DOI Heft:
Tenchos tetarton
DOI Artikel:Purgold, Karl: Archaïkon aetōma ek tēs Akropoleōs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14586#0153
237
ΛΡΧΑΪΚΟΧ ΑΕΤΩΜΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
238
τή μεν των νεφών συλλαμβάνει τον λαιμόν μιας
των εννέα κεφαλών της "Γδρας, εν δέ τή έτερα
κρατεί το ξίφος, ένω εις τά αριστερά της παρα-
στάσεως φαίνεται το τέθριππον τοΰ ήρωος, ο-υ επι-
βαίνει οπλίτης, δν αναμφιβόλως δυνάμεθα νά όνο-
μάσωμεν Ίόλαον. Ούτος διά της προς τους μαχο-
μένους στροφής της κεφαλής του συνδέει τά δύο
τμήματα της παραστάσεως, άτινα κατά τά λοιπά
έξωτερικώς ούδόλως συνδέονται μετ'αλλήλων,
άπ' εναντίας δέ έ'χουσι και άντιθέτους διευθύνσεις.
Έν τω μέσω δέ μεταξύ άμφοτέρων, αλλά προς τον
Ήρακλέα έστραμμένη ίσταται ή προστάτις αύτοΟ
Αθηνά φοροΟσα ένδυμα ποδηρες και περικεφαλαίαν,
έν δέ τη δεξιά κρατοΟσα οίνοχόην. Έν τή άριστερά
κατά συνήθη τοίς άγγειογράφοις τύπον πρέπει νά
ύποθέσωμεν, ό'τι κρατεί φιάλην, δπως μετά το τέ-
λος τοΟ αγώνος έγχύση τω νικητή οΐνον.
Πλήν της "Αθηνάς λοιπόν κατά τά λοιπά ή σύν-
θεσις της εικόνος του αγγείου τούτου είνε, δυνάμεθα
νά εί'πωμεν, ή αύτή και τοΟ αετώματος, μικραί δέ
μόνον διάφορα! μεταξύ τών δύο όπάρχουσιν έν ταΓς
λεπτομερείαις, ή'τοι έν τω ίματισμψ και τω όπλω
του Ηρακλέους και του εταίρου του, έπίσης έν τη
στάσει τοΟ τελευταίου τούτου και έν τω άριθμφ
τών ίππων.
Τοιαύτη συμφωνία μεταξύ τών δύο μνημείων δέν
δύναται νά ήνε τυχαία, άλλ' άγει εις τδ συμπέ-
ρασμα ή δτι τδ έτερον εξαρτάται άμέσως άπδ τοΟ
ετέρου ή δτι αμφοτέρων οί τεχνίται εΐχον ύπ'δψιν
το αύτδ υπόδειγμα. Δέν δυνάμεθα νά έξετάσωμεν
ένταΰθα ~Χιιτχου.ερίστιρον τδ ζήτημα τούτο, δπερ
εν ει μεγάλην σπουδαιότητα διά την ίστορίαν της
αγγειογραφίας, ιδίως σχετικώς προς τον τόπον της
κατασκευής τών ^α2κνόί?(ών λεγομένων αγγείων,
αναγκάζομαι δέ νά περιορισθώ εις τδ νά ύποδείξω
μόνον τούς λόγους δι'οΰς εγώ πείθομαι δτι ή είκών
τοΟ αγγείου έγένετο κατά τήν παράστασιν του ημε-
τέρου αετώματος. Ώς εί'δομεν ήδη , διαφέρει αύτη
πασών τών πολυαρίθμων έπι άγγείων σωθεισών
ήμΐν παραστάσεων τοΟ "Ηρακλέους κατά της Γδρας.
Διότι εάν έξαιρέσωμεν τδ έπίσης ίδιόρρυθμον βοιω-
τικδν άγγεΐον, έπι πάντων τών λοιπών εύρίσκομεν
ένα και τδν αύτδν τύπον, ήτοι ότι της παραστάσεως
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1885.
τδ κύριον μέρος άποτελοΟσιν δ "Ηρακλής καί δ Ιό-
λαος μαχόμενοι κατά της έν τω μεταξύ "Υδρας.
Απδ τοΟ τύπου αύτοΟ διαφέρει τδ χαλκιδικδν άγ-
γεΓον ού μόνον κατά τοΟτο, δτι δ "Ηρακλής παρίσ-
ταται, ώς καί έπι του βοιωτικοΟ, μαχόμενοςμόνο(;
κατά του θηρίου, άλλά πολύ μάλλον κατά τήν
έξωτερικήν διάθεσιν τών μορφών, διότι δ άγων τοΰ
ήρωος κατά της Ύδρας καταλαμβάνει μόνον το
οεξιδν μέρος τής παραστάσεως, εις δέ τδ άριστερδν
παρατίθεται ώς συμμετρικόν άντίρροπον αύτου τδ
άρμα μετά τοΰ ήνιό^ου.
