DOI issue:
Tenchos tetarton
DOI article:Purgold, Karl: Archaïkon aetōma ek tēs Akropoleōs
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14586#0152
235
ΑΡΧΑΪΚΟΝ ΑΕΤΩΜΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
236
■Και τήν μεν Διός υιός ένηρατο νηλέϊ γαλκώ
Άμφιτρυων.άόης σΰν αρηϊφίλω Ίολάω
ΤΙρακλέης βουλησιν ΆΟηναίης άγελείης.
Τά κύρια στοιχεία της οιηγήσεως ταύτης του
ποιητοΟ, ήτοι ή συμμαχία του Ιολάου και ή βοή-
θεια της ' Αθηνάς ευρίσκονται και έν ταΓς άρχαιο-
τάταις γνωσταΐς ήμΐν παραστάσεσιν. Έπί της λάρ-
νακος του Κυψέλου δ Παυσανίας (V, 17, 11)
περιγράφει την σκηνήν ταύτην' « την "Τδραν δέ,
το έν τω ποταμω τή Άμυμώνη θηρίον, Ήρακλεϊ
τοξεύοντι Αθήνα παρέστηκε», προσθέτει δέ δτι
« άτε τοΟ Ηρακλέους οντος ούκ αγνώστου τοΟ τε
άθλου χάριν και έπί τω σχήματι, το όνομα ούκ εστίν
έπ'αύτφ γεγραμμένον ». "Ομοίως ανάγκη είνε νά
παραδεχθώ μεν την παρουσίαν της Αθηνάς και έπί
τοΟ έν Άμύκλαις θρόνου τοΟ Απόλλωνος , αν και
ό Παυσανίας (III, 18, 13) δεν άναφέρει τοΟτο ρη-
τώς, διότι ή Αθηνά δεν λείπει ουδέ έπι τών αρχαιο-
τάτων πασών τών σωζόμενων παραστάσεων δύο
κορινθιακών αγγείων, ών τό μέν εύρέθη έν Αίγίνη (1),
τό ο' έτερον έν "Αργεί (2).
Έπ αμφοτέρων 'ίσταται ή Αθηνά αμέσως οπίσω
τοΟ μαχομένου ήρωος και έκτείνει τήν χείρα ένθαρ-
ρύνουσα αύτόν, είνε δέ άπλώς γυναικεία ένδεδυμένη
και άοπλος, ώς και έν άλλοις άρχαϊκωτάτοις μνη-
μείοις (3). Ή "Τδρα εύρίσκεται έν τω μέσω της
εικόνος μεταξύ τοΟ Ηρακλέους και τοΟ Ιολάου,
οπίσω δ αύτών φαίνονται τά άρματά των ή άλλα
πρόσωπα.
Έν ταίς λεπτομερείαις διαφέρουσιν αί παραστά-
σεις αύται αλλήλων, π. ν. έν τω ό'πλω οι'ού ο
Ηρακλής καταβάλλει τήν "Τδραν' κοινή ό'μως αύ-
ταΓς πλήν της παρουσίας της Αθηνάς εινε και ή
συμμαχία τοΟ Ιολάου , περί ού κατά συνέπειαν
(1) Μυηιιιη. άβΙΓΪΠδΙ. III, πίν. 46, αρ. 2 και ν^βΙοΙίΕΓ, Α11.
ΌβηΙίΠΙ. III, πίν. VII. Νυν έν τω μουσείω Βρεσλαυί'ας.
(2) Αΐ'οΐΐ. Ζθ)ΐ£. 1859, πίν. 125. Τό άγγεϊον τοϋτο άπωλέσΟη νυν
ατυχώς. Πρβ. Οοηζβ, ΑγοΙ). ΖβίΙ§. 1880, σ. 74 έξ. Έπ'ιτης εικό-
νος ταύτης ό γενειοφόρος ανήρ δεξιός της "Υ'δρας νομίζω έγώ ότι είνε ό
Ηρακλής, μεταξύ τών ποδών τοΰ' οποίου έπ'αμφοτέρων τών παρα-
στάσεων φαίνεται ό Καρκίνος, Ινώ ό Ιόλαος είνε αγένειος έπ'αμφο-
τέρων και ώπλ'.σμένος οία του αυτού δρεπανοειόοΰς όπλου.
