DOI Artikel:
Krakowski, Piotr: Nagrobki w Staglieno: (Z rozważnań nad rzeźbą dziewiętnastowieczną)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20542#0104
1. Camposanto di Staglieno, Genua. Widok ogólny
zo Berninim. Zdaniem Panofskiego ten, „kto chce
pisać historię sztuki wieków XVIII, XIX i XX,
musi szukać swojego materiału poza kościołami
i poza cmentarzami” 4. Nie można się z tym cał-
kowicie zgodzić. W przypadku rzeźby nagrobko-
wej przeciw poglądowi Panofskiego świadczą in-
teresujące i licznie reprezentowane klasy cysty cz-
ne pomniki nagrobne we Francji, Włoszech,
Niemczech — dizieła Pigalle’a, Canoiwy, Thorwald-
sena, Schadowa, Raucha. Wiadomo, że także po
Berninim, przede wszystkim zaś na przełomie wie-
ków XVIII i XIX, pojawiają się zarówno orygi-
nalne koncepcje formalne, jak i nowe rozwiązania
ikonograficzne.
W wieku XIX istotną rolę spełniały zespoły
rzeźby werys,tycznej, która ze szczególną siłą do-
szła do głosu w środowisku włoskim najpierw na
północy, głównie w Mediolanie, potem na połud-
niu, w Neapolu. To, że kolebką weryzimu stały
się Włochy, łatwo wytłumaczyć. Już w pierwszej
połowie stulecia tak rzeźbiarze miejscowi, jak i
przyjezdni zaczęli zwracać coraz większą uwagę
na Florencję i nie w rzeźbie antyku, ale toskań-
skiego Quattrocenta chcieli szukać inspiracji dla
aktualnej twórczości. Znana jest działalność tzw.
4 K. Lankheit, Der Stand der Forschung zur Pla-
stik des 19. Jahrhunderts [w:] Bibliographie zur Kunst-
geschichte des 19. Jahrhunderts, Miinchen 1968, s. 10.
neoflorentyńczyków, którzy podpatrywali rzeź-
biarzy florenckich wieku XV i XVI; także znacz-
nie wcześniej znany włoski rzeźbiarz Lorenzo Bar-
tolmi zaczął sięgać po wzory do rzeźby renesan-
sowej, przede wszystkim do toskańskiego Quatt-
roeenta 5. Był on przedstawicielem tendencji rea-
listycznych w dobie romantyzmu, o czym dobit-
nie świadczy choćby nagrobek księżnej Zofii z
Zamoyskich Czartoryskiej, wykonany w latach
1837—1844, a znajdujący się w kościele Santa
Crcoe we Florencji. Nie przypadkiem też ten o-
kres twórczości włoskiego rzeźbiarza krytycy i
historycy sztuki nazwali „naturalismo Bartolinia-
no”. Zresztą nie on jeden reprezentuje w okresie
romantyzmu tendencje realistyczne. Byli także
inni, jak choćby Giovanni Dupre, którego Kain
(1843) uważany był wtedy za przykład skrajnego
naturalizmu.
W miarę upływu lat w rzeźbie europejskiej co-
raz wyraźniej zarysowuje się „rodzajowy” spo-
sób traktowania właściwie każdego tematu nie
wyłączając także tematów religijnych i history-
cznych. Tę skłonność zauważyć można również
w rzeźbie nagrobkowej. Obok tradycyjnych roz-
wiązań opartych na starych schematach baroko-
5 A. Kotula, P. Krakowski, Rzeźba XIX wie-
ku, Kraków 1980, s. 65, 92—94.
98
zo Berninim. Zdaniem Panofskiego ten, „kto chce
pisać historię sztuki wieków XVIII, XIX i XX,
musi szukać swojego materiału poza kościołami
i poza cmentarzami” 4. Nie można się z tym cał-
kowicie zgodzić. W przypadku rzeźby nagrobko-
wej przeciw poglądowi Panofskiego świadczą in-
teresujące i licznie reprezentowane klasy cysty cz-
ne pomniki nagrobne we Francji, Włoszech,
Niemczech — dizieła Pigalle’a, Canoiwy, Thorwald-
sena, Schadowa, Raucha. Wiadomo, że także po
Berninim, przede wszystkim zaś na przełomie wie-
ków XVIII i XIX, pojawiają się zarówno orygi-
nalne koncepcje formalne, jak i nowe rozwiązania
ikonograficzne.
W wieku XIX istotną rolę spełniały zespoły
rzeźby werys,tycznej, która ze szczególną siłą do-
szła do głosu w środowisku włoskim najpierw na
północy, głównie w Mediolanie, potem na połud-
niu, w Neapolu. To, że kolebką weryzimu stały
się Włochy, łatwo wytłumaczyć. Już w pierwszej
połowie stulecia tak rzeźbiarze miejscowi, jak i
przyjezdni zaczęli zwracać coraz większą uwagę
na Florencję i nie w rzeźbie antyku, ale toskań-
skiego Quattrocenta chcieli szukać inspiracji dla
aktualnej twórczości. Znana jest działalność tzw.
4 K. Lankheit, Der Stand der Forschung zur Pla-
stik des 19. Jahrhunderts [w:] Bibliographie zur Kunst-
geschichte des 19. Jahrhunderts, Miinchen 1968, s. 10.
neoflorentyńczyków, którzy podpatrywali rzeź-
biarzy florenckich wieku XV i XVI; także znacz-
nie wcześniej znany włoski rzeźbiarz Lorenzo Bar-
tolmi zaczął sięgać po wzory do rzeźby renesan-
sowej, przede wszystkim do toskańskiego Quatt-
roeenta 5. Był on przedstawicielem tendencji rea-
listycznych w dobie romantyzmu, o czym dobit-
nie świadczy choćby nagrobek księżnej Zofii z
Zamoyskich Czartoryskiej, wykonany w latach
1837—1844, a znajdujący się w kościele Santa
Crcoe we Florencji. Nie przypadkiem też ten o-
kres twórczości włoskiego rzeźbiarza krytycy i
historycy sztuki nazwali „naturalismo Bartolinia-
no”. Zresztą nie on jeden reprezentuje w okresie
romantyzmu tendencje realistyczne. Byli także
inni, jak choćby Giovanni Dupre, którego Kain
(1843) uważany był wtedy za przykład skrajnego
naturalizmu.
W miarę upływu lat w rzeźbie europejskiej co-
raz wyraźniej zarysowuje się „rodzajowy” spo-
sób traktowania właściwie każdego tematu nie
wyłączając także tematów religijnych i history-
cznych. Tę skłonność zauważyć można również
w rzeźbie nagrobkowej. Obok tradycyjnych roz-
wiązań opartych na starych schematach baroko-
5 A. Kotula, P. Krakowski, Rzeźba XIX wie-
ku, Kraków 1980, s. 65, 92—94.
98