Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (10.1974)

5. Głowica z transeptu I katedry, tarcza wschodnia, Kra-
ków-Wawel (fot. T. Kaźmierski)

6. Głowica z transeptu I katedry, tarcza północna, odlew,
Kraków-Wawel (fot. T. Kaźmierski)

waż obwód pierścienia podstawy jest okręgiem
wpisanym w kwadrat abakusa, toteż zakrzywienie
krawędzi i płaszczyzn tworzące profil wybrzuszony
jest niewielkie. Z tego powodu odwrócone „skle-
pienie klasztorne^ utworzone przez powierzchnie
tarczowe jest trudniejsze do odczytania niż w przy-
padkach, gdy średnica podstawy jest znacznie mniej-
sza od średnicy okręgu wpisanego w górny kwadrat.

Niezgodnie z prawdą oddany został kształt
głowicy na rysunku A. Szyszko-Bohusza zamieszczo-
nym w Roczniku Krakowskim24. Przedstawia on
bowiem kapitel o krawędziach bocznych zarysowa-
nych prostą linią, zakrzywionych tylko u samego
dołu. W rzeczywistości krawędzie są na całej dłu-

24 Szyszko-Bohusz, o.c., ryc. 16.

gości zakreślone krzywizną luku, tak że kapitel
jest najszerszy nieco poniżej abakusa, węższy, ale
bardzo nieznacznie, tuż pod abakusem, a najwęższy
w miejscu, gdzie styka się z pierścieniem (ryc. 1).
Jak wynika z opisu, kształt głowicy wawelskiej nie
ma nic wspólnego z romańskim kapitelem kostko-
wym. Forma jej jest dość wyjątkowa i w sztuce
romańskiej rzadko spotykana. Pod tym względem
pokrewne mu kształtem są sasanidzkie kapitele
z Bisutun w Iranie (ryc. 2)25, pokryte wykonaną
w płaskim reliefie dekoracją roślinną, figuralną lub
złożoną z łusek. Inny przykład gładkiego, bizantyń-
skiego kapitela tego typu, z abakusem ozdobionym
dwoma równoległymi rzędami zygzaków, pochodzi

25 J. Strzygowski, Asiens bildende Kunst, Augsburg
1930, ryc. 563.