DOI Artikel:
Staēs, Balerios N.: Eretriakē lēkythos
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14596#0042
ΕΡΕΤΡΙΑΚΗ ΛΗΚΤΘΟΣ
(Πίν. 2)
Μεταξύ των αγγείων, άτινα αί ύπό ιδιωτών ένερ-
γηθεϊσαι κατά το προπαρελθόν έ'τος έν Έρετρία
άνασκαφαί εις φως ήγαγον, ή έν τω Πίν. 2 δη-
μοσιευομένη λήκυθος — περιελθοΟσα και αύτη εις
τό ήμέτερον έθνικόν Μουσεΐον— χρήζει,φρονουμεν,
λόγου διά τινα πρωτοτυπίαν, ήτις χαρακτηρίζει
την εικόνα αυτής.
Ή κατασκευή του αγγείου εΐνε πάντως Έρε-
τριακή' επειδή δε Οεωρουμεν λελυμένον πλέον τό
ζήτημα της τοπικής αυτών κατασκευής μετά τήν
ευρεσιν πολυαρίθμων τοιούτων ληκύθων έν τοις
τάφοις τής Έρετρίας1, ληκύθων αισθητώς διαφό-
ρων τών Αττικών ως προς το σχήμα και τήν έπε-
ξεργασίαν τής γραφής, έρχόμεθα εις τήν έξέτασιν
και έρμηνείαν τής εικόνος του ημετέρου αγγείου,
έν σχέσει προς άλλας παραστάσεις έπι ομοίων λη-
κύθων.
Ή είκών, είπομεν, τής ληκύθου ήμών εχει πρω-
τοτυπίαν τινά, είνε δε ή ίδιότης αύτη τής έρετρια-
κής ληκύθου έπι τοσούτον αξία προσοχής, ό'σον
γνωστή εΐνε ή έπικρατοΟσα όμοιοτροπία έν ταΐς εί-
κοσι τών λευκών ληκύθων. Οί κατασκευασται τών
αγγείων τούτων χειρωνακτικώς, ώς τά πολλά, έρ-
γαζόμενοι έν δουλική άπομιμησει τών ολίγων
τύπων τών έπικρατούντων είτε έκ συνήθειας, είτε
και έκ λατρευτικών λόγων, έν ταΐς παραστάσεσι
τών αγγείων τούτων,δεν έτόλμων ίσως,και άνήδύ-
ναντο, νά ύπερβώσι τά ό'ρια τοΟ προδιαγεγραμμέ-
νου και παραδεδεγμένου κατά τήν ένάσκησιν του βιο-
ποριστικού έπαγγέλματος αυτών."Οπως δε οί γλύ-
πται τών έπιτυμβίων άναγλύφων έδεσμεύοντο έν τή
έξασκήσει τής τέχνης αυτών παράγοντες έ'ργα έξο-
χου μεν ένίοτε έκτελέσεως και έργασίας, πάντοτε
1 Ή ΰποθεσις του ΡοΙΙίβΓ «όΐΐκίο 311Γ 1β8 ΙβΟ^ΙβΟδ βΙα,ΠΟδ ΑΙ-
1]<}11β!5» σ. 3 και ίζ. περί της αττικής αόνον προελεύσεως τών ληκύ-
θων στηριζομένη έπι βάσεως οΰχϊ ασφαλούς, τής μη ευρέσεως δηλ. η
έν Αττική τοιούτων αγγείων, Οεωρητέα τά νυν ολως ανυπόστατος.
Παρβλ. και Άρχαιολ. Έφημ. 1886 σελ. 34. Τσούντας.
όμως κοινά τήν ίδέαν και σύλληψιν, ομοίως κατά
μείζονα λόγον και οί κατασκευασται τών νεκρικών
ληκύθων περιωρίζοντο ούτως, ώστε νά παράγωσιν
έ'ργα στείρα έμπνεύσεως τινός. Τοιουτοτρόπως βλέ-
πομεν έν τή συλλογή τών ληκύθων του Έθνικοΰ
ήμών Μουσείου, ήτις πάντως είνε ή πλουσιωτάτη
τών συλλογών τοιούτων άγγείων, έπαναλαμβανό-
μενον έκατοντάκις και πλέον τον αυτόν τύπον, τήν
αύτήν ίδέαν άνευ ένίοτε ουδεμίας παραλλαγής. Ό
συνηθέστερος και μάλλον έπικρατών τύπος είνε ή
παράστασις έπιτυμβίας στήλης έν τω μέσω, κεκο-
σμημένης διά ταινιών και ένθεν μεν μορφής είκο-
νιζούσης δήθεν τον νεκρόν, ένθεν δέ ετέρας μορφής
τζροσεργο^.ίνΐ]ς είτε διά τήν διακόσμησιν του τάφου
είτε διά τήν προσφοράν τών κεκανονισμένων δώρων
τφ νεκρψ,έκτελούσης δηλ. «άβη ροβίίδοΐιβη Κυ1ίιι&
αη άβη ΟπίΒβΓη » ό'πως αποκαλεί τήν τυπικήν ταύ-
την παράστασιν Ό ΒβπηάυΓί.