(3) Π. χ. επ'ι του επίσης έν Αϊγίνη ευρεθέντος άττικοϋ αγγείου
Λίτΐ). ΖοίΙ^. 18ί52, πίν. 9, έν ω τά ονόματα τών μορφών είνε προσ-
γεγραμμένα Πρβ. και τά αϋτ. σ. 202 υπό ΡυΐΊ\νί'ίΙ1§ΐ61' αναφερό-
μενα άλλα παραδείγματα.
ανάγκη εινε νά ύποθέσωμεν, ό'τι ύπήρχεν και έν ταΐς
ύπό τοΟ Ηαυσανίου περιγραφομέναις άρχαιοτάταις
παραστάσεσιν. Ώς γνωστόν έν ταΐς μυθολογικαίς
ημών παραδόσεσιν ή συμμαχία τοΟ Ιολάου ακρι-
βώς έν τούτω τω άθλω δεν είνε άνευ σπουδαιότητος'
κατά τον Άπολλόδωρον (Βιβλ. II, 5, 2) ό Εύ-
ρυσθεύς δεν ήθελε νά καταριθμήση τον φόνον της
"Υδρας έν τοις άώόεπα άθλοις, ους αύτός τω ήρωι
έπέβαλεν' « ού γάρ μόνος, άλλά και μετά του Ιο-
λάου της "Τδρας περιεγένετο».
Συμφώνως προς ταϋτα και έπί τών πλείστων
τών ολίγον τι νεωτέρων παραστάσεων του μύθου
τούτου (1) βλέπομεν τον Ίόλαον έ'ργω συμπράτ-
τοντα τω Ήρακλεί, ώς τούτο παρετηρήσαμεν και
έπί τών μνημείων, περί ών ανωτέρω έγένετο λόγος.
Εξαιρούνται ό'μως δύο μελανόμορφα αγγεία, ών τό
μεν (2) έν τή συλλογή της έν Αθήναις Αρχ. Εται-
ρίας προέρχεται έκ Βοιωτίας, άλλ' είνε βεβαίως
έργον άττικόν, ώς τά πλείστα τών άρχαιοτάτων έν
Βοιωτία εύρισκομένων αγγείων- τό δ' έτερον, έν
Ιταλία (3) άνακαλυφθέν, άνήκει εις τήν κατηγο-
ρίαν τών νΟν συνήθως ^αΛκιδιχων όνομαζομένων.
Έπί του πρώτου παρίσταται ή 'Ύδρα έφ' έκατέρας
τών όψεων τοΟ άγγείου έλισσομένη περί δένδρον.
Αριστερά αύτής 'ίσταται ή Αθηνά, δεξιά δέ ό Ηρα-
κλής ύψών λίθον κατ'αύτης έπί της μιας εικόνος,
έπί δέ της ετέρας κραδαίνων το ρόπαλο ν. Ή παρά-
στασις αύτη είνε όλως ιδιόρρυθμος, έφευρεθεΐσα ώς
φαίνεται ειδικώς δια τό άγγείον τούτο" δΓ.αυτής ό
τεχνίτης προσεπάθησε ν' άναπαραστήση τά διάφορα
ϋτάδοα τοΟ άγώνος.
ΤοΟ ετέρου άγγείου ή είκών έπανελήφθη έπί τοΰ
ημετέρου πίνακος ύπ' άριθ 4 όπως γείνη δυνατή ή
σύγκρισις προς τήν παράστασιν τοΟ έκ της Ακρο-
πόλεως άετώματος , μεθ ού τοσούτον συμφωνεί έν
τή συνθέσει, ώστε κατά τήν συναρμογήν τών τε-
μαχίων έγρησίμευσέ μοι, σχεδόν ειπείν, ώς ύπό-
δειγμα.
Και ένταϋθα βλέπομεν δεξιά τον Ήρακλη, όστις
(1) Συνελε'γησ-αν υπό ΛΥβΙοΙί©!·, Αηη&Ιί 1842 σ. 103 Ιξ. (ΑΙΙ.
ϋβηΐίηι. III 257, πίν. ΜοηυπιβηΙϊ III, 46).
(2) Ευρετηρίου άρ. 1210. Οο11ϊ§ηοη , 211. Άπεικ. Ηβ5,(1βπΐ8ηη>
Ογ. να<,βη1). VI, 1.
