond [Hrsg.]: Bulletin van den Nederlandschen Oudheidkundigen Bond (2.Ser. 5.1912)

Het was op 20 Februari 1814 — nu weldra 100 jaar geleden. Het is jammer voor
Oud-Gorcum, dat de tafel en stoelen zijn verdwenen, die op dien gedenkwaardigen dag
gebruikt werden — zij zouden eene interessante aanvulling voor het museum zijn.

De kamer in de westelijke bijbouw, waar de generaals vergaderden, was niet de
aanzienlijkste in het gebouw, dit was de groote voorkamer, die zich over de geheele
breedte van het hoofdgebouw uitstrekte. Aan den zuidkant tusschen twee ramen bevond
zich de groote schouw — aan den westkant gaf een driedeelig raam uitzicht op Schelluinen.
Dit raam is nu dichtgemetseld — achter het behang zijn nu kasten — alleen de versierde
sleutels van de moerbalken zeggen u nog, dat ge in een oud vertrek vertoeft. Behalve
deze sleutels, die ook in de studeerkamer gelijksoortig versierd zijn (in Woudrichem in
het huis »de vergulde engel” zijn de sleutels geheel gelijk versierd), is er boven in de
kleerkast nog — zooals ik reeds meldde — de schouw met Gothisch gebeitelde zandsteen-
wangen — terwijl ook in de keuken de oude schouw onder een renaissance kap nog
Gothisch gehouwen zandsteen toont. Verder is inwendig veel veranderd, — als wij door
het huis gaan en wij zien de spleten in den muur bij den toren — wij zien boven hoe
slecht het dak is, hoe op een koopje daar vroeger is hersteld en bijgelapt! — wij zien
hoe de pennen van de ankers zonder verbinding door de muren steken, dan worden wij
bang voor het leven van den oude. Laat gauw de mannen komen om zijne oude leden te
stutten — om zijne voeten weer vast en stevig in den grond te planten! Wij willen hem
nog niet missen met zijn ouden met klimop begroeiden toren — met zijn krom getrokken
verweerden zuidgevel — met zijn verrassenden noordgevel — die, al koestert hem niet
de middagzon, doet denken aan zuiderlanden, aan renaissance, aan oude beschaving,
geboren uit nog oudere, uit Rome en Griekenland, in wier historie eeuwenlang de geleerden
zich verdiepten en wier kunst, in de dagen, toen dit gebouw gesticht werd, zich een plaats
in ons land veroverd had, waarvan dit huis als kostelijk bewijs kan strekken.

Gorinchem, 19 Nov. 1912. W. J. DINGEMANS.

EEN VROEG-ZESTIENDE-EEUWSCHE WONING TE ’S-GRAVEN EI AGE.

Het huis Nobelstraat No. 1 biedt uit de Nobelstraat gezien, met zijn architec-
tonisch armen gevel uit de laatste helft der 17de eeuw, weinig schoons en laat den
voorbijganger niet vermoeden, dat op deze plek iets opmerkenswaards te vinden is.

Het is dan ook niet voor dit in lateren tijd gebouwde woonhuis, dat ik aandacht
wil vragen, maar wel voor de vroeg-Renaissance woning, die vlak achter dit huis is
gelegen en thans door dien lateren voorbouw aan het oog wordt onttrokken.

Het oude en het nieuwe huis zijn door eene smalle binnenplaats van elkander
gescheiden. De ruimte door dit voorgedeelte ingenomen was oorspronkelijk eene voorplaats
of tuin, door een muur met poort van de straat gescheiden, zooals op de kaart van 1681,
door C. Elandts geteekend, duidelijk te zien is (afb. 1). Het eenige huizen verder aan
dezelfde straatzijde gelegen Venduhuis bezit dit voorplein nog.

15

209