Όλίγισται είνε αί έπι ληκύθων παραστάσεις αί
διαφέρουσαι του κοινού τούτου τύπου, είνε δέ αύ-
ται κυρίως ή διαπόρθμευσις ε'ις τον Άδην του νε-
κρού ύπό του Χάρωνος (ΒβηηάοΓί Οποοίι. ιιη(1
δίοίΐ. ν&δδιώ. Ύαϊ. 27,1. Άρχαιολ. Δελτ. 1889
σελ. 77 άρθ. 9 και 10), ή ποιητικωτέρα πασών,
ή και σπανιώτερον άπαντώσα, τής παραδόσεως τοΟ
νεκρού ύπό τοΟ "Τπνου εις τον Θάνατον (ΚοββΓΐ
Τ1ιαηαΙθ8 Ύ&ϊ. 2. Άρχαιολ. Δελτίαν 1889 σελ.
79 αρθ. 14) και η επίσης σπανιωτατα απαντωσα
πρόθεσις του νεκρού, (ΒβηηάοΓί", ένθ. άνωτ. σελ.
8 και έξ.). εις ταύτας δέον νά προστεθώσι,μεμονω-
μένως όλως και έξαιρετικώς άπαντώσαι, παραστά-
σεις τινές — "ιδίως επί υπολεύκων λυκύθων —
άσχετοι έν μέρει προς τήν λατρείαν του τάφου και
τάς παρεπομένας ταύτη συνήθειας. Ούτω λ. χ. έπι
ληκύθου έξ Έρετρίας υπολεύκου εικονίζεται ή
Άθηνα μόνη, έπι τοΟ δόρατος αύτής στηριζομένη
και χαμαί νεύουσα, ώς έν πένθει (Άρχ. Δελτίον
1889 σελ. 99. άρθ. 3.) έπι άλλων δέ ήμιλεύκων λη-
(Πίν. 2)
Μεταξύ των αγγείων, άτινα αί ύπό ιδιωτών ένερ-
γηθεϊσαι κατά το προπαρελθόν έ'τος έν Έρετρία
άνασκαφαί εις φως ήγαγον, ή έν τω Πίν. 2 δη-
μοσιευομένη λήκυθος — περιελθοΟσα και αύτη εις
τό ήμέτερον έθνικόν Μουσεΐον— χρήζει,φρονουμεν,
λόγου διά τινα πρωτοτυπίαν, ήτις χαρακτηρίζει
την εικόνα αυτής.
Ή κατασκευή του αγγείου εΐνε πάντως Έρε-
τριακή' επειδή δε Οεωρουμεν λελυμένον πλέον τό
ζήτημα της τοπικής αυτών κατασκευής μετά τήν
ευρεσιν πολυαρίθμων τοιούτων ληκύθων έν τοις
τάφοις τής Έρετρίας1, ληκύθων αισθητώς διαφό-
ρων τών Αττικών ως προς το σχήμα και τήν έπε-
ξεργασίαν τής γραφής, έρχόμεθα εις τήν έξέτασιν
και έρμηνείαν τής εικόνος του ημετέρου αγγείου,
έν σχέσει προς άλλας παραστάσεις έπι ομοίων λη-
κύθων.