(3) Οοι·1ι&ι·[1, ΑακοΊ. ν&δβηΐ). Τόμ. II, πίν. 95-96, σ. 43.
ΑΡΧΑΪΚΟΝ ΑΕΤΩΜΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
236
■Και τήν μεν Διός υιός ένηρατο νηλέϊ γαλκώ
Άμφιτρυων.άόης σΰν αρηϊφίλω Ίολάω
ΤΙρακλέης βουλησιν ΆΟηναίης άγελείης.
Τά κύρια στοιχεία της οιηγήσεως ταύτης του
ποιητοΟ, ήτοι ή συμμαχία του Ιολάου και ή βοή-
θεια της ' Αθηνάς ευρίσκονται και έν ταΓς άρχαιο-
τάταις γνωσταΐς ήμΐν παραστάσεσιν. Έπί της λάρ-
νακος του Κυψέλου δ Παυσανίας (V, 17, 11)
περιγράφει την σκηνήν ταύτην' « την "Τδραν δέ,
το έν τω ποταμω τή Άμυμώνη θηρίον, Ήρακλεϊ
τοξεύοντι Αθήνα παρέστηκε», προσθέτει δέ δτι
« άτε τοΟ Ηρακλέους οντος ούκ αγνώστου τοΟ τε
άθλου χάριν και έπί τω σχήματι, το όνομα ούκ εστίν
έπ'αύτφ γεγραμμένον ». "Ομοίως ανάγκη είνε νά
παραδεχθώ μεν την παρουσίαν της Αθηνάς και έπί
τοΟ έν Άμύκλαις θρόνου τοΟ Απόλλωνος , αν και
ό Παυσανίας (III, 18, 13) δεν άναφέρει τοΟτο ρη-
τώς, διότι ή Αθηνά δεν λείπει ουδέ έπι τών αρχαιο-
τάτων πασών τών σωζόμενων παραστάσεων δύο
κορινθιακών αγγείων, ών τό μέν εύρέθη έν Αίγίνη (1),
τό ο' έτερον έν "Αργεί (2).
Έπ αμφοτέρων 'ίσταται ή Αθηνά αμέσως οπίσω
τοΟ μαχομένου ήρωος και έκτείνει τήν χείρα ένθαρ-
ρύνουσα αύτόν, είνε δέ άπλώς γυναικεία ένδεδυμένη
και άοπλος, ώς και έν άλλοις άρχαϊκωτάτοις μνη-
μείοις (3). Ή "Τδρα εύρίσκεται έν τω μέσω της
εικόνος μεταξύ τοΟ Ηρακλέους και τοΟ Ιολάου,
οπίσω δ αύτών φαίνονται τά άρματά των ή άλλα
πρόσωπα.
Έν ταίς λεπτομερείαις διαφέρουσιν αί παραστά-
σεις αύται αλλήλων, π. ν. έν τω ό'πλω οι'ού ο
Ηρακλής καταβάλλει τήν "Τδραν' κοινή ό'μως αύ-
ταΓς πλήν της παρουσίας της Αθηνάς εινε και ή
συμμαχία τοΟ Ιολάου , περί ού κατά συνέπειαν
(1) Μυηιιιη. άβΙΓΪΠδΙ. III, πίν. 46, αρ. 2 και ν^βΙοΙίΕΓ, Α11.
ΌβηΙίΠΙ. III, πίν. VII. Νυν έν τω μουσείω Βρεσλαυί'ας.
(2) Αΐ'οΐΐ. Ζθ)ΐ£. 1859, πίν. 125. Τό άγγεϊον τοϋτο άπωλέσΟη νυν
ατυχώς. Πρβ. Οοηζβ, ΑγοΙ). ΖβίΙ§. 1880, σ. 74 έξ. Έπ'ιτης εικό-
νος ταύτης ό γενειοφόρος ανήρ δεξιός της "Υ'δρας νομίζω έγώ ότι είνε ό
Ηρακλής, μεταξύ τών ποδών τοΰ' οποίου έπ'αμφοτέρων τών παρα-
στάσεων φαίνεται ό Καρκίνος, Ινώ ό Ιόλαος είνε αγένειος έπ'αμφο-
τέρων και ώπλ'.σμένος οία του αυτού δρεπανοειόοΰς όπλου.
