DOI article:
Mylōnas, K.: Pēlinos amphoreus ek Mēlou
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14596#0129
235
πήλινος αμφορευσ εκ πηλου
236
λημμέναι έκ του" μύθου, τήν ακριβή αυτών συμ-
φωνίαν προς τήν φιλολογικήν παράδοσιν. Τοιαύτη
τις μέθοδος του έξετάζειν τάς έπί των αγγείων μυ-
θικάς παραστάσεις, πλην τοϋ δτι θα ύπετίμα πολύ
τους αρχαίους τεχνίτας, παριστώσα αυτούς δουλι-
κούς μόνον αντιγραφείς των ποιητών και τών μυ-
θογράφων,θά μας έ'φερεν και εις σφαλερά όλως συμ-
περάσματα- εάν π. χ. έκ τών έξ αρχαιοτάτων και
διαφόρων τόπων προκυψασών παραστάσεων του
περί της κρίσεως τοϋ Πάριδος μύθου θελήσωμεν
νά συμπεράνωμεν περί της διαμορφώσεως αύτου
έν τοις Κυπρίου 'έπεΰι, θα έπλανώμεθα πλάνην
μεγίστην. Είνε μεν αληθές ό'τι άπαντα στενώτε-
ρός τις σύνδεσμος μεταξύ ποιήσεως και τέχνης,
άλλά τοΟτο είνε ίδιον χρόνων πολύ μεταγενεστέ-
ρων
Και άλλαι δέ ύπάρχουσιν άγγειογραφίαι, φέ-
ρουσαι παραστάσεις είλημμένας έκ του μύθου
τούτου, αίτινες όμως άποκλίνουσι της συνήθους
μυθικής παραδόσεως, οίον έπί αρχαϊκού* ·έξ Άγύλ-
λης άμφορέως, ον έξέδωκεν ό ΎνβΙοΙίβΓ2 απεικονί-
ζονται τέσσαρες κλϊναι κατά σειράν τεθειμέναι έφ'
ών κατάκεινται Ό Ήρακίης, Ό Ενρντος και οί
υιοί αύτου Ίφιτος, Κίντιος, Αηίων και Τοζενς,
ώς δηλουσι τά άρχαίοις Κορινθιακούς γράμμασιν
έπιγεγραμμένα ονόματά των' προ μιας εκάστης
τών κλινών τούτων παράκειται τράπεζα μετά έδε-
σμάτων' έπί μεν της πρώτης έν δεξιά τω ορώντι
κλίνης κατάκειται ό Ήρακίης, έπί δέ τής δευτέ-
ρας ο Ενρντος3, μεταξύ τών δύο τούτων κλινών
ίσταται ή Ίόΐη έν ποδήρει χιτώνι και ίματίω
έστραμμένη ούσα προς τον πατέρα αύτής Ενρν-
τον έπί δέ τών δύο άλλων κλινών τής τρίτης και
τής τετάρτης κατάκεινται οί τέσσαρες του Ενρν-
τον υιοί άνά δύο έφ' έκατέρας, έπ' έκείνης μέν, τής
τετάρτης ό Κίντιος και ό Τοζενς, έπί ταύτης δέ,
τής τρίτης ό Αηΐων και ό 'Ιφιτος.
Επί άλλου δέ τίνος άμρορέως, όν έξέδωκεν ό Μί-
1 Πρβλ. και Ρ,οΙ)6Γΐ, ΒΠ(] 1111(1 1,18(1, σελ. 123 και εξ.
2 Αηη&ΐί οί ,1. ΑγοΙι36ο1., 1859 31, 243-257, πιν. 33. Α. Ό.
5. σελ. 260-274, πιν. 15.
3 "Ανω τοϋ κατακειμένου έπί της δευτέρας κλίνης άναγινώσκεται τό
ό'νομα Εΰρύΐίος ( = Ευρυτος) άντί "Ιφιτος, άλλά δι' ους αναφέρει ό
"ννβΙοΙίβΓ πειστικούς λόγους ( ΑππειΠ (1. ,1. 1859 σελ. 245 και 248.
Α. Ό. 4, σελ. 263 και 216) εΐνε τοϋτο παραδρομή μάλλον του γρα-
φείς.
ηβΓνίηί1 άπεικονίζεται εις το εν άκρον τής εικόνος
σκοπός έφ' ού είνε έμπεπηγμένα πλείονα βέλη και
παρ' αύτψ ή Ίό2η, εις δέ τό άντίθετον άκρον αυ-
τής ίσταται ό ΉρακΛης έτοιμος ών νά τοξεύση,
ένώ σπεύδουσι προς αυτόν μέ έντεταμένας τάς χεί-
ρας ό Ενρντος έν χιτώνι και ίματίω και εις τών
υίών αύτοϋ, φέρων έπί τής κεφαλής κράνος, δύο
δέ άλλοι υιοί αύτου Ό Ίφιτος και άλλος τρίτος μη
ονομαζόμενος αμφότεροι έν περιβολή τοξότου κατά-
κεινται έπί του εδάφους ώς έντελώς ήττηθέντες.