Ή είκών, είπομεν, τής ληκύθου ήμών εχει πρω-
τοτυπίαν τινά, είνε δε ή ίδιότης αύτη τής έρετρια-
κής ληκύθου έπι τοσούτον αξία προσοχής, ό'σον
γνωστή εΐνε ή έπικρατοΟσα όμοιοτροπία έν ταΐς εί-
κοσι τών λευκών ληκύθων. Οί κατασκευασται τών
αγγείων τούτων χειρωνακτικώς, ώς τά πολλά, έρ-
γαζόμενοι έν δουλική άπομιμησει τών ολίγων
τύπων τών έπικρατούντων είτε έκ συνήθειας, είτε
και έκ λατρευτικών λόγων, έν ταΐς παραστάσεσι
τών αγγείων τούτων,δεν έτόλμων ίσως,και άνήδύ-
ναντο, νά ύπερβώσι τά ό'ρια τοΟ προδιαγεγραμμέ-
νου και παραδεδεγμένου κατά τήν ένάσκησιν του βιο-
ποριστικού έπαγγέλματος αυτών."Οπως δε οί γλύ-
πται τών έπιτυμβίων άναγλύφων έδεσμεύοντο έν τή
έξασκήσει τής τέχνης αυτών παράγοντες έ'ργα έξο-
χου μεν ένίοτε έκτελέσεως και έργασίας, πάντοτε
1 Ή ΰποθεσις του ΡοΙΙίβΓ «όΐΐκίο 311Γ 1β8 ΙβΟ^ΙβΟδ βΙα,ΠΟδ ΑΙ-
1]<}11β!5» σ. 3 και ίζ. περί της αττικής αόνον προελεύσεως τών ληκύ-
θων στηριζομένη έπι βάσεως οΰχϊ ασφαλούς, τής μη ευρέσεως δηλ. η
έν Αττική τοιούτων αγγείων, Οεωρητέα τά νυν ολως ανυπόστατος.
Παρβλ. και Άρχαιολ. Έφημ. 1886 σελ. 34. Τσούντας.
όμως κοινά τήν ίδέαν και σύλληψιν, ομοίως κατά
μείζονα λόγον και οί κατασκευασται τών νεκρικών
ληκύθων περιωρίζοντο ούτως, ώστε νά παράγωσιν
έ'ργα στείρα έμπνεύσεως τινός. Τοιουτοτρόπως βλέ-
πομεν έν τή συλλογή τών ληκύθων του Έθνικοΰ
ήμών Μουσείου, ήτις πάντως είνε ή πλουσιωτάτη
τών συλλογών τοιούτων άγγείων, έπαναλαμβανό-
μενον έκατοντάκις και πλέον τον αυτόν τύπον, τήν
αύτήν ίδέαν άνευ ένίοτε ουδεμίας παραλλαγής. Ό
συνηθέστερος και μάλλον έπικρατών τύπος είνε ή
παράστασις έπιτυμβίας στήλης έν τω μέσω, κεκο-
σμημένης διά ταινιών και ένθεν μεν μορφής είκο-
νιζούσης δήθεν τον νεκρόν, ένθεν δέ ετέρας μορφής
τζροσεργο^.ίνΐ]ς είτε διά τήν διακόσμησιν του τάφου
είτε διά τήν προσφοράν τών κεκανονισμένων δώρων
τφ νεκρψ,έκτελούσης δηλ. «άβη ροβίίδοΐιβη Κυ1ίιι&
αη άβη ΟπίΒβΓη » ό'πως αποκαλεί τήν τυπικήν ταύ-
την παράστασιν Ό ΒβπηάυΓί.
Όλίγισται είνε αί έπι ληκύθων παραστάσεις αί
διαφέρουσαι του κοινού τούτου τύπου, είνε δέ αύ-
ται κυρίως ή διαπόρθμευσις ε'ις τον Άδην του νε-
κρού ύπό του Χάρωνος (ΒβηηάοΓί Οποοίι. ιιη(1
δίοίΐ. ν&δδιώ. Ύαϊ. 27,1. Άρχαιολ. Δελτ. 1889
σελ. 77 άρθ. 9 και 10), ή ποιητικωτέρα πασών,
ή και σπανιώτερον άπαντώσα, τής παραδόσεως τοΟ
νεκρού ύπό τοΟ "Τπνου εις τον Θάνατον (ΚοββΓΐ
Τ1ιαηαΙθ8 Ύ&ϊ. 2. Άρχαιολ. Δελτίαν 1889 σελ.
79 αρθ. 14) και η επίσης σπανιωτατα απαντωσα
πρόθεσις του νεκρού, (ΒβηηάοΓί", ένθ. άνωτ. σελ.
8 και έξ.). εις ταύτας δέον νά προστεθώσι,μεμονω-
μένως όλως και έξαιρετικώς άπαντώσαι, παραστά-
σεις τινές — "ιδίως επί υπολεύκων λυκύθων —
άσχετοι έν μέρει προς τήν λατρείαν του τάφου και
τάς παρεπομένας ταύτη συνήθειας. Ούτω λ. χ. έπι
ληκύθου έξ Έρετρίας υπολεύκου εικονίζεται ή
Άθηνα μόνη, έπι τοΟ δόρατος αύτής στηριζομένη
και χαμαί νεύουσα, ώς έν πένθει (Άρχ. Δελτίον
1889 σελ. 99. άρθ. 3.) έπι άλλων δέ ήμιλεύκων λη-