(3) Π. χ. επ'ι του επίσης έν Αϊγίνη ευρεθέντος άττικοϋ αγγείου
Λίτΐ). ΖοίΙ^. 18ί52, πίν. 9, έν ω τά ονόματα τών μορφών είνε προσ-
γεγραμμένα Πρβ. και τά αϋτ. σ. 202 υπό ΡυΐΊ\νί'ίΙ1§ΐ61' αναφερό-
μενα άλλα παραδείγματα.
ανάγκη εινε νά ύποθέσωμεν, ό'τι ύπήρχεν και έν ταΐς
ύπό τοΟ Ηαυσανίου περιγραφομέναις άρχαιοτάταις
παραστάσεσιν. Ώς γνωστόν έν ταΐς μυθολογικαίς
ημών παραδόσεσιν ή συμμαχία τοΟ Ιολάου ακρι-
βώς έν τούτω τω άθλω δεν είνε άνευ σπουδαιότητος'
κατά τον Άπολλόδωρον (Βιβλ. II, 5, 2) ό Εύ-
ρυσθεύς δεν ήθελε νά καταριθμήση τον φόνον της
"Υδρας έν τοις άώόεπα άθλοις, ους αύτός τω ήρωι
έπέβαλεν' « ού γάρ μόνος, άλλά και μετά του Ιο-
λάου της "Τδρας περιεγένετο».
Συμφώνως προς ταϋτα και έπί τών πλείστων
τών ολίγον τι νεωτέρων παραστάσεων του μύθου
τούτου (1) βλέπομεν τον Ίόλαον έ'ργω συμπράτ-
τοντα τω Ήρακλεί, ώς τούτο παρετηρήσαμεν και
έπί τών μνημείων, περί ών ανωτέρω έγένετο λόγος.
Εξαιρούνται ό'μως δύο μελανόμορφα αγγεία, ών τό
μεν (2) έν τή συλλογή της έν Αθήναις Αρχ. Εται-
ρίας προέρχεται έκ Βοιωτίας, άλλ' είνε βεβαίως
έργον άττικόν, ώς τά πλείστα τών άρχαιοτάτων έν
Βοιωτία εύρισκομένων αγγείων- τό δ' έτερον, έν
Ιταλία (3) άνακαλυφθέν, άνήκει εις τήν κατηγο-
ρίαν τών νΟν συνήθως ^αΛκιδιχων όνομαζομένων.
Έπί του πρώτου παρίσταται ή 'Ύδρα έφ' έκατέρας
τών όψεων τοΟ άγγείου έλισσομένη περί δένδρον.
Αριστερά αύτής 'ίσταται ή Αθηνά, δεξιά δέ ό Ηρα-
κλής ύψών λίθον κατ'αύτης έπί της μιας εικόνος,
έπί δέ της ετέρας κραδαίνων το ρόπαλο ν. Ή παρά-
στασις αύτη είνε όλως ιδιόρρυθμος, έφευρεθεΐσα ώς
φαίνεται ειδικώς δια τό άγγείον τούτο" δΓ.αυτής ό
τεχνίτης προσεπάθησε ν' άναπαραστήση τά διάφορα
ϋτάδοα τοΟ άγώνος.
ΤοΟ ετέρου άγγείου ή είκών έπανελήφθη έπί τοΰ
ημετέρου πίνακος ύπ' άριθ 4 όπως γείνη δυνατή ή
σύγκρισις προς τήν παράστασιν τοΟ έκ της Ακρο-
πόλεως άετώματος , μεθ ού τοσούτον συμφωνεί έν
τή συνθέσει, ώστε κατά τήν συναρμογήν τών τε-
μαχίων έγρησίμευσέ μοι, σχεδόν ειπείν, ώς ύπό-
δειγμα.
Και ένταϋθα βλέπομεν δεξιά τον Ήρακλη, όστις
(1) Συνελε'γησ-αν υπό ΛΥβΙοΙί©!·, Αηη&Ιί 1842 σ. 103 Ιξ. (ΑΙΙ.
ϋβηΐίηι. III 257, πίν. ΜοηυπιβηΙϊ III, 46).
(2) Ευρετηρίου άρ. 1210. Οο11ϊ§ηοη , 211. Άπεικ. Ηβ5,(1βπΐ8ηη>
Ογ. να<,βη1). VI, 1.
(3) Οοι·1ι&ι·[1, ΑακοΊ. ν&δβηΐ). Τόμ. II, πίν. 95-96, σ. 43.