Έν άμφοτέραις ταΐς άγγειογραφίαις ταύταις
απεικονίζονται λεπτομέρειαι μη μνημονευόμεναι έν
τη γνωστή ήμΐν του περί Ενρντον μύθου παρα-
δόσει ούτως έμπεριστατωμένως, έν μέν τή πρώτη
συμβάν τι προ του έπί τοςεία άγώνος, και δη συμ-
πόσιον έν τω οίκω του Ενρντον, ξενίζοντας τον
Ίίρακίέα, έν δέ τή δευτέρα γεγονός τι μετά τον
αγώνα, παρ ιστών τήν έντελή του Εύρντον και τών
υίών αύτου ήτταν 2.
'Εν τή αύτη πλευρά έπί του λαιμού του αγ-
γείου απεικονίζεται ό Ερμής εύδιάγνωστος έκ του
κηρυκείου, άπέναντι δέ αυτού γυνή πολυτελώς έν-
δεδυμένη (πίν. 14). *Αν ή παράστασις αύτη σχε-
τίζεται προς τήν κυρίαν έπί τής κοιλίας του άγ-
γείου παράστασιν τής άπαγωγής τής ΊόΛης ύπο
του Ήρακίεονς ένεκα ιδίως του Έρμου, δστις έν
πλείσταις έπί άγγείων παραστάσεσι συμπαρίστα-
ται τω 'Ηρακίεΐ, οίον έν τή αποθεωθεί3, έν τω
( ΙΙΙιΐδΙί'. άί ιιη νακο νοίβ. ταρτ. ΕνοοΙβ ρτβδδο Ια Γαιπΐ^Ιία
<1ί ΕπτίΙο, Ναροϋ, 1851.
2 Και έν άποσπάσματι άγγείου τινός του έν Παλε'ρμω Μουσείου,έκ-
δοθέντι υπό ΗίϋΉνί^ (,ΙοϋΠίειΙ οί Ηβΐΐβπίο Βίαοΐίβδ τομ. 12, σελ.
334-449, πιν. 19), έφ' ού απεικονίζονται τε'σσαρες άνδρικαί μορφαί,
ών ή έν χιτώνι ποδήρει και Ίματίω προπορευόμενη τών άλλων παρι-
στά τον Ευρντοτ , ίκετεύοντα τόν 'ΠραχΜα , έν δέ τω αντιθέτω
μέρει τής εϊκο'νος φαίνεται ή ΊόΛη, δέν συμφωνεί ακριβώς ή παρά-
στασις πρός τήν γνωστήν του μύθου τούτου παράδοσιν , ώς ορθώς
παρετήρησεν ό 11α.ΓI\νϊ§ ( αΰτο'θι σελ. 337 ) άποφηνάμενος ό'τι ό τε-
χνίτης ε'ίτε άμε'σως έμπνευσθείς έκ του έπους τοϋ ΚρεωφνΛον συνε'-
λαβεν ό ϊδιος τήν παράστασιν, εί'τε έμμέσως έξ άλλων ζωγραφικών
μνημείων. 'Εν τοις πολυαρίθμοις οστράκοις του έν Ακροπόλει Μου-
σείου, τοιςπροελθοϋσιν έκ τών ανασκαφών του 1882 ό\νίΐΐΐ6Γ (.Γ&ΙΐΓ-
ϊ)ϋθΙΐ, 1887, σελ.230-23 I) άνευρε τεμάχια τινα, ανήκοντα ε'ις άγγεΐον
καλών γρο'νων , έφ' ών εικάζει (αΰτο'θι σελ. 229 υποσημ. 46) ότι
απεικονίζεται ό έπί τοξεία άγων τοϋ Βύρύτου και Ηρακλέους (πρβλ.
και Ηαι·1\νΐ£, ΟπβοΙι. Μείδίβΐ'δοΐιειίβη, ΤβχΙ, σελ. 363) άνα-
γνωρίζει δέ έν αϋτοϊς και τήν Ίόλην. Πώς όμως ή παράστασις αυτη
εΐχεν, άν ή εικασία τοϋ ΛνίηΙβΓ είνε όρθή, αδύνατον βεβαίως άπο-
βαίνει έκ μο'νων τών είρημένων τεμαχίων νά συμπεράνωμεν.
3 "Ορα ΡιιιΉναη^Ιβί', ΒθΐΊίηβΓ \ν&δβηδαιηΐϊΐ1ιιη& άριθ. 1827.
