DOI Artikel:
Nogieć-Czepielowa, Ewa: Pozostałości dekoracji rzeźbiarskiej I katedry wawelskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20356#0021
8. Głowica z kościoła Św. Tomasza, 2 poJ. w. X, Genua, Museo
di S. Agostino (wg C. Dufour-Bozzo)
przykładom z Genui znajduje się w Muzeum Miej-
skim w Spoleto (ryc. 9)58. Jest to głowica trapezo-
wata, której wszystkie cztery ścianki dekorowane
są różnego rodzaju kompozycjami plecionki. Jedna
z bocznych, mniejszych ścianek ozdobiona jest ple-
cionką zbliżoną do występującej na głowicy wawel-
skiej. Stanowi zamknięty, złożony z czterech pętli
odcinek plecionki o motywie podwójnych ósemek.
Różnica między plecionką z głowicy wawelskiej
a znajdującą się na kapitelu ze Spoleto polega tylko
na odwróceniu kompozycji o 90° i na pewnej
nieregularności jednej z pętli. Jest to najbliższy
głowicy wawelskiej przykład zastosowania plecionki
do dekoracji kapitela. Jego czas powstania określa
się na w. IX59.
Ponieważ w związku z głowicą wawelską były
często wspominane kapitele z krypty katedry Św. Wi-
ta w Pradze60, należy wyjaśnić stosunek do nich
zabytku wawelskiego. Już sam kształt głowic praskich
wyklucza możliwość oddziałania ich na naszą gło-
wicę61. Są to bowiem wyraźnie wykształcone kostko-
58 Dufour, Una proposta..., ryc. 27. — J. Serra, o.c.,
tabl. XLV.
59 Dufour Bozzo, Una proposta..., s. 313. — J. Serra,
o.c., s. 80.
60 Por. przypis 12, 13.
61 A. Podlaha, K. Hilbert, Metropolitni Chram sv. Vita
[w:] Soupis pamatek historyckj/ch a umeleck^ch v Kralovstvi
ćeskem, Praha 1906, tabl. II. — V. Menel, Praha romańska,
9. Głowica z dekoracją plecionkową, w. IX, Spoleto, Muzeum
Miejskie (wg J. Serra)
we kapitele romańskie z abakusem w kształcie od-
wróconego ostrosłupa ściętego, przypominające
kształtem kapitele z nawy głównej kościoła Św. Ser-
wacego w Kwedlinburgu62, a więc należące do póź-
niejszego etapu rozwoju kapitela tektonicznego.
W Pradze występuje kapitel pochodzenia saskiego,
w Krakowie — bardziej archaiczny typ wywodzący
się ze sztuki bizantyńskiej. Również plecionki po-
krywające tarcze kapiteli praskich są stylistycznie
bliższe dekoracji kościołów niemieckich niż wawel-
skiej, ze względu na rys większej sztywności cechu-
jący zarówno niemieckie jak i praskie, charaktery-
styczny dla plecionki już romańskiej. Pewne po-
dobieństwo plecionki wawelskiej do saskich,
a zwłaszcza praskich wypływa z ich niezaprzeczal-
nych związków ze sztuką włoską63. Zasadnicza róż-
nica polega na tym, że wawelska ma źródło we wcześ-
niejszej jej fazie. Toteż, jeżeli zachodziło oddziały-
wanie między katedrą wawelską a praską, można
by mówić raczej o wpływie dekoracji wawelskiej na
praską, ale nie odwrotnie.
Praha 1948, ryc. 15. — VI. Denkstein, Z. Drobna, J. Ky-
balova, Lapidarium Narodniho Musea, Praha 1958, tabl. 1. —
Merhautova-Livorova, o.c., s. 81-92, ryc. 4 na s. 86.
62 Nickel, o.c., ryc. 18, 20.
63 Na przykład czworoliść utworzony z pętli występu-
jący na głowicach w Pradze zdobi także węgary por-
talu bazyliki S. Ambrogio w Mediolanie. Rivoira, o.c.,
ryc. 290.