Τοιαύτη σύνθεσις δέν είνε κατάλληλος δι'άγγεϊα
και βεβαίως δέν έφευρέθη έξ αρχής ύπό τοΟ άγ-
γειογράφου' διότι αί του αγγείου εικόνες άναππύσ-
σονται δσον οίόν τε μάλιστα περί έν ώρισμένον
κέντρον. Έν αρχιτεκτονική δμως συνθέσει ή διά-
θεσις αύτη τών μορφών είνε λίαν φυσική, διότι έν
αύτή, ώς έν τω ήμετέρω άετώματι, ή παράστασις
έξ ανάγκης έκτείνεται συμμετρικώς δεξιά καί άοι-
στερά, δ αριθμός δμως τών προσώπων περιορίζεται
δσον οίόν τε ύπδ τοΟ άκριβώς μεμετρημένου χώρου.
Ή έξέτασις καί μόνης τής συνθέσεως αποδει-
κνύει, νομίζω, δτι δ τύπος ούτος τής παραστάσεως
δέν εινε έπινόημα τών αγγειογράφων,άλλ'δτι έφευ-
ρέθη ειδικώς διά τδ τής'Ακροπόλεως αέτωμα. "Ορισ-
τικώς δμως λύει τδ ζήτημα άλλη παρατήρησις.
Τδ αέτωμα είνε σχεδόν τδ μόνον μνημεϊον έφ' οδ
παρίσταται ο άθλος ούτος τοϋ "Ηρακλέους, χωρίς
ή Αθηνά νά εινε παροΟσα- τοΟτο εινε λίαν περίερ-
γον, καί κατωτέρω θά έπανέλθωμεν εις αύτδ λε-
πχομερίστερον. Τήν Άθηνάν λοιπόν προσέθηκεν έξ
ιδίων δ τεχνίτης τοΟ άγγείου εκείνου, εάν εινε αλη-
θές δτι ειχεν ώς υπόδειγμα τήν παράστασιν τοΟ
άετώματος. Καί εξηγείται ή προσθήκη αύτη εύκό-
λως έκ τοΟ κοινοτάτου έ'θους τών άγγειογράφων
του νά παριστώσι τήν θεάν συμπράττουσαν τώ
Ηρακλεΐ έν παντί καί πάντοτε. Έάν δέ παρατηρή-
σωμεν νΟν προσεκτικώτερον τήν άγγειογραφίαν Οά
ί'δωμεν δτι ή μορφή τής Αθηνάς δέν αποτελεί μέ-
ρος τής αρχικής συνθέσεως" τω δντι ή 1 Αθηνά εινε
έστενοχωρημένη καί έν μέρει καλύπτεται ύπδ τών
εκατέρωθεν αύτής μορφών ή θέσις της δέν εινε
θέσις άξία ούτε τής κεντρικής μορφής τοΟ ό'λου ού'τε
16
ΛΡΧΑΪΚΟΧ ΑΕΤΩΜΑ ΕΚ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
238
τή μεν των νεφών συλλαμβάνει τον λαιμόν μιας
των εννέα κεφαλών της "Γδρας, εν δέ τή έτερα
κρατεί το ξίφος, ένω εις τά αριστερά της παρα-
στάσεως φαίνεται το τέθριππον τοΰ ήρωος, ο-υ επι-
βαίνει οπλίτης, δν αναμφιβόλως δυνάμεθα νά όνο-
μάσωμεν Ίόλαον. Ούτος διά της προς τους μαχο-
μένους στροφής της κεφαλής του συνδέει τά δύο
τμήματα της παραστάσεως, άτινα κατά τά λοιπά
έξωτερικώς ούδόλως συνδέονται μετ'αλλήλων,
άπ' εναντίας δέ έ'χουσι και άντιθέτους διευθύνσεις.
Έν τω μέσω δέ μεταξύ άμφοτέρων, αλλά προς τον
Ήρακλέα έστραμμένη ίσταται ή προστάτις αύτοΟ
Αθηνά φοροΟσα ένδυμα ποδηρες και περικεφαλαίαν,
έν δέ τη δεξιά κρατοΟσα οίνοχόην. Έν τή άριστερά
κατά συνήθη τοίς άγγειογράφοις τύπον πρέπει νά
ύποθέσωμεν, ό'τι κρατεί φιάλην, δπως μετά το τέ-
λος τοΟ αγώνος έγχύση τω νικητή οΐνον.
Πλήν της "Αθηνάς λοιπόν κατά τά λοιπά ή σύν-
θεσις της εικόνος του αγγείου τούτου είνε, δυνάμεθα
νά εί'πωμεν, ή αύτή και τοΟ αετώματος, μικραί δέ
μόνον διάφορα! μεταξύ τών δύο όπάρχουσιν έν ταΓς
λεπτομερείαις, ή'τοι έν τω ίματισμψ και τω όπλω
του Ηρακλέους και του εταίρου του, έπίσης έν τη
στάσει τοΟ τελευταίου τούτου και έν τω άριθμφ
τών ίππων.
Τοιαύτη συμφωνία μεταξύ τών δύο μνημείων δέν
δύναται νά ήνε τυχαία, άλλ' άγει εις τδ συμπέ-
ρασμα ή δτι τδ έτερον εξαρτάται άμέσως άπδ τοΟ
ετέρου ή δτι αμφοτέρων οί τεχνίται εΐχον ύπ'δψιν
το αύτδ υπόδειγμα. Δέν δυνάμεθα νά έξετάσωμεν
ένταΰθα ~Χιιτχου.ερίστιρον τδ ζήτημα τούτο, δπερ
εν ει μεγάλην σπουδαιότητα διά την ίστορίαν της
αγγειογραφίας, ιδίως σχετικώς προς τον τόπον της
κατασκευής τών ^α2κνόί?(ών λεγομένων αγγείων,
αναγκάζομαι δέ νά περιορισθώ εις τδ νά ύποδείξω
μόνον τούς λόγους δι'οΰς εγώ πείθομαι δτι ή είκών
τοΟ αγγείου έγένετο κατά τήν παράστασιν του ημε-
τέρου αετώματος. Ώς εί'δομεν ήδη , διαφέρει αύτη
πασών τών πολυαρίθμων έπι άγγείων σωθεισών
ήμΐν παραστάσεων τοΟ "Ηρακλέους κατά της Γδρας.
Διότι εάν έξαιρέσωμεν τδ έπίσης ίδιόρρυθμον βοιω-
τικδν άγγεΐον, έπι πάντων τών λοιπών εύρίσκομεν
ένα και τδν αύτδν τύπον, ήτοι ότι της παραστάσεως
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 1885.
τδ κύριον μέρος άποτελοΟσιν δ "Ηρακλής καί δ Ιό-
λαος μαχόμενοι κατά της έν τω μεταξύ "Υδρας.
Απδ τοΟ τύπου αύτοΟ διαφέρει τδ χαλκιδικδν άγ-
γεΓον ού μόνον κατά τοΟτο, δτι δ "Ηρακλής παρίσ-
ταται, ώς καί έπι του βοιωτικοΟ, μαχόμενοςμόνο(;
κατά του θηρίου, άλλά πολύ μάλλον κατά τήν
έξωτερικήν διάθεσιν τών μορφών, διότι δ άγων τοΰ
ήρωος κατά της Ύδρας καταλαμβάνει μόνον το
οεξιδν μέρος τής παραστάσεως, εις δέ τδ άριστερδν
παρατίθεται ώς συμμετρικόν άντίρροπον αύτου τδ
άρμα μετά τοΰ ήνιό^ου.
Τοιαύτη σύνθεσις δέν είνε κατάλληλος δι'άγγεϊα
και βεβαίως δέν έφευρέθη έξ αρχής ύπό τοΟ άγ-
γειογράφου' διότι αί του αγγείου εικόνες άναππύσ-
σονται δσον οίόν τε μάλιστα περί έν ώρισμένον
κέντρον. Έν αρχιτεκτονική δμως συνθέσει ή διά-
θεσις αύτη τών μορφών είνε λίαν φυσική, διότι έν
αύτή, ώς έν τω ήμετέρω άετώματι, ή παράστασις
έξ ανάγκης έκτείνεται συμμετρικώς δεξιά καί άοι-
στερά, δ αριθμός δμως τών προσώπων περιορίζεται
δσον οίόν τε ύπδ τοΟ άκριβώς μεμετρημένου χώρου.
Ή έξέτασις καί μόνης τής συνθέσεως αποδει-
κνύει, νομίζω, δτι δ τύπος ούτος τής παραστάσεως
δέν εινε έπινόημα τών αγγειογράφων,άλλ'δτι έφευ-
ρέθη ειδικώς διά τδ τής'Ακροπόλεως αέτωμα. "Ορισ-
τικώς δμως λύει τδ ζήτημα άλλη παρατήρησις.
Τδ αέτωμα είνε σχεδόν τδ μόνον μνημεϊον έφ' οδ
παρίσταται ο άθλος ούτος τοϋ "Ηρακλέους, χωρίς
ή Αθηνά νά εινε παροΟσα- τοΟτο εινε λίαν περίερ-
γον, καί κατωτέρω θά έπανέλθωμεν εις αύτδ λε-
πχομερίστερον. Τήν Άθηνάν λοιπόν προσέθηκεν έξ
ιδίων δ τεχνίτης τοΟ άγγείου εκείνου, εάν εινε αλη-
θές δτι ειχεν ώς υπόδειγμα τήν παράστασιν τοΟ
άετώματος. Καί εξηγείται ή προσθήκη αύτη εύκό-
λως έκ τοΟ κοινοτάτου έ'θους τών άγγειογράφων
του νά παριστώσι τήν θεάν συμπράττουσαν τώ
Ηρακλεΐ έν παντί καί πάντοτε. Έάν δέ παρατηρή-
σωμεν νΟν προσεκτικώτερον τήν άγγειογραφίαν Οά
ί'δωμεν δτι ή μορφή τής Αθηνάς δέν αποτελεί μέ-
ρος τής αρχικής συνθέσεως" τω δντι ή 1 Αθηνά εινε
έστενοχωρημένη καί έν μέρει καλύπτεται ύπδ τών
εκατέρωθεν αύτής μορφών ή θέσις της δέν εινε
θέσις άξία ούτε τής κεντρικής μορφής τοΟ ό'λου ού'τε
16