πήλινος αμφορευσ εκ πηλου
236
λημμέναι έκ του" μύθου, τήν ακριβή αυτών συμ-
φωνίαν προς τήν φιλολογικήν παράδοσιν. Τοιαύτη
τις μέθοδος του έξετάζειν τάς έπί των αγγείων μυ-
θικάς παραστάσεις, πλην τοϋ δτι θα ύπετίμα πολύ
τους αρχαίους τεχνίτας, παριστώσα αυτούς δουλι-
κούς μόνον αντιγραφείς των ποιητών και τών μυ-
θογράφων,θά μας έ'φερεν και εις σφαλερά όλως συμ-
περάσματα- εάν π. χ. έκ τών έξ αρχαιοτάτων και
διαφόρων τόπων προκυψασών παραστάσεων του
περί της κρίσεως τοϋ Πάριδος μύθου θελήσωμεν
νά συμπεράνωμεν περί της διαμορφώσεως αύτου
έν τοις Κυπρίου 'έπεΰι, θα έπλανώμεθα πλάνην
μεγίστην. Είνε μεν αληθές ό'τι άπαντα στενώτε-
ρός τις σύνδεσμος μεταξύ ποιήσεως και τέχνης,
άλλά τοΟτο είνε ίδιον χρόνων πολύ μεταγενεστέ-
ρων
Και άλλαι δέ ύπάρχουσιν άγγειογραφίαι, φέ-
ρουσαι παραστάσεις είλημμένας έκ του μύθου
τούτου, αίτινες όμως άποκλίνουσι της συνήθους
μυθικής παραδόσεως, οίον έπί αρχαϊκού* ·έξ Άγύλ-
λης άμφορέως, ον έξέδωκεν ό ΎνβΙοΙίβΓ2 απεικονί-
ζονται τέσσαρες κλϊναι κατά σειράν τεθειμέναι έφ'
ών κατάκεινται Ό Ήρακίης, Ό Ενρντος και οί
υιοί αύτου Ίφιτος, Κίντιος, Αηίων και Τοζενς,
ώς δηλουσι τά άρχαίοις Κορινθιακούς γράμμασιν
έπιγεγραμμένα ονόματά των' προ μιας εκάστης
τών κλινών τούτων παράκειται τράπεζα μετά έδε-
σμάτων' έπί μεν της πρώτης έν δεξιά τω ορώντι
κλίνης κατάκειται ό Ήρακίης, έπί δέ τής δευτέ-
ρας ο Ενρντος3, μεταξύ τών δύο τούτων κλινών
ίσταται ή Ίόΐη έν ποδήρει χιτώνι και ίματίω
έστραμμένη ούσα προς τον πατέρα αύτής Ενρν-
τον έπί δέ τών δύο άλλων κλινών τής τρίτης και
τής τετάρτης κατάκεινται οί τέσσαρες του Ενρν-
τον υιοί άνά δύο έφ' έκατέρας, έπ' έκείνης μέν, τής
τετάρτης ό Κίντιος και ό Τοζενς, έπί ταύτης δέ,
τής τρίτης ό Αηΐων και ό 'Ιφιτος.
Επί άλλου δέ τίνος άμρορέως, όν έξέδωκεν ό Μί-
1 Πρβλ. και Ρ,οΙ)6Γΐ, ΒΠ(] 1111(1 1,18(1, σελ. 123 και εξ.
2 Αηη&ΐί οί ,1. ΑγοΙι36ο1., 1859 31, 243-257, πιν. 33. Α. Ό.
5. σελ. 260-274, πιν. 15.
3 "Ανω τοϋ κατακειμένου έπί της δευτέρας κλίνης άναγινώσκεται τό
ό'νομα Εΰρύΐίος ( = Ευρυτος) άντί "Ιφιτος, άλλά δι' ους αναφέρει ό
"ννβΙοΙίβΓ πειστικούς λόγους ( ΑππειΠ (1. ,1. 1859 σελ. 245 και 248.
Α. Ό. 4, σελ. 263 και 216) εΐνε τοϋτο παραδρομή μάλλον του γρα-
φείς.
ηβΓνίηί1 άπεικονίζεται εις το εν άκρον τής εικόνος
σκοπός έφ' ού είνε έμπεπηγμένα πλείονα βέλη και
παρ' αύτψ ή Ίό2η, εις δέ τό άντίθετον άκρον αυ-
τής ίσταται ό ΉρακΛης έτοιμος ών νά τοξεύση,
ένώ σπεύδουσι προς αυτόν μέ έντεταμένας τάς χεί-
ρας ό Ενρντος έν χιτώνι και ίματίω και εις τών
υίών αύτοϋ, φέρων έπί τής κεφαλής κράνος, δύο
δέ άλλοι υιοί αύτου Ό Ίφιτος και άλλος τρίτος μη
ονομαζόμενος αμφότεροι έν περιβολή τοξότου κατά-
κεινται έπί του εδάφους ώς έντελώς ήττηθέντες.