13
di S. Agostino (wg C. Dufour-Bozzo)
przykładom z Genui znajduje się w Muzeum Miej-
skim w Spoleto (ryc. 9)58. Jest to głowica trapezo-
wata, której wszystkie cztery ścianki dekorowane
są różnego rodzaju kompozycjami plecionki. Jedna
z bocznych, mniejszych ścianek ozdobiona jest ple-
cionką zbliżoną do występującej na głowicy wawel-
skiej. Stanowi zamknięty, złożony z czterech pętli
odcinek plecionki o motywie podwójnych ósemek.
Różnica między plecionką z głowicy wawelskiej
a znajdującą się na kapitelu ze Spoleto polega tylko
na odwróceniu kompozycji o 90° i na pewnej
nieregularności jednej z pętli. Jest to najbliższy
głowicy wawelskiej przykład zastosowania plecionki
do dekoracji kapitela. Jego czas powstania określa
się na w. IX59.
Ponieważ w związku z głowicą wawelską były
często wspominane kapitele z krypty katedry Św. Wi-
ta w Pradze60, należy wyjaśnić stosunek do nich
zabytku wawelskiego. Już sam kształt głowic praskich
wyklucza możliwość oddziałania ich na naszą gło-
wicę61. Są to bowiem wyraźnie wykształcone kostko-
58 Dufour, Una proposta..., ryc. 27. — J. Serra, o.c.,
tabl. XLV.
59 Dufour Bozzo, Una proposta..., s. 313. — J. Serra,
o.c., s. 80.
60 Por. przypis 12, 13.
61 A. Podlaha, K. Hilbert, Metropolitni Chram sv. Vita
[w:] Soupis pamatek historyckj/ch a umeleck^ch v Kralovstvi
ćeskem, Praha 1906, tabl. II. — V. Menel, Praha romańska,
9. Głowica z dekoracją plecionkową, w. IX, Spoleto, Muzeum
Miejskie (wg J. Serra)
we kapitele romańskie z abakusem w kształcie od-
wróconego ostrosłupa ściętego, przypominające
kształtem kapitele z nawy głównej kościoła Św. Ser-
wacego w Kwedlinburgu62, a więc należące do póź-
niejszego etapu rozwoju kapitela tektonicznego.
W Pradze występuje kapitel pochodzenia saskiego,
w Krakowie — bardziej archaiczny typ wywodzący
się ze sztuki bizantyńskiej. Również plecionki po-
krywające tarcze kapiteli praskich są stylistycznie
bliższe dekoracji kościołów niemieckich niż wawel-
skiej, ze względu na rys większej sztywności cechu-
jący zarówno niemieckie jak i praskie, charaktery-
styczny dla plecionki już romańskiej. Pewne po-
dobieństwo plecionki wawelskiej do saskich,
a zwłaszcza praskich wypływa z ich niezaprzeczal-
nych związków ze sztuką włoską63. Zasadnicza róż-
nica polega na tym, że wawelska ma źródło we wcześ-
niejszej jej fazie. Toteż, jeżeli zachodziło oddziały-
wanie między katedrą wawelską a praską, można
by mówić raczej o wpływie dekoracji wawelskiej na
praską, ale nie odwrotnie.
Praha 1948, ryc. 15. — VI. Denkstein, Z. Drobna, J. Ky-
balova, Lapidarium Narodniho Musea, Praha 1958, tabl. 1. —
Merhautova-Livorova, o.c., s. 81-92, ryc. 4 na s. 86.
62 Nickel, o.c., ryc. 18, 20.
63 Na przykład czworoliść utworzony z pętli występu-
jący na głowicach w Pradze zdobi także węgary por-
talu bazyliki S. Ambrogio w Mediolanie. Rivoira, o.c.,
ryc. 290.
13