Έν άμφοτέραις ταΐς άγγειογραφίαις ταύταις
απεικονίζονται λεπτομέρειαι μη μνημονευόμεναι έν
τη γνωστή ήμΐν του περί Ενρντον μύθου παρα-
δόσει ούτως έμπεριστατωμένως, έν μέν τή πρώτη
συμβάν τι προ του έπί τοςεία άγώνος, και δη συμ-
πόσιον έν τω οίκω του Ενρντον, ξενίζοντας τον
Ίίρακίέα, έν δέ τή δευτέρα γεγονός τι μετά τον
αγώνα, παρ ιστών τήν έντελή του Εύρντον και τών
υίών αύτου ήτταν 2.
'Εν τή αύτη πλευρά έπί του λαιμού του αγ-
γείου απεικονίζεται ό Ερμής εύδιάγνωστος έκ του
κηρυκείου, άπέναντι δέ αυτού γυνή πολυτελώς έν-
δεδυμένη (πίν. 14). *Αν ή παράστασις αύτη σχε-
τίζεται προς τήν κυρίαν έπί τής κοιλίας του άγ-
γείου παράστασιν τής άπαγωγής τής ΊόΛης ύπο
του Ήρακίεονς ένεκα ιδίως του Έρμου, δστις έν
πλείσταις έπί άγγείων παραστάσεσι συμπαρίστα-
ται τω 'Ηρακίεΐ, οίον έν τή αποθεωθεί3, έν τω
( ΙΙΙιΐδΙί'. άί ιιη νακο νοίβ. ταρτ. ΕνοοΙβ ρτβδδο Ια Γαιπΐ^Ιία
<1ί ΕπτίΙο, Ναροϋ, 1851.
2 Και έν άποσπάσματι άγγείου τινός του έν Παλε'ρμω Μουσείου,έκ-
δοθέντι υπό ΗίϋΉνί^ (,ΙοϋΠίειΙ οί Ηβΐΐβπίο Βίαοΐίβδ τομ. 12, σελ.
334-449, πιν. 19), έφ' ού απεικονίζονται τε'σσαρες άνδρικαί μορφαί,
ών ή έν χιτώνι ποδήρει και Ίματίω προπορευόμενη τών άλλων παρι-
στά τον Ευρντοτ , ίκετεύοντα τόν 'ΠραχΜα , έν δέ τω αντιθέτω
μέρει τής εϊκο'νος φαίνεται ή ΊόΛη, δέν συμφωνεί ακριβώς ή παρά-
στασις πρός τήν γνωστήν του μύθου τούτου παράδοσιν , ώς ορθώς
παρετήρησεν ό 11α.ΓI\νϊ§ ( αΰτο'θι σελ. 337 ) άποφηνάμενος ό'τι ό τε-
χνίτης ε'ίτε άμε'σως έμπνευσθείς έκ του έπους τοϋ ΚρεωφνΛον συνε'-
λαβεν ό ϊδιος τήν παράστασιν, εί'τε έμμέσως έξ άλλων ζωγραφικών
μνημείων. 'Εν τοις πολυαρίθμοις οστράκοις του έν Ακροπόλει Μου-
σείου, τοιςπροελθοϋσιν έκ τών ανασκαφών του 1882 ό\νίΐΐΐ6Γ (.Γ&ΙΐΓ-
ϊ)ϋθΙΐ, 1887, σελ.230-23 I) άνευρε τεμάχια τινα, ανήκοντα ε'ις άγγεΐον
καλών γρο'νων , έφ' ών εικάζει (αΰτο'θι σελ. 229 υποσημ. 46) ότι
απεικονίζεται ό έπί τοξεία άγων τοϋ Βύρύτου και Ηρακλέους (πρβλ.
και Ηαι·1\νΐ£, ΟπβοΙι. Μείδίβΐ'δοΐιειίβη, ΤβχΙ, σελ. 363) άνα-
γνωρίζει δέ έν αϋτοϊς και τήν Ίόλην. Πώς όμως ή παράστασις αυτη
εΐχεν, άν ή εικασία τοϋ ΛνίηΙβΓ είνε όρθή, αδύνατον βεβαίως άπο-
βαίνει έκ μο'νων τών είρημένων τεμαχίων νά συμπεράνωμεν.
3 "Ορα ΡιιιΉναη^Ιβί', ΒθΐΊίηβΓ \ν&δβηδαιηΐϊΐ1ιιη& άριθ